สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

ความสำคัญของข้อมูล กับ ประชาธิปไตย

      ในโลกยุคใหม่ที่นำเอาข้อมูลทุกอย่างออกจากการเก็บไว้ในกล่องหรือแฟ้มเอกสาร ไปจัดเก็บไว้ด้วยระบบเทคโนโลยีสมัยใหม่ ที่ทำให้การจัดเก็บสะดวก รวดเร็ว และสามารถค้นหาได้รวดเร็วจากทุกที่ ข้อมูลเหล่านี้รวมถึงข้อมูลส่วนตัวที่ทั้งภาครัฐและเอกชน ธุรกิจการค้าได้จัดเก็บไว้ จึงมีค่าและความสำคัญเป็นอย่างมาก

      ค่าของข้อมูลมีมากขนาดสร้างผลกำไรทางธุรกิจมหาศาล และสำหรับภาครัฐหรือรัฐบาลแล้วการมีข้อมูลที่สามารถควบคุมพฤติกรรมของคนในสังคมได้ ก็จะทำให้เกิดการตัดสินใจอย่างใดอย่างหนึ่งได้ง่ายยิ่งขึ้น

      ความเชื่อของมนุษย์ในยุคเทคโนโลยีข้อมูลข่าวสาร ถูกกำหนดจากการพัฒนาของมนุษย์ใน การใช้เทคโนโลยีความเร็วสูงเก็บเกี่ยวข้อมูลไปด้วยความรวดเร็วและสะสมข้อมูลไว้ได้มาก และข้อมูลเหล่านี้สามารถนำไปวิเคราะห์ แปรผลใช้ในการตัดสินใจได้อย่างดียิ่ง ความเชื่อในข้อมูลจึงเป็นตัวขับเคลื่อนทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม เพราะพฤติกรรมที่เป็นข้อมูลของมนุษย์จะสามารถคาดการณ์การเปลี่ยนแปลงล่วงหน้าได้ โดยเฉพาะเมื่อมีข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data) ก็จะสามารถสร้างความได้เปรียบจากการใช้ข้อมูล ไม่ว่าในการบริหารธุรกิจในระบบเศรษฐกิจดิจิทัลที่มีข้อมูลเป็นปัจจัยหลักในการผลิต หรือการบริหารประเทศโดยเฉพาะการบริหารประเทศในรูปแบบการรวมศูนย์อำนาจที่ถูกขับเคลื่อนด้วยชุดข้อมูลโดยไม่ถามความต้องการของมนุษย์หรือประชาชนอีกต่อไป

      ภายใต้ระบบดังกล่าว คุณค่าของสิ่งต่างๆ ในสังคมจึงมีแนวโน้มที่จะถูกตัดสินโดยข้อมูล
ความเชื่อในมนุษย์ที่มีอยู่ก่อนหน้านี้เป็นรากฐานการปกครองระบอบประชาธิปไตย ซึ่งกำหนด
ให้อำนาจสูงสุดมาจากการเลือกของมนุษย์ ความเชื่อในการตัดสินใจของมนุษย์เป็นตัวขับเคลื่อนระบบเศรษฐกิจและตลาดเสรี ภายใต้ระบอบการปกครองและเศรษฐกิจดังกล่าวนี้ ทำให้ผู้ปกครองและนักธุรกิจต้องคำนึงถึงความต้องการของประชาชนหรือของผู้บริโภคก่อน พูดให้ชัดคือ ถามว่าประชาชนต้องการอะไรก่อน เพื่อหาทางสนองตอบต่อความต้องการนั้น แต่ปัจจุบันความเชื่อในข้อมูลมีอิทธิพลเหนือกว่ามาก

      ข้อมูลในที่นี้มีข้อมูลส่วนตัวรวมอยู่ด้วย “ข้อมูลส่วนตัว” คือสินทรัพย์ส่วนตัวของมนุษย์ จึงมีนัยสำคัญ แต่ปัจจุบันความเชื่อในข้อมูลมีอิทธิพลเหนือกว่ามากต่อการกำหนดทิศทางการเปลี่ยนแปลงข้อมูลในที่นี้มีข้อมูลส่วนตัวรวมอยู่ด้วยของทุกสังคมหรือของทั้งโลก
      ค่าและราคาของข้อมูลส่วนตัว จึงไม่ใช่สิ่งที่จะถูกละเลยและมองข้าม ยุคของข้อมูลยิ่งมีค่าความปลอดภัยและความเป็นส่วนตัวจึงสำคัญมากยิ่งขึ้น ที่ทุกปัจเจกชนพึงระวังไม่ให้ข้อมูล
“ส่วนตัว” ถูกนำไปใช้ หรือยินยอมให้ใช้โดยไม่รู้ทันการเปลี่ยนแปลงของโลก ที่ถูกกำหนดโดยเทคโนโลยีข้อมูลข่าวสารขั้นสูง โดยเฉพาะสื่อสังคม (social media) ทุกรูปแบบ

      เมื่อข้อมูลสำคัญขนาดนี้ อนาคตของทุกคนก็ถูกกำหนดโดยข้อมูลของเราเอง ที่ผู้เก็บหรือผู้เป็นเจ้าของข้อมูลจะเป็นผู้มีอำนาจกำหนดรูปแบบการใช้ชีวิตของเรา แน่นอนไม่พ้นแม้ในเรื่องการเมืองความสำคัญของข้อมูล กับ ประชาธิปไตยและการเลือกตั้ง

      การเก็บ การใช้ และการกำกับข้อมูลจะบริหารอย่างไรให้ได้ประโยชน์สูงสุดสำหรับทั้งความเป็นส่วนตัวและเป็นประโยชน์ส่วนรวม จึงเป็นเรื่องที่ไม่ง่ายโดยเฉพาะในสังคมไทยที่ยังขาดฐานความรู้และความเข้าใจในเรื่องการเคารพในคุณค่าและศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร
ผู้อำนวยการ สถาบันนโยบายศึกษา