สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

บ้านทุ่งนาประชาธิปไตย

      สวัสดีปีใหม่ ปี พ.ศ. 2559 ขอให้คนไทยและประเทศไทยมีบรรยากาศของความสุข สมานมิตรในทุกมิติ สร้างกัลยาณมิตรให้เกิดขึ้นในทุกๆ เรื่องของสังคม ไม่เว้นแม้แต่เรื่องการเมืองก็ควรจะมีมิตรไมตรีในการพูดคุยปรึกษาหารือกันมากกว่าที่แล้วมา ทุกๆ คนจึงควรพยายามสร้างบรรยากาศและสิ่งแวดล้อมในทางประชาธิปไตย

       คิดเรื่องประชาธิปไตยระดับชาติแล้ว บางทีก็รู้สึกว่าเป็นเรื่องใหญ่เกินตัว แต่เอาเข้าจริงก็ปรากฏอยู่ ในพื้นที่เล็กๆ ที่เขาทำอยู่แล้ว สัมผัสได้ว่าเป็นพื้นที่ประชาธิปไตย

      โรงเรียนบ้านทุ่งนา ต.น้ำผุด อ.เมือง จังหวัดตรัง มีครู 10 คน นักเรียน 118 คน ตั้งอยู่ชายแดนติดจังหวัดพัทลุง ตรงรอยต่อห่างจากเทือกเขาบรรทัดเพียง 5 กิโลเมตร แวดล้อมด้วยชุมชนที่มีอาชีพทำสวนยางและสวนปาล์ม โรงเรียนขนาดเล็กนี้ มีตั้งแต่ชั้นอนุบาลถึงประถมศึกษาปีที่ 6 เรียกได้ว่าเป็นโรงเรียนบ้านนอกติดเขาอย่างนั้นเลย

      ดูทั่วๆ ไปก็น่าจะเป็นโรงเรียนด้อยพัฒนาเหมือนโรงเรียนในชนบทไกลปืนเที่ยงทั้งหลาย แต่ที่นี่กลับมองเห็นความต่างไปจากโรงเรียนทั่วไป เพราะบรรยากาศการเรียน การสอน และการทำงานระหว่างครูและนักเรียน เป็นลักษณะของการร่วมกันเรียนรู้เอาใจใส่ซึ่งกันและกัน ที่นี่ครูและนักเรียนเดินยิ้มด้วยกันตลอด กิจกรรมของโรงเรียนไม่ใช่งานของนักเรียน แต่เป็นงานที่ทำร่วมกันระหว่างครูและนักเรียน การบูรณาการความรู้นอกห้องเรียนเข้าสู่บทเรียนเป็นไปอย่างกลมกลืน สภาพในและนอกห้องเรียนมีความสะอาด จัดวางของเป็นระเบียบ นักเรียนมีวินัย มีกิริยามารยาทที่ดี และมีจิตอาสาถ้วนหน้าตลอดเวลา เหมือนทุกคนอยู่ในครอบครัวเดียวกัน บุคลิกลักษณะของนักเรียนที่นี่น่าจะได้มาจากตัวอย่างที่ดีจากคุณครู

      ที่โรงเรียนแห่งนี้มีฟาร์มเลี้ยงไก่หลายร้อยตัว นักเรียนจึงได้กินไข่ทุกคนทุกวัน มีสวนผักรอบบ่อปลาดุก เด็กๆ จึงมีสุขอนามัยสมบูรณ์ ปากแดง แก้มเปล่งปลั่ง มีการออกกำลังกายกันอย่างจริงจัง ทำให้เมื่อเด็ก ป.6 ที่นี่ไปสอบเข้าที่อื่นจะเห็นความแตกต่างมากคือตัวโต สมบูรณ์กว่าเด็กโรงเรียนอื่น การอ่านออกเขียนได้ก็ผ่านเกณฑ์และมีมาตรฐานที่สูง อีกทั้งยังได้รับรางวัลโรงเรียนขนาดเล็กที่มีวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ ประจำปี 2558

       การมีทักษะในการใช้ชีวิตในสังคมเป็นเรื่องจำเป็น ที่นี่จึงปลูกฝังการทำงานไปพร้อมกับการเรียนด้วย ซึ่งนอกจากเรียนในห้องแล้วก็ต้องทำสวนผัก ช่วยดูแลในฟาร์มไก่ เก็บไข่ และทำความสะอาดทั้งในและนอกห้องเรียน เป็นกิจกรรมการทำงานร่วมกันเป็นทีมและได้ประโยชน์กับทุกคน ซึ่งเป็นการบ่มเพาะนิสัยที่มีความรับผิดชอบ การมีวินัย การเกื้อกูลซึ่งกันและกัน ซึ่งการมีทักษะเหล่านี้เด็กๆ จะได้นำกลับไปทำต่อที่บ้านด้วย เป็นการสร้างสำนึกของการพึ่งพาตนเอง และเกื้อกูลผู้อื่นไปด้วย

      ผู้อำนวยการ อาจารย์โกวิท วิชัยดิษฐ บอกว่า บริหารโรงเรียนแบบไม่บริหาร คือให้ทุกคนคิดและทำในสิ่งที่จะพัฒนาให้ดีขึ้นด้วยกัน เรื่องเศรษฐกิจของโรงเรียน ก็ใช้แนวทางเศรษฐกิจพอเพียงของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวนั่นเอง

       โรงเรียนบ้านทุ่งนา จึงเป็นสังคมจำลองประชาธิปไตยที่มีทั้งระบบโรงเรียนที่ผู้อำนวยการและครู เข้าใจในวิธีคิดและการทำงานในแนวทางที่ร่วมคิดร่วมกำหนดในการทำงาน ตลอดจนการเรียนการสอนที่มีหัวใจอยู่ที่ตัวผู้เรียนให้เกิดความรู้ และทักษะในการนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน ทั้งในและนอกห้องเรียนคือในชุมชนของตนได้ด้วย คือไม่ทำให้โรงเรียนและความรู้ตัดขาดแปลกแยกออกจากชีวิตจริงในชุมชนของตน

       ไม่มีเพิ่ม ไม่มีลด เรื่องหลักสูตรและกิจกรรม มีแต่ทางที่เพิ่มพูนอุปนิสัยใฝ่รู้ ลงมือปฏิบัติ มีความรับผิดชอบ และสังคมรอบข้างได้ประโยชน์แบบเต็มๆ

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร
ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา