สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

ทักษะฝ่าวิกฤติ

      เราปฏิเสธไม่ได้ว่าการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในรูปแบบต่างๆ ทั้งภาคธุรกิจ พฤติกรรมของผู้คน ความคิด ความต้องการก็เปลี่ยนแปลงไปด้วยชนิดกระพริบตาไม่ทันกับเรื่องราวต่างๆ ที่เกิดขึ้นทั่วโลก สถานการณ์ใหม่ๆ เกิดขึ้นรวดเร็ว บอกเราว่าพรุ่งนี้จะไม่เหมือนเมื่อวาน

      แล้วเราก็มีวันนี้ ที่การรวมตัวของเยาวชนคนรุ่นใหม่และประชาชนที่อยากเห็นการเปลี่ยนแปลงหลายๆ อย่างเกิดขึ้น มีการเรียกร้องและกดดันรัฐบาล พร้อมกับขีดเส้นตายให้รัฐบาลนี้หมดไป ขณะเดียวกัน ก็มีบรรยากาศของการกระทำ กดดันระหว่างบุคคลต่อบุคคล ของ 2 ขั้วความคิดที่อาศัยสื่อใหม่โหมกระพือความรุนแรงด้วยคำพูดและวาจาที่เจือผสมด้วยอารมณ์เป็นน้ำหนักมากกว่าจะถ้อยทีบอกกล่าวด้วยเหตุและความจำเป็นที่แต่ละฝ่ายมีและอยากอธิบาย

      บรรยากาศแบบนี้ แม้แต่ละฝ่ายจะยืนกรานที่มาโดยสงบและปราศจากอาวุธ และเป็นสิทธิเสรีภาพขั้นพื้นฐานของพลเมืองที่รัฐธรรมนูญให้การรับรองไว้ แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า ที่ความขัดแย้งยากที่จะคุยปรับท่าทีกันครั้งนี้ ส่วนหนึ่งมีความรุนแรงจากภาษาและถ้อยคำที่สื่อสารออกมาเป็นความต้องการทางการเมือง

      พลังของผู้คนที่รวมตัวมาจากเยาวชนและคนหนุ่มสาวที่เติบโตมากับความเร็วของการเปลี่ยนแปลงของโลกเทคโนโลยีสมัยใหม่ การสื่อสารที่รวดเร็วส่งผลต่อความต้องการอื่นๆ ที่ก็ต้องการความเร็ว โดยมีพัฒนาการของโลกสมัยใหม่เป็นตัวเร่ง อันมีผลทำให้วิธีคิดมุ่งเน้นอยู่ที่ความเร็ว เพราะเทคโนโลยีสามารถที่จะทำให้เราวางแผนและทำงานได้เร็ว การสื่อสารส่งต่อความคิด ความอ่าน และการนัดหมายก็ทำได้เร็วและทันที ความเร็ว ความเร่ง กลายเป็นคุณค่าที่มนุษย์สมัยใหม่ติดยึด และเห็นได้ว่าการรวมตัวชุมนุมทุกครั้งสามารถสื่อสารกันได้เร็ว บริหารจัดการได้ตามเวลาและสถานที่ที่กำหนด

      แต่ความเร็วและความเร่งในการกดดันทั้งต่อรัฐบาลและต่อปัจเจกบุคคลที่ยังเห็นต่าง ด้วยภาษาและท่วงทำนองที่ผลักให้เป็นขั้วตรงข้าม ก็ยิ่งทำให้สูญเสียโอกาสการสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจ และความวางใจที่ต้องการจะผสานความเข้าใจที่แม้จะคิดไม่เหมือนกัน

      การสื่อสารทางการเมืองต้องการความเข้าใจ ไว้วางใจที่จะได้รับการสนับสนุน ไม่ใช่การด่าทอ ผลักใส ไปเป็น “คนชัง” อย่างที่เป็นปรากฏการณ์ทางสื่อสมัยใหม่ในปัจจุบัน

      ซึ่งแน่นอนว่า ไม่ว่าฝ่ายใดใช้ความรุนแรง ย่อมไม่เป็นผลดี แต่ความรุนแรงที่ใช้ภาษาเป็นอาวุธ ผ่านสื่อสมัยใหม่โดยไม่ผ่านกระบวนการคิดด้วยปัญญา ก็ยิ่งเสริมเติมเชื้อความรุนแรงขึ้นอีกทางหนึ่ง ที่สร้างความแตกแยกและร้าวลึกไปถึงจิตใจอย่างรวดเร็วและรุนแรงจนยากจะประสานกลับมาเป็นเหมือนเดิมได้ ความเร่งจากการพูดโดยปราศจากการไตร่ตรองถึงผลกระทบทั่วด้านระยะยาว ก็นำมาซึ่งหายนะ ความขัดแย้ง และความทุกข์ยากของเพื่อนมนุษย์ในสังคมได้อย่างที่เราเผชิญในวันนี้

      การเปลี่ยนแปลงทุกอย่างต้องใช้เวลากว่าจะตกผลึกต้องสั่งสมการปรับตัว ปรับระบบคิดมายาวนาน ไม่ว่าสังคมใดๆ ก็ตาม การประคองตัวของสังคมให้ฝ่าวิกฤติ คือ การที่เราต้องพึ่งพาความคิดซึ่งกันและกัน ซึ่งยังมีทั้งเห็นต่าง และสอดคล้องทางความคิดกันอยู่หลายเรื่อง ทุกฝ่ายจำเป็นต้องช่วยเหลือเกื้อกูล ให้เวลากับการตกผลึกของแต่ละแนวคิด และที่สังคมจะได้ประโยชน์ร่วมกัน

      ความอดทนที่จะรับฟังและท่าทีที่จะสื่อสารด้วยสร้อยสำเนียงที่จะเพิ่มมิตรที่อยากจะหาทางออกของประเทศนี้ด้วยกันโดยไม่ตกอยู่ในกระแสพลังกดดันของฝ่ายใด โดยเฉพาะในยุคของการสื่อสารยุคใหม่ที่สามารถใช้ความฉลาดของเทคโนโลยีสร้างและปั่นกระแสได้ไม่ยาก ย่อมดีกว่าการที่จะเห็นฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งชนะ แล้วประเทศแพ้ท่ามกลางวิกฤติเศรษฐกิจในช่วงเผชิญกับโรคโควิด-19 และอาจเป็นตัวเพิ่มวิกฤติอีกในระยะยาว

      ทักษะที่จำเป็นของนักประชาธิปไตยก็คือการอดทน อดกลั้น และการยอมรับการคิดต่าง และไม่สนับสนุนการละเมิด เหยียบย่ำความเป็นมนุษย์ของผู้ใด ไม่ว่าเขาจะอยู่ในสถานะใด

      การด่าทอ ใช้ภาษาหยาบคายเพื่อกดดันใครไม่ว่าจะเกิดจากฝ่ายใด ย่อมไม่ใช่วิถีของนักประชาธิปไตย ขัดแย้งอย่างอารยะ น่าจะเป็นทักษะที่จำเป็นกับทุกคน

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร
ผู้อำนวยการ สถาบันนโยบายศึกษา