สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เสรีภาพในความเป็นหนึ่งเดียว

ภายใต้การรณรงค์ “หยุดเชื้อ อยู่บ้าน เพื่อชาติ” ที่มีพระราชกำหนดฉุกเฉินห้ามออกนอกพื้นที่ในเวลา 4 ทุ่ม - ตี 4 และยังมีการตรวจเข้มข้ามเขตของอำเภอและจังหวัดต่างๆ ที่เป็นอำนาจของผู้ว่าราชการจังหวัดที่จะมีมาตรการเพื่อให้สอดคล้องกับสถานการณ์ ซึ่งยังไม่นับเรื่องวินัยที่ต้องใส่หน้ากาก ล้างมือบ่อยๆ ให้ถูกวิธี กินอาหารถูกสุขลักษณะ จาน ช้อน ที่ไม่ใช้ร่วมกับผู้อื่น และยังเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ก็ถูกสั่งห้าม ร้านอาหาร ผับ บาร์ ร้านทำผม นวด ฯลฯ ก็ถูกสั่งปิด คนทำงานในสำนักงานก็ขอความร่วมมือให้ทำงานที่บ้าน จะทำอะไร จะเดิน จะยืน หรือนั่ง ก็ต้องทิ้งระยะห่าง 1-2 เมตร เสมอ

ที่ว่ามาทั้งหมด สวนทางกับพฤติกรรมมนุษย์ในสังคมที่อยู่ภาวะปกติ จู่ๆ ก็ถูกขอร้องแกมบังคับให้ทำตาม ต่อมาก็เข้มขึ้นเป็นกฎหมายที่ไม่ทำต้องถูกจับ/ปรับทันที จึงมีเสียงบ่นปนเรียกร้องว่า มันขัดขวางเสรีภาพ อิสระที่เคยมีถูกจำกัด และลดทอนไปฮวบฮาบ เพียงเพราะกลัวโรคไวรัสโควิด-19 จนทำอะไรก็อึดอัด

มีคำถามว่า เสรีภาพ กับ สุขภาพ อะไรสำคัญกว่ากัน

เสรีภาพในยามนี้ คือการที่เราจะดำรงความเป็นอิสระอย่างไรในภาวะที่ไม่ปกติ อย่างเป็นรูปธรรม เสรีภาพภายใต้ข้อจำกัดที่เรายังมีชีวิตที่เราอาจจำเป็นต้องยินยอมเพื่อรักษาตัวเรา และเพื่อนร่วมสังคมให้ปลอดภัย

จึงเป็นเสรีภาพที่อยู่บนฐานของความรับผิดชอบ และควรดำรงอยู่เช่นนี้ ไม่ว่าจะอยู่ในภาวะที่ต้องเผชิญกับความยากลำบากใดๆ

      แพทย์ พยาบาล บุคลากรทางการแพทย์ เจ้าหน้าที่อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ทุกชุมชนหมู่บ้าน และเจ้าหน้าที่รัฐ ต่างก็ทำหน้าที่เสียสละความสุขสบาย สละความเป็นอิสระ เสรีที่เคยได้ทำกิจกรรมที่ชอบต่างๆ มาทำหน้าที่เป็นแนวหน้านำทัพในการเผชิญศึกไวรัสโควิด-19 ผสานความเป็นหนึ่งเดียวอย่างเข้มแข็งอย่างน่าอัศจรรย์ สร้างศรัทธาให้ปรากฏแก่สาธารณชน

      รูปธรรมดังกล่าวสร้างความเป็นเอกภาพในหมู่ประชาชนคนส่วนมากยินดีให้ความร่วมมือในการปฏิบัติตามคำแนะนำของทางราชการในทุกพื้นที่อย่างเคร่งครัด แม้ว่าจะยังมีคนเพียงส่วนน้อยที่อาจละเลย ไม่เห็นด้วย

      บททดสอบจากโควิด-19 ในครั้งนี้ คือ การยอมเสียลสะเสรีภาพที่เคยมี เคยใช้อย่างเต็มที่ภายใต้กรอบของกฎหมายปกติ ก็มาอยู่ภายใต้กฎหมายในภาวะไม่ปกติ เป็นการทดสอบวุฒิภาวะ เป็นการร่วมแรงร่วมใจกันใช้เสรีภาพด้วยความรับผิดชอบและเต็มใจที่จะฝ่าวิกฤติร่วมกัน เป็นเสรีภาพเพื่อความเป็นหนึ่งเดียวของสังคม

      เสรีภาพที่มีอยู่และใช้อยู่ในขณะนี้ จึงเป็นเครื่องวัดความแตกต่างระหว่างเสรีภาพที่เป็นประโยชน์ และไร้ประโยชน์ที่จะเกิดแก่ชีวิตและสุขภาพของเพื่อนมนุษย์ทั้งสังคม

      และต่อเมื่อเรามีสุขภาพที่แข็งแรง ไร้โรคภัย เราก็ยังจะต้องใช้เสรีภาพภายใต้เงื่อนไขที่จะไม่ละเมิดเพื่อนมนุษย์ คือความรับผิดชอบสูงสุดทั้งต่อตนเองและสังคม เป็นการใช้เสรีภาพอย่างมีคุณค่า และมีความหมายเช่นนี้ตลอดไป

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร
ผู้อำนวยการ สถาบันนโยบายศึกษา