การใช้นิทานสร้างคุณธรรมในเด็กประถม       สถาบันนโยบายศึกษาดำเนินโครงการ “การสร้างคุณธรรมในนักเรียนประถมศึกษา เพื่อเสริมสร้างการศึกษาเพื่อความเป็นพลเมือง” เป็นปีที่สองแล้ว และในปีนี้เราลงพื้นที่จังหวัดบุรีรัมย์และตรังเพื่อชักชวนคุณครูให้เล่านิทานปลูกฝังคุณธรรม ศีลธรรมและจริยธรรมให้นักเรียนประถม 25 มกราคม เราไปที่อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ และ 13 กุมภาพันธ์ ที่อำเภอเมือง จังหวัดตรัง ทั้งสองครั้งมีอาจารย์เข้าร่วม 108 คน จาก 34 โรงเรียน       การสัมมนาเชิงปฏิบัติการยังคงใช้รูปแบบเดิมในปีที่แล้ว แต่ปรับเปลี่ยนให้กระชับสั้นเหลือเพียงวันเดียว เริ่มต้นจากการชี้ให้เห็นว่าคุณครูคือผู้สร้างไอคิว (IQ: Intelligent Quotient) สติปัญญาทางวิชาการ อีคิว (EQ: Emotional Quotient) ความมีอารมณ์ดี และเอ็มคิว (Moral Quotient) ความมีศีลธรรมคุณธรรม ให้แก่ลูกศิษย์ได้ ณ เวลานี้มีบทพิสูจน์แล้วว่าคนที่ประสบความสำเร็จในชีวิตเป็นคนที่มีอีคิวสูง อารมณ์เย็น มองโลกในแง่ดี แต่คนที่มีเอ็มคิวสูง คือซื่อสัตย์สุจริต ยุติธรรม มีจิตอาสา เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม คือคนดีที่สังคมต้องการ คนเช่นนี้คือพลเมืองที่เป็นกำลังสำคัญในทุกสังคม       สำหรับเด็กประถมที่เปรียบเหมือนผ้าขาวสะอาด ครูคือผู้วาดผู้ใส่สีบนผืนผ้า อยากให้เด็กเป็นอย่างไร ครูประถมสามารถทำได้ดีที่สุด ขอเพียงใช้วิธีที่ทำให้เด็กๆ สนใจและสนุกสนานเพราะได้มีส่วนร่วม การเล่านิทานจึงเป็นพื้นฐานเบื้องต้นที่ใช้กันมานานหลายร้อยปี แต่ดูเหมือนจะถูกลืมไปแล้วเพราะมัวแต่ไปเพิ่มไอคิว       การเล่านิทานต้องมีทั้งศาสตร์และศิลปะ มีการยกตัวอย่างมากมายให้เห็นถึงศาสตร์และศิลป์ในการเล่านิทาน และจากเริ่มต้นที่ครูเล่าให้เด็กฟัง ยังสามารถจะพัฒนาเป็นครูถามให้เด็กตอบ คิด วิเคราะห์ ร่วมกันเสนอแนวทางเลือกอื่น จากนั้นให้เด็กผลัดกันเล่าเรื่อง พัฒนาสมองเสริมสร้างความจำ หัดออกเสียงใช้ภาษา กล้าแสดงออก จากนิทานเล่าด้วยปากกลายเป็นหนังสือนิทานมีทั้งภาพและเรื่องที่เด็ก ๆ ทำกันเอง สร้างสรรค์จินตนาการ เพิ่มทักษะการอ่านเขียน แล้วต่อยอดไปสู่การแสดงบทบาทเสมือนจริง ไม่ว่าจะเป็นการแสดงหรือการเล่าเรื่อง ช่วยกันทำสื่อประกอบการเล่าและการแสดง ท้ายที่สุดมีตัวอย่างในปีที่ผ่านมาคือให้เด็กวิเคราะห์ตนเองว่าเคยทำสิ่งไม่ดีอะไรบ้าง และเกิดการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีอย่างไร       ไม่น่าเชื่อว่าจากนิทานไม่กี่เรื่องจะพัฒนาเกิดกิจกรรมที่เป็นประโยชน์อีกมากมาย สำหรับที่บุรีรัมย์ เราได้อาจารย์ที่เคยร่วมโครงการในปี 2556 มาเล่าประสบการณ์และนำผลงานมาแสดงให้ดู แต่ที่ตรังจัดเป็นปีแรก สถาบันฯ จึงเรียนเชิญอาจารย์จุฑามาศ จันทวงษ์วาณิชย์ จากโรงเรียนบ้านโพธิ์ดอนหวาย จังหวัดบุรีรัมย์ มาเป็นตัวแทนบรรดาคุณครูบุรีรัมย์ เล่าประสบการณ์ ข้อคิด และนำผลงานนักเรียนมาแสดง       นอกจากการบรรยายแล้ว ยังมีกระบวนการระดมสมองให้แสดงความคิดเห็นและแลกเปลี่ยนที่คุณครูทุกคนต้องมีส่วนร่วมตลอดเวลา และยังย้ำความเข้าใจในเนื้อหาสาระที่บรรยาย จนอาจารย์หลายท่านบ่นว่าจัดวันเดียวน้อยเกินไป       ที่จริงแล้ว พวกเราเกือบทุกคนเคยฟัง พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย เล่านิทานให้ฟังกันมาแล้วทั้งนั้น หลายคนก็เคยฟังครูเล่านิทานในห้องเรียนมาเช่นกัน ถ้าย้อนทวนความจำได้ เราจะนึกได้ถึงความสุขขณะฟังนิทาน สถาบันนโยบายศึกษาอยากให้คุณครูชั้นประถมสร้างความสุขให้นักเรียน เพียงใช้เวลาวันละไม่กี่นาที นำนิทานคุณธรรมที่มีคติสอนใจให้เป็นคนดี ซื่อสัตย์สุจริต อดทน อดกลั้น เมตตา สามัคคี เสียสละเพื่อส่วนรวม ฯลฯ มาเล่าให้นักเรียนตัวน้อยๆ ฟัง ภายในเทอมเดียว ปีเดียว หรือหกปี อาจจะยังไม่เห็นผลชัดเจน แต่ค่านิยมเหล่านั้นจะติดฝังเป็นคุณลักษณะบุคคลไม่มากก็น้อย การที่เรามองข้ามละเลยการปลูกฝังศีลธรรมคุณธรรมในเด็กเล็กๆ มาเป็นเวลานาน ทำให้สังคมไทยมีปัญหามากมายเช่นที่เห็น       เรามาช่วยกันสร้างคุณธรรมในเด็กๆ เพื่อให้เขาเติบโตเป็นพลเมืองในสังคมกันเถอะค่ะ