สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

กรณีท่อก๊าซไทย-มาเลเซีย เป็นตัวอย่างของการที่องค์กรเอกชนเข้าไปมีบทบาทในนโยบายภาครัฐ และแม้ว่าโครงการนี้จะยังอยู่ในขั้นตอนที่สามารถจะ “เดินหน้า” หรือ “ถอยหลัง” ได้ แต่องค์กรเอกชนต่างๆ ที่เข้าไปเกี่ยวข้องได้รับ “ก้อนหิน” พอๆ กับ “ดอกไม้”

การต่อสู้ที่ยาวนานระหว่างชาวบ้านที่คัดค้านการวางท่อก๊าซที่จะมาขึ้นบกที่อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา กับหน่วยงานภาครัฐที่มีหน้าที่ดำเนินการตามนโยบาย ฝ่ายหนึ่งได้องค์กรเอกชนเป็นพันธมิตรและที่ปรึกษา แต่ก็ดูเหมือนว่าเสียงเรียกร้องยังมีน้ำหนักไม่เพียงพอ เมื่อเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมานี้เอง นักวิชาการกลุ่มหนึ่งจากสถาบันต่างๆ ทั่วประเทศก็ได้ร่วมลงชื่อขอให้รัฐบาลทบทวนโครงการนี้

แม้ว่าการขอให้ “ทบทวน” ยังมิใช่การขอให้ “ยกเลิก” แต่เหตุผลต่างๆ ที่ขอให้ทบทวนนั้นเสมือนว่านักวิชาการกลุ่มนี้กำลังเทน้ำหนักให้ฝ่ายคัดค้านก็เป็นไป

เหตุผลหนึ่งในการขอให้ “ทบทวน” คือ ขั้นตอนและกระบวนการทำประชาพิจารณ์ที่ผ่านมาไม่ได้ให้ความเป็นธรรมกับฝ่ายคัดค้านเพียงพอ ซึ่งเรื่องนี้หากจะโทษผู้ได้รับแต่งตั้งให้ดำเนินการทำประชาพิจารณ์แต่ฝ่ายเดียวก็คงไม่ได้ เพราะกฎหมายที่ใช้เป็นกรอบในการทำประชาพิจารณ์ทั้งสองครั้งคือในวันที่ 29 กรกฎาคม และ 21 ตุลาคม 2543 นั้น ใช้ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนโดยวิธีประชาพิจารณ์ พ.ศ.2539 ซึ่งทำให้เกิดปัญหาและอุปสรรค

สถาบันนโยบายศึกษาอาจจะเป็นองค์กรเอกชนที่ทำงานต่างไปจากองค์กรเอกชนอื่นๆ คือแม้เราจะมีหน้าที่เสมือน “หมาเฝ้าบ้าน” คือเห่าเมื่อมีเหตุการณ์ผิดปกติเกิดขึ้น แต่เหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดจากการปะทะระหว่างองค์กรเอกชนและนโยบายภาครัฐนี้เรามองว่าการแก้ต้องเริ่มที่จุดของปัญหา

และขณะนี้ รศ.ดร.นันทวัฒน์ บรมานันท์ ได้ทำงานวิจัยให้สถาบันฯ ชี้ให้เห็น “ทางแก้ไข” ที่จุดเริ่มต้นของปัญหาคือกฎหมายในเรื่องการทำประชาพิจารณาคือ “ข้อเสนอสำหรับกระบวนการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนในประเทศไทย”

เสียดายที่หน้ากระดาษไม่เอื้อให้นำข้อสรุป และข้อเสนอของ ดร.นันทวัฒน์ การทำประชาพิจารณ์มาลงในฉบับนี้ คงต้องรออ่านในฉบับหน้า

แล้วเราจะมองออกว่าถ้าทุกเรื่องเริ่มต้นที่ความถูกต้องเป็นธรรม ปัญหาและอุปสรรคอาจจะลดลงไม่มากก็น้อย

ยศวดี บุณยเกียรติ

ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา