สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

การศึกษาเพื่อสังคม

      เรื่องการศึกษาสำหรับประเทศไทย ดูจะเป็นเรื่องที่ถูกพาดพิงอยู่อย่างต่อเนื่องในด้านที่เป็นประเด็นของการถกเถียงในเรื่องคุณภาพการศึกษา ดังจะเห็นข่าวอยู่เนืองๆ เรื่องข้อสอบ เรื่องผลการสอบ ที่ทำลายความคาดหวังจากสังคม และสวนทางกับงบประมาณที่ได้สูงขึ้นทุกปี

      เรื่อง การศึกษาเป็นเครื่องมือของรัฐในการสร้างคุณภาพพลเมืองให้แก่สังคม ที่ทั้งโลกเห็นความสำคัญในข้อนี้

       พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ก็ได้พระราชทานพระบรมราโชวาทเรื่องการศึกษา ซึ่งแสดงถึงการที่ทรงห่วงใยเป็นอย่างยิ่งว่า

      “งานการศึกษาเป็นงานสำคัญที่สุดอย่างหนึ่งของชาติ เพราะความเจริญและความเสื่อมลงของชาตินั้น ขึ้นอยู่กับการศึกษาของชาติเป็นข้อใหญ่ ตามข้อเท็จจริงที่ทราบกันดีแล้ว ระยะนี้บ้านเมืองของเรามีพลเมืองเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ทั้งมีสัญญาณบางอย่างเกิดขึ้นด้วยว่า พลเมืองของเราบางส่วนเสื่อมทรามลงไปในความประพฤติและจิตใจ ซึ่งเป็นอาการน่าวิตก ถ้าหากยังคงเป็นอยู่อย่างนี้ต่อไปเราอาจจะเอาตัวไม่รอด ปรากฏการณ์เช่นนี้ นอกจากเหตุอื่นแล้ว ต้องมีเหตุมาจากการจัดการศึกษาอย่างแน่นอน...”

      ซึ่งแน่นอนว่า การจัดการศึกษาเป็นอำนาจหน้าที่ของรัฐ และมีการกำหนดนโยบายการบังคับให้กุลบุตร กุลธิดาไทย ต้องเข้ารับการศึกษาภาคบังคับที่ขยายในขั้นที่สูงขึ้น ถึงชั้นมัธยมศึกษา ตอนต้นแล้ว แต่การศึกษาก็ยังไม่อาจขัดเกลา หล่อหลอม ให้มีความประพฤติปฏิบัติดี มีวิชาการดีไปด้วยได้ อีกทั้งการศึกษาไม่ทำให้คนรักและหวงแหนสังคมถึงขนาดที่จะปกป้องประโยชน์สาธารณะและสังคมได้ ผลผลิตทางการศึกษาที่ปรากฏอยู่ในตัวผู้เรียนเอง ผู้ที่สำเร็จการศึกษาในทุกระดับ ตั้งแต่ประถม มัธยม และอุดมศึกษา จึงเป็นลูกโซ่ที่ไล่เลียงคุณภาพว่า ระบบการศึกษาที่จัดการอยู่ในอดีตและปัจจุบันไม่ได้มีการพัฒนาในเชิงคุณภาพที่จะเกิดขึ้นกับตัวผู้เรียน โดยเฉพาะการศึกษาไม่ได้มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้ผู้ได้รับการศึกษาได้สร้างความรับผิดชอบและสร้างประโยชน์แก่ประเทศในทางอาชีพที่ตนถนัด จึงปรากฏว่าผู้สำเร็จการศึกษาต่างมุ่งแสวงหาประโยชน์ส่วนตน โดยไม่คำนึงถึงความผิดชอบ ชั่วดี ที่กระทบต่อส่วนรวม ตามที่เป็นข่าวอยู่เนืองๆ ไม่ว่าในภาคราชการ และภาคธุรกิจ อีกทั้งไม่เว้นแม้กระทั่งผู้ที่เป็นเยาวชน

      ปัญหาการจัดการศึกษาให้มีคุณภาพ จึงเป็นปัญหาใหญ่ที่ภาคสังคมให้ความสนใจและใส่ใจติดตาม ซึ่งทั้งนี้ ยังไม่ได้พูดถึงผลการสอบมาตรฐานการศึกษาในประเทศที่ตกต่ำกว่าเกณฑ์เฉลี่ยในเกือบทุกวิชา และผลสอบที่เทียบเคียงกับต่างประเทศที่ตกต่ำมาหลายปีแล้วอย่างน่าใจหาย

      ประเด็นปัญหาการศึกษาไทย จึงไม่อาจปล่อยให้กระทรวงศึกษาคิดและแก้ปัญหาแต่เพียงลำพัง หากแต่ต้องการการมีส่วนร่วมจากทั้งสังคม ต้องลงมือและลงแรงคิดอย่างกว้างขวาง เพราะการศึกษาที่จัดกันอยู่ล้วนระดมทุนจากภาษีอากรของคนทั้งประเทศ ขณะเดียวกัน ก็มีความวิตกและห่วงใยต่ออนาคตของชาติที่พ่วงติดอยู่ในตัวของเยาวชนในวันนี้ด้วยเช่นกัน

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร
ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา