ข้อคิดจากคุณครูผู้สร้างคุณธรรมในนักเรียนประถมศึกษา       จากเมล็ดพันธุ์ที่สถาบันนโยบายศึกษาบ่มเพาะลงไปในกลุ่มคุณครูประถมศึกษาตั้งแต่ต้นปี 2556 ว่า นักเรียนชั้นประถมเป็นวัยเรียนที่ควรจะเร่งปลูกฝังคุณธรรม ศีลธรรม จริยธรรมสร้างค่านิยมเพื่อเป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตย คุณสมบัตินี้แม้ไม่ใช่ตัววัดว่านักเรียนมีความรู้อ่านออกเขียนได้สอบผ่านเลื่อนชั้น แต่เด็กที่มีคุณธรรมสูงรู้จักผิดชอบชั่วดี เป็นคนซื่อสัตย์สุจริต สามารถควบคุมตนเองไม่ให้ทำผิด มีความอดทนและเข้าใจในการกระทำของผู้อื่นแม้จะแตกต่าง ยุติธรรมและเที่ยงธรรม คุณสมบัติเหล่านี้คือคุณสมบัติของ “พลเมือง” ที่ต้องเร่งปลูกฝังแต่เยาว์วัย ถ้ารอถึงมัธยม อุดมศึกษา หรือวัยทำงานก็อาจจะสายเกินไป       หลังจากที่สร้างความเข้าใจที่ตรงกันแล้ว สถาบันฯ ก็ก้าวต่อโดยการเสนอแนวคิดในการสร้างคุณธรรมในนักเรียนประถมด้วยนิทาน หญ้าปากคอกที่พวกเราผู้ใหญ่เคยมีความสุขครั้งเยาว์วัยกับการฟังนิทานที่พ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย หรือแม้แต่คุณครูในสมัยก่อนเล่าให้ฟัง นิทานนอกจากจะสร้างความสนุกสนานแต่งเติมจินตนาการของเด็กๆ แล้ว ยังล้วนแต่แฝงคติสอนใจโน้มน้าวให้เป็นคนดี รังเกียจความชั่ว คนทำผิด หล่อหลอมกล่อมเกลาจิตใจให้มีคุณธรรมจริยธรรมที่จะนำไปใช้ในการดำเนินชีวิต       มีอาจารย์ 17 ท่านจาก 10 โรงเรียนยินดีนำแนวคิดการใช้นิทานส่งเสริมคุณธรรมในนักเรียนประถมศึกษาไปปฏิบัติในห้องเรียน สถาบันนโยบายศึกษาสนับสนุนหนังสือดีๆ ที่เราคัดสรรค์แล้วให้ คุณครูเริ่มต้นเล่านิทานตั้งแต่เปิดภาคเรียนในเดือนพฤษภาคม 2556 หลังครบ 5 เดือน สถาบันนโยบายศึกษาเชิญมาเสวนาแลกเปลี่ยนประสบการณ์ข้อคิดที่กรุงเทพฯ ในวันที่ 13-14 ตุลาคม 2556       ก่อนการแลกเปลี่ยนความคิด ในวันที่ 13 ตุลาคม เราพาคุณครูไปเยี่ยมชม ทีเคปาร์ค (TK park) อุทยานการเรียนรู้ ที่ศูนย์การค้าเซ็นทรัลเวิลด์ หลังเข้าชมห้องสมุดที่แบ่งหนังสือและสื่ออื่นๆ ตามช่วงอายุและความสนใจ ได้เห็นนวัตกรรมใหม่ทันสมัยในการกระตุ้นความสนใจนำไปสู่ “การเรียนรู้ตลอดชีวิต” คุณครูบางท่านเคยมาแล้ว แต่ส่วนใหญ่ยังไม่เคยมา แต่หลังจากวันนี้ทุกคนได้เห็นและเข้าใจประโยชน์ของสื่อและหนังสือที่จะเสริมเติมเต็มวิชาการจากห้องเรียน       จากนั้น คุณเรืองศักดิ์ ปิ่นประทีป กรรมการผู้จัดการมูลนิธิหนังสือเพื่อเด็ก ช่วยเล่ากิจกรรมมากมายที่มูลนิธิฯ ได้ทำมาตลอดช่วงเวลาหลายปีมานี้ ไม่ว่าจะเป็นโครงการหนังสือเล่มแรก Book Start สำหรับเด็กตั้งแต่ 2-3 เดือนจนถึงก่อนวัยเรียน โครงการ “พี่อ่านคล่อง น้องฟังเพลิน” นักเรียนรุ่นพี่อ่านหนังสือให้รุ่นน้องฟัง โครงการ “อาหารใจ อาหารสมอง อาหารธรรมะ” ห้องสมุดเพื่อเด็กในชนบท โครงการ “อาสาสมัครนักอ่าน” อบรมให้สามารถอ่านหนังสือให้ผู้อื่นฟังได้อย่างสนุกสนาน โครงการ “อ่านเพื่อการบำบัด” สำหรับเด็กดาวน์ซินโดรมและออทิสติกส์ โครงการ “สร้างนิทานเพื่อการพัฒนาเด็ก” ให้เด็กๆ สร้างหนังสือภาพนิทาน ฯลฯ       โครงการเหล่านี้ให้ข้อคิด สร้างแรงบันดาลใจให้คุณครูเห็นประโยชน์ของการใช้หนังสือเป็นสื่อในการเพิ่มสมรรถนะในเด็กที่สามารถจะนำไปใช้ได้จริง และแสดงให้เห็นว่าเงินไม่ใช่ปัจจัยสำคัญในการทำงาน ความตั้งใจ ความคิดบันดาลใจใหม่ๆ การบริหารจัดการที่ดี สามารถนำไปสู่โครงการดีๆ ได้มากมาย       โชคดีที่วันนั้น ทีเคปาร์ค มีกิจกรรมโครงการลับสมองประลองปัญญา สรรหาหนูน้อยนักเล่านิทานรอบชิงชนะเลิศพอดี คุณครูได้ชมความสามารถของนักเล่านิทานตัวน้อยๆ จากทั่วประเทศ หลายท่านมั่นใจว่านักเรียนของตนจะมีความสามารถไม่แพ้ ปีหน้าคงจะมีหนูน้อยนักเล่านิทานจากบุรีรัมย์เข้ารอบแน่นอน       ในวันที่ 14 ตุลาคม ก่อนจะถึงเวลาแลกเปลี่ยนประสบการณ์ สถาบันนโยบายศึกษาโยนคำถามให้ 4 ข้อว่า คุณครูได้อะไรจากการเยี่ยมชม ทีเคปาร์ค จากเปิดเทอมเดือนพฤษภาคมถึงตุลาคม คุณครูทำอะไรบ้าง คุณครูเรียนรู้อะไร เข้าใจและตระหนักในเรื่องใด จากวันนี้คุณครูจะทำอะไรอีก       คำตอบมีหลากหลาย : กิจกรรมส่งเสริมการอ่านทำได้หลากหลายรูปแบบ เกษียณแล้วจะใช้รางวัลที่ได้จากการเป็น “ครูสอนดี” ทำห้องสมุดที่บ้าน สอนให้นักเรียนอ่านและวิเคราะห์เปรียบเทียบกับตนเอง ทำห้องสมุดโรงเรียนให้มีชีวิตเพื่อกระตุ้นให้นักเรียนรักการอ่าน ให้นักเรียนมีส่วนร่วมในการสะสางหนังสือห้องสมุด ฝึกการเล่านิทานการพูดหน้าชั้น ขอปัจจัยสนับสนุนจากนอกโรงเรียน       และที่สำคัญคือ จะผลักดันให้เขตพื้นที่การศึกษาจัดสัมมนาให้คุณครูต่างโรงเรียนได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์และผลงานการใช้นิทานสร้างคุณธรรมในนักเรียนประถม       จากนั้นคุณครูทั้ง 17 ท่าน นำเสนอสิ่งที่ตนได้ลงมือกระทำจริง ซึ่งนอกจากจะเริ่มจากการเล่านิทานคุณธรรมในห้องเรียน ที่ต้องขยายตามคำเรียกร้องของนักเรียนทั้งโรงเรียนจนกลายเป็นการเล่าตอนเช้าที่หน้าเสาธง ก็ยังมีการศึกษาประเมินพฤติกรรมความเปลี่ยนแปลงในนักเรียนเมื่อเริ่มโครงการในเดือนพฤษภาคมและจบโครงการในเดือนตุลาคม ใช้นักเรียนร่วมกันทำหนังสือนิทานจากเล่มแรกที่ได้รับจากสถาบันนโยบายศึกษา ให้นักเรียนกลับไปเล่านิทานให้ผู้ปกครองฟัง คิดสร้างเกมการเล่นจากนิทาน วาดภาพจากนิทาน ให้นักเรียนอ่านผ่านเสียงตามสาย ต่อยอดเป็นโครงการทำดีให้โรงเรียน เช่น เก็บขยะ คัดแยกขยะ ทำน้ำยาล้างห้องน้ำจากสับปะรดหมัก ช่วยกันปิดประตูหน้าต่างห้องเรียน แสดงละครจากนิทาน เสวนาเรื่องจากนิทาน ให้นักเรียนเปรียบเทียบพฤติกรรมชีวิตจริงกับนิทาน นักเรียนแต่งนิทาน ครูเล่า-นักเรียนสรุป นักเรียนสรุปแบบย้อนกลับ หัดจดบันทึกจากนิทาน นักเรียนสร้างหนังสือนิทานเล่มเล็ก ทำสมุดความดี ทำแผนที่ความคิด (Mind Map) จากนิทาน ฯลฯ       สิ่งต่างๆ มากมายเหล่านนี้เกิดจากจุดเริ่มต้นเล็กๆ จากคุณครูเพียง 1 หรือ 2 คนในโรงเรียนประถม ต่อยอดกลายเป็นกิจกรรมอีกมากมายที่นักเรียนทั้งโรงเรียนได้มีส่วนร่วม       นอกจากความเปลี่ยนแปลงที่ดีในเชิงพฤติกรรมตามที่อาจารย์ท่านหนึ่งได้ทำการศึกษาประเมินไว้ในช่วงระยะเวลาสั้นๆ แล้ว ยังพบว่าผลการอ่านในห้องเรียนดีขึ้น พฤติกรรมก้าวร้าวลดลง เด็กๆ สนุกกับกิจกรรมอื่นๆ อีกมากมาย กล้าพูดกล้าแสดงออก มีวินัย สามัคคี ซื่อสัตย์ มีความรับผิดชอบ รู้จักวิเคราะห์พฤติกรรมตนเอง และมีความคิดสร้างสรรค์       สถาบันนโยบายศึกษาหวังว่าต้นกล้าเหล่านี้จะเติบโตเป็นพลเมืองเป็นกำลังสำคัญของประเทศไทยต่อไปในอนาคต