สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

ฝันหลังรัฐประหาร : สร้างสำนึกพลเมืองเพื่อชาติ

      วันที่ 22 พฤษภาคม 2557 ในยามบ่ายแก่ๆ ข่าวการทำรัฐประหารโดยพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ก็เป็นที่รับรู้กันทั่วโดยสื่อสังคมออนไลน์ และหลังจากนั้นนับชั่วโมงจึงได้ประกาศข่าวทางสถานีโทรทัศน์และวิทยุ กระทั่งเป็นข่าวเช้าวันรุ่งขึ้นปรากฏในหนังสือพิมพ์ทุกฉบับอย่างเป็นทางการในชื่อ “คณะรักษาความสงบแห่งชาติ” หรือ คสช.

      จึงได้เวลาที่ทุกฝ่ายของสังคมจะได้ทบทวนกัน ซึ่งจะเป็นการจารึกประวัติศาสตร์ของประเทศอีกครั้งหนึ่ง ที่สังคมไทยมีความขัดแย้งกันจนหาที่ยุติไม่ได้ เป็นความร้าวลึกที่นำไปสู่การสูญเสียโอกาสการพัฒนาประเทศ

      นักการเมืองที่อ้างว่าอยู่ในระบอบประชาธิปไตยไม่สามารถสร้างโอกาสและหาทางออกให้เกิดขึ้นได้ อันเป็นการสะท้อนการขาดวุฒิภาวะประชาธิปไตยของบรรดานักการเมืองทุกฝ่าย ที่ขาดการยอมรับซึ่งกันและกันจนไม่สามารถประนีประนอมกัน และแสวงหาแนวทางที่ดีที่สุดให้กับประเทศได้ อีกทั้งยังเป็นการสะท้อนถึงการขาดซึ่งความสามารถและความรับผิดชอบของนักการเมืองไทย ต่อทุกข์สุขของคนทุกหมู่เหล่าที่ต้องจมปลักอยู่กับปัญหาที่นักการเมืองล้วนเป็นผู้ก่อ กระทั่งลุกลามขยายวงกลายเป็นภัยคุกคามความมั่นคงอย่างหนึ่งของสังคมก็ว่าได้

      มีคำกล่าวว่า “ประชาชนเป็นอย่างไร ผู้แทนฯ ก็เป็นอย่างนั้น” จึงควรได้ถึงเวลาแล้วจริงๆ ที่ประเทศไทยจะต้องหาทางสร้าง “คน” ใหม่ ให้มีจิตสำนึกใหม่ที่รู้จักคิดและทำด้วยการใส่ใจต่อประโยชน์สุขของประเทศมาก่อนทุกเรื่อง

      กระแสปฏิรูปประเทศทั้งก่อนและหลังวันรัฐประหารยังคงมาแรงและดังมากขึ้นจากการระดมความเห็นและความร่วมมือจากหลายฝ่าย ซึ่งมีหลายเรื่องต้องทำการเปลี่ยนแปลงเพื่อสร้างความสงบสุข ความเสมอภาค และความยุติธรรมให้เกิดขึ้น หนึ่งในประเด็นที่อยากเห็น คือ “การปฏิรูปคนไทย” ให้มีวัฒนธรรมในการใช้สิทธิและเสรีภาพด้วยความรับผิดชอบต่อส่วนรวมจนเป็นนิสัย เป็นคนที่มีวินัยที่เข้มแข็งในการรับผิดชอบต่อตนเอง มีความเอื้อเฟื้อ ไม่แก่งแย่งให้แก่ตนเอง รู้จักรับฟัง และอดทนอดกลั้น แม้มีความคิดที่แตกต่าง รู้จักประนีประนอม เป็นคนที่เข้าใจว่าเราอยู่ท่ามกลางความหลากหลายที่ต่างต้องพึ่งพาซึ่งกันและกัน ไม่สามารถอยู่โดดเดี่ยวตามลำพังได้ แต่ทุกคนต่างเป็นส่วนประกอบสำคัญของสังคมที่จะทำหน้าที่ให้ระบบและกลไกของสังคมขับเคลื่อนไปข้างหน้า ไม่ใช่ถอยหลังกันอยู่เรื่อย และต้องปฏิเสธความรุนแรงทุกชนิดในทุกกรณี เพราะความรุนแรงคือแก่นแท้ของความเป็นเผด็จการ

      ทำได้แบบนี้จึงนับได้ว่าเป็นผู้มี “วัฒนธรรมประชาธิปไตย”

      “คนไทย” จะมีลักษณะเช่นนี้ได้ก็ต้องลงทุนสร้างด้วยเจตจำนงของสังคม ซึ่งก็คือ เจตจำนงทางการเมืองที่เข้าใจร่วมกันทั้งประเทศว่า เราต้องนับหนึ่ง สร้างคนไทยใหม่จริงๆ จังๆ ซึ่งไม่ใช่สร้างขึ้นในแบบเดิมๆ อีกต่อไป ต้องทำทั้งการศึกษาและการกล่อมเกลาทางสังคมควบคู่ไปด้วยอย่างเข้มข้น

      คนไทยรุ่นใหม่ต้องใช้ชีวิต พฤติกรรม และมีวิธีคิดแบบประชาธิปไตยเต็มเวลาและตลอดเวลา ไม่ใช่กึ่งประชาธิปไตย กึ่งเผด็จการ และสนใจติดตาม ตรวจสอบปัญหาบ้านเมืองสม่ำเสมอ ไม่ยอมให้ใครมาครอบงำและชี้นำไปในทางที่สร้างความเสียหายให้กับส่วนรวมได้ง่ายๆ ทั้งนี้ เพื่อให้เรื่องประชาธิปไตยกลายเป็นวิถีชีวิต ให้เป็นวัฒนธรรมของคนไทยทั่วไปที่มีบทบาทเป็นพลเมืองในการร่วมสร้างเสถียรภาพทางสังคม การเมือง และเศรษฐกิจให้เกิดขึ้นได้

      ทำได้ดังนี้ สภาผู้แทนฯ แบบที่เป็นอยู่ก็จะถูกแทนที่ด้วยสภาของผู้ที่เป็นพลเมือง มีจริยธรรม ทำหน้าที่พิทักษ์และปกป้องผลประโยชน์ของชาติ

      การสร้าง “วัฒนธรรม” เช่นนี้ จึงเท่ากับเป็นการสร้าง “พลังอำนาจใหม่” ของพลเมืองทุกคนให้ลุกขึ้นมาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศให้ถึงที่สุด

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร
ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา