สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

ข้อเสนอการปฏิรูประเทศ เพื่อการสนับสนุนการเมืองภาคพลเมือง

      การจัดตั้งสภาปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.) เพื่อขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงประเทศให้ออกจากปัญหาเดิมๆ ที่เห็นว่าเป็นวาระขึ้นหม้อขณะนี้ คือ เรื่องการปราบทุจริตคอร์รัปชั่น ซึ่ง พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีเองก็ได้มีการแสดงออกในหลายวาระที่จะเอาจริงในเรื่องนี้ ซึ่งการทุจริตคอร์รัปชั่นมีอยู่ทุกที่ทั้งในระบบราชการ นักการเมือง ภาคธุรกิจ ประเทศต้องสูญเสียเม็ดเงินมหาศาลไปกับคนกลุ่มน้อยนิดที่ขาดสำนึกของพลเมืองผู้มีความรับผิดชอบ

      การวางกรอบแนวทางรัฐธรรมนูญฉบับที่ 20 ร่างโดย สปช. จึงมีทิศทางในการวางโครงสร้างการเข้ามาสู่อำนาจของนักการเมือง การวางกลไกและการตรวจสอบขจัดการทุจริตทั้งในภาครัฐและเอกชน เป็นแนวโน้มที่สอดรับกับความต้องการของประชาชนทั่วประเทศ

      แต่หารู้ไม่ว่า ความสำเร็จและล้มเหลว ในการแก้ปัญหาดังกล่าวนี้ จำเป็นต้องอาศัยความมีสำนึกตื่นรู้และความกล้าหาญของพลเมืองอย่างมาก ซึ่งสังคมไทยยังมีไม่มากพอ ไม่ต่อเนื่อง และไม่มีความสามารถที่เพียงพอกับการต่อต้านความชั่วร้ายที่มีพลังอำนาจทั้งของรัฐและทุนคอยค้ำจุน

      และหารู้ไม่ว่า ไม่มีการเปลี่ยนแปลงใด ไม่มีการปฏิรูปใดที่สำเร็จได้หากไม่ได้รับการค้ำยันหนุนเนื่องทางการเมืองจากพลเมืองผู้รู้ทันทางการเมือง รู้ทันนักการเมืองและเป็นผู้ซึ่งมีความรู้สึกถึงความรับผิดชอบต่อประเทศชาติยิ่งกว่าสิ่งอื่นใด

      จึงไม่มีประเทศไหนในโลกที่ปฏิรูปสำเร็จ ถ้าไม่มีเหล่าพลเมืองนี้รับเอาไว้เป็นธุระอย่างมุ่งมั่น ซึ่งพวกเขาอยู่นอกภาคการเมืองแบบตัวแทน อยู่นอกภาคราชการ แต่พวกเขาอยู่ในภาคการเมืองของเหล่าพลเมืองทั้งหลาย

      การพัฒนาไปสู่ความเป็นประชาธิปไตย ที่กำลังออกแบบโดย สปช. ขณะนี้ จึงไม่อาจมองเห็นอนาคตแห่งความสำเร็จใดๆ ได้ หากการปฏิรูปครั้งนี้ได้ละเลยการวางรากฐานการสร้างความเป็นพลเมืองในทุกช่องทาง ทั้งทางการศึกษา การกล่อมเกลาทางสังคมผ่านสถาบันองค์กรต่างๆ และสื่อมวลชน ให้ลุกขึ้นมามีบทบาทและความรับผิดชอบร่วมกัน การวางโครงสร้างและกลไกการใช้อำนาจรัฐที่กำลังถกเถียงกันอยู่ขณะนี้ อาจจะเป็นความสูญเปล่าดังเช่นที่ผ่านมา ดังที่เคยเกิดขึ้นมาแล้วทั้งในรัฐธรรมนูญฉบับปี 2540 และปี 2550 หากการทำงานครั้งนี้ไม่ได้ให้การสนับสนุนการสร้างคนไทยให้มีความพร้อมที่จะเป็นพลเมืองที่ชาญฉลาด รู้ทันการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง เป็นอิสระ ไม่ตกอยู่ภายใต้การครอบงำของนักการเมืองฝ่ายใดๆ ทั้งสิ้น

      รัฐบาล และ สปช. จึงควรให้การสนับสนุนการพัฒนการเมืองภาคพลเมืองให้เติบโต แข็งแกร่ง ทั้งนี้ เพื่อขยายการเติบโตของพลังพลเมืองที่เป็นอิสระ เพื่อทำหน้าที่ตรวจสอบและป้องกันการทุจริตฉ้อฉลและการใช้อำนาจมิชอบในทุกพื้นที่ทั่วประเทศ ซึ่งเป็นบทบาทของการเมืองภาคพลเมืองล้วนๆ

      การปฏิรูปประเทศไม่ได้สิ้นสุดในกรอบระยะเวลาเพียง 1 ปี ตาม สปช. หากแต่ต้องดำเนินการต่อไปอย่างต่อเนื่อง พร้อมๆ กับการพัฒนาการให้การศึกษาทางการเมืองแก่พลเมืองอย่างต่อเนื่องอีกด้วย

      อันเป็นเงื่อนไขในบริบทของสังคมไทยในขณะนี้ ที่ต้องการลดทอนอำนาจทางการเมืองของนักการเมือง แต่เพิ่มอำนาจการเมืองของภาคพลเมือง เพื่อประกันสิทธิทางการเมืองของพลเมืองที่จะมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาของประเทศให้ลุล่วง

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร
ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา