ครูกาฬสินธุ์ ช่วยกันทำยุทธศาสตร์สร้างพลเมืองไทยในระบอบประชาธิปไตย      วันที่ 27-28 กรกฎาคม 2556 ตรงกับวันเสาร์-อาทิตย์ สถาบันนโยบายศึกษาและสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 24 จังหวัดกาฬสินธุ์ (สพม.24) ได้ร่วมกันจัดงานสัมมนาเชิงปฏิบัติการ เรื่อง “ยุทธศาสตร์การสร้างพลเมืองในระบอบประชาธิปไตย” ให้กับคณะครู-อาจารย์หลากหลายสาขาวิชาในชั้นมัธยม จำนวน 100 คน ทั้งนี้ โดยได้รับการประสานอย่างดียิ่งจาก นายมรกต กลัดสะอาด รอง ผอ. สนง.พื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 24 กาฬสินธุ์ จึงทำให้มีการจัดงานครั้งนี้ขึ้นโดยเล็งเห็นประโยชน์ในการที่ครูจะได้มีความรู้ และการเรียนรู้เรื่องทางการเมืองซึ่งเกี่ยวข้องโดยตรงกับคนไทยทุกคน โดยเฉพาะครู ที่จะนำความรู้ไปถ่ายทอดสู่ตัวนักเรียน และคนในชุมชน สังคม เพื่อให้เกิดผลดีต่อการเลือกตั้งอีกด้วย      ในช่วงเช้า นายสิทธิชัย โภคาทรัพย์ รองผู้อำนวยการ สพม.24 ได้ให้การต้อนรับและกล่าวเปิดงาน โดยเห็นความสำคัญของงานนี้ที่ต้องเริ่มปลูกฝังตั้งแต่เด็กเล็กไปจนถึงโต ซึ่ง “ครู” เป็นหัวใจสำคัญ เพราะครูสอนได้ทั้งเด็ก-ผู้ใหญ่ เรื่องประชาธิปไตยเป็นเรื่องของครูทุกวิชา ไม่เฉพาะวิชาสังคม ซึ่งต้องเข้าใจว่าสิทธิของตนมีอะไร และหน้าที่ความรับผิดชอบของตนเองคืออะไร ต้องทำให้เห็นเป็นตัวอย่าง และต้องใช้ธรรมด้วย เพราะหลักธรรมคำสอนจะช่วยสนับสนุนเรื่องประชาธิปไตยได้มาก และกล่าวว่า เรื่องประชาธิปไตยต้องปรับไปตามความเหมาะสมของแต่ละประเทศที่ไม่เหมือนกัน ประเทศไทยก็ต้องมาเรียนรู้เพื่อปรับให้เข้ากับของคนไทย การร่วมจัดงานครั้งนี้ได้รับการสนับสนุนจากทุกโรงเรียนที่มา ซึ่งเป็นเรื่องน่ายินดีที่ทุกโรงเรียนให้ความสนใจและสนับสนุนทุกอย่าง แม้ว่าจะเป็นวันหยุดเสาร์-อาทิตย์      นางยศวดี บุณยเกียรติ ได้กล่าวถึงความเป็นมาของโครงการฯ และความสำคัญของการสร้างพลเมืองให้มีความรับผิดชอบต่อประเทศ ซึ่งสถาบันฯ ได้ดำเนินกิจกรรมในหลายๆ โครงการมาอย่างต่อเนื่องเพื่อสนับสนุนแนวคิดนี้ โดยได้รับการสนับสนุนจากมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ จากประเทศเยอรมัน ที่ส่งเสริมการเมืองในระบอบประชาธิปไตย      ต่อจากนั้น ดร.วัฒนา อัคคพานิช จากคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม ซึ่งเป็นวิทยากรให้ความรู้และความเข้าใจทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตย โดยเฉพาะการส่งเสริมให้คนไทยรู้ทันทางการเมือง (Political Literacy) ได้เริ่มตั้งคำถามกับผู้เข้าร่วมสัมมนาเรื่อง ปัญหาการเมืองไทย ความไม่มีประสิทธิภาพของระบบการเมืองไทย การตรวจสอบนักการเมือง การแก้ไขรัฐธรรมนูญ การปราบปรามการซื้อสิทธิ์ขายเสียง เรื่องการเสียภาษี และเรื่องการใช้งบประมาณของประเทศ จะแก้อย่างไร อะไรคือปัญหาที่แท้จริง ซึ่งวิทยากรได้ใช้วิธีการโต้ตอบกับคุณครูด้วยการแสดงความคิดเห็น การมีเหตุผล เพื่อหาทางออกในการแก้ไข ซึ่งเรียกว่าวิธีการสนทนาแบบ Socratic Dialogue ได้รับความร่วมมืออย่างดียิ่ง ผู้เข้าร่วมสัมมนาทุกท่านได้มีส่วนร่วมแสดงความคิด เสนอข้อคิดเห็นและเหตุผลในเรื่องเกี่ยวกับการเมืองไทยอย่างสนุกสนาน โดยเฉพาะผู้เข้าร่วมสัมมนาได้ให้ความสนใจในเรื่องเกี่ยวกับและการบริหารงบประมาณของประเทศเป็นอย่างมาก      ในวันที่สอง ช่วงเช้า นายสมชาติ เจศรีชัย ได้เสนอการจัดทำยุทธศาสตร์เพื่อสร้างพลเมืองโดยชี้ให้เห็นความสำคัญที่พลเมืองทุกคนมีส่วนร่วมในการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง ซึ่งต้องมาจากองค์กรต่างๆ จากทุกภาคส่วนของสังคม คือ รัฐบาล-ราชการ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม และสื่อมวลชน ซึ่งวิทยากรได้ชี้ให้เห็นเปรียบเทียบว่าประเทศพี่พัฒนาประเทศด้วยระบอบประชาธิปไตยที่เข้มแข็ง ประชาชนจะมีส่วนร่วมทางการเมือง และรู้ทันการเมืองอยู่มากถึง 60% แต่ของไทยมีเพียง 10% ฉะนั้น จำเป็นที่ประเทศไทยจะต้องวางยุทธศาสตร์ในการสร้างพลเมืองทั้งในระบบการศึกษา และการกล่อมเกลาทางสังคม จากองค์กรทางสังคมต่างๆ ซึ่งต้องช่วยกันกำหนดแนวคิดและทิศทางร่วมกัน เพื่อให้ได้พลเมืองไทยที่มีความเป็นประชาธิปไตย และเข้าไปมีส่วนร่วมในทางการเมืองอย่างมีข้อมูล มีวิจารณญาณ มากยิ่งขึ้น      ต่อมา เป็นการทบทวนความรู้ ความเข้าใจที่ได้ทั้งหมดตั้งแต่วันแรกโดย ดร.เฉลิมชัย พันธ์เลิศ โดยใช้กระบวนการ Card sorting ให้โจทย์ 3 ข้อ กับ การ์ด 3 สี ให้ผู้เข้าร่วมสัมมนาเขียนบอก คือ ข้อแรก ท่านได้เรียนรู้อะไร ใช้การ์ดสีเหลือง ข้อที่ 2 ท่านสงสัยอะไร ใช้การ์ดสีชมพู และข้อสุดท้าย ท่านจะนำข้อคิดความรู้นี้ไปทำอะไรบ้าง ใช้การ์ดสีฟ้า กระบวนการจะทำให้ผู้เข้าร่วมสัมมนาได้ใช้ความรู้ ความคิด ของตนทบทวนร่วมกับประสบการณ์ใหม่ที่ได้จากการสัมมนา และหากมีข้อสงสัยก็ยังสามารถซักถามกันได้อีกอย่างเต็มที่ ทำให้เติมเต็มความเข้าใจมากขึ้น นอกจากนี้ ยังสามารถนำสิ่งที่ได้ไปใช้ประโยชน์ต่อตามภารกิจของตนอีกด้วย ซึ่งพอสรุปให้เห็นได้ดังนี้ สิ่งที่ได้เรียนรู้ การแก้ปัญหาการเมืองไทยต้องแก้ที่ประชาชน การพัฒนาประชาธิปไตย ต้องเริ่มที่การพัฒนาคน ประชาธิปไตยเป็นเรื่องที่ทุกคนต้องเข้าใจอย่างแจ่มแจ้งชัดเจน ต้องเป็นพลเมืองที่เข้าใจคำว่า “ประชาธิปไตย” อย่างแท้จริง ต้องปลูกฝังให้รู้และปฏิบัติในเรื่องประชาธิปไตยตั้งแต่เด็ก รู้ว่าคนเรามีความคิดแตกต่างกัน แม้มีการศึกษาก็คิดว่าต่างกัน ทราบถึงจุดด้อยของนักการเมืองไทย รู้เรื่องภาษี และระบบภาษีมากขึ้น เรื่องการเมืองและประชาธิปไตย เป็นเรื่องสำคัญสำหรับทุกคน ประเทศจะพัฒนาไปได้มากกว่าปัจจุบัน ถ้าคนไทยมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องนี้ การเมืองเป็นเรื่องสำคัญมาก ครูเป็นส่วนหนึ่งซึ่งสำคัญที่จะช่วยสร้างความตระหนักให้กับเด็ก เพื่อประโยชน์ของประเทศ ประเด็นที่ยังไม่เข้าใจ วิธีการปลูกฝังเพื่อสร้างลักษณะความเป็นพลเมืองของไทยวิธีใดจึงจะเหมาะสม การนำหลักการประชาธิปไตยที่ถูกต้องไปใช้กับประชาชนขั้นพื้นฐานอย่างไรบ้าง วิธีการนี้จะให้ประชาชนคนทั่วไปได้รู้เท่าทันนักการเมือง การเป็นพลเมืองดี แตกต่างจากการเป็นคนดีอย่างไร ทำไม ไทยจึงใช้ศาลรัฐธรรมนูญเป็นคนตัดสินนักการเมืองเรื่องทุจริตเลือกตั้ง ทั้งที่มีคณะกรรมการการเลือกตั้งอยู่แล้ว แนวทางการแก้ไขการทุจริตของระบบการเมือง ทำไมคนไทยยังปล่อยให้อำนาจเงินตราซื้อสิทธิ์ขายเสียงกันอยู่ การสร้างพลเมืองกับเด็กจะเริ่มต้นอย่างไร จะนำความรู้ไปใช้โดย ปรับการสอนเรื่องพลเมืองที่มีความรับผิดชอบในระบอบประชาธิปไตยอย่างจริงจัง ชักชวนคนในโรงเรียนและชุมชน รณรงค์เรื่องการเป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตย การใช้สิทธิเลือกตั้ง เลือกคนที่มีคุณธรรมไปบริหารประเทศแทนเรา เพื่อให้ประเทศพัฒนาทัดเทียมกับประเทศญี่ปุ่นและเกาหลี จะนำความรู้ไปบูรณาการเรื่องประชาธิปไตยกับวิชาต่างๆ ที่จัดการเรียนการสอนแก่นักเรียน นำความรู้ไปเผยแพร่ให้กับนักศึกษาและประชาชน เพื่อให้เห็นความสำคัญของการเมือง และชักชวนให้เข้ามามีส่วนร่วมทางการเมือง เพื่อรักษาประโยชน์ของประเทศชาติ นำความรู้ที่ได้ไปพูดคุยกับคนในครอบครัวให้มีความเข้าใจการเมืองมากขึ้น      ต่อจากนั้น นางทิพย์พาพร ตันติสุนทร ได้ให้ครูแบ่งกลุ่มช่วยกันออกแบบลักษณะพลเมืองไทยในระบอบประชาธิปไตยว่าควรเป็นอย่างไร ซึ่งแต่ละกลุ่มได้นำเสนอแนวคิดและสรุปลักษณะสำคัญของความเป็นพลเมืองไทยในอนาคตดังนี้ คือ มีความเป็นระเบียบวินัยในตัวเอง ใช้เสรีภาพด้วยความรับผิดชอบต่อสังคม และเคารพสิทธิของผู้อื่น ความรอบรู้และศรัทธาในระบอบประชาธิปไตย มีความรู้เรื่องการเมือง รู้จักการทำงานร่วมกับคนอื่น และเคารพความแตกต่าง เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม มากกว่าส่วนตน มีความคิด เหตุผล และวิจารณญาณในการตัดสินใจ มีคุณธรรม จริยธรรม และความยุติธรรม มีความคิดริเริ่ม สร้างสรรค์ คิดนอกกรอบ มีความทันสมัย ทันเหตุการณ์ปัจจุบัน      สุดท้าย ที่ประชุมได้สรุปผลจากการทำทดสอบความรู้ความเข้าใจทางการเมืองและการแก้ไขปัญหาของการเมืองไทย ว่าควรเป็นไปในทิศทางใด ผลปรากฏว่าในช่วงก่อนการสัมมนาผลทอสอบได้แสดงให้เห็นถึงความเข้าใจของครูที่เน้นการแก้ไขที่ตัวนักการเมืองเป็นหลัก คือ การปราบปราม การออกกฎหมาย การตรวจสอบ การพัฒนาคุณธรรม และการแก้ไขรัฐธรรมนูญ ส่วนการพัฒนาประชาชนให้มีคุณภาพ มีความรู้เท่าทันทางการเมืองสู่ระบอบประชาธิปไตย มีน้อยเพียง 19.49% แต่ในวันสุดท้าย หลังจากการประชุมสัมมนา แลกเปลี่ยน ความคิดเห็นกันมากขึ้น ก็ทำให้ค้นพบว่า การพัฒนาพลเมืองให้มีคุณภาพในระบอบประชาธิปไตยก็เปลี่ยนแปลง และเพิ่มมากขึ้นถึง 46.57% ซึ่งการประชุมสัมมนาเชิงปฏิบัติการครั้งนี้ ทำให้ครู-อาจารย์ เห็นตรงกันว่า ต้องสร้างพลเมืองใหม่ในระบอบประชาธิปไตย ให้รู้และเข้าใจการเมือง และมีส่วนร่วมทางการเมืองเพื่อพัฒนาประเทศชาติด้วยความรับผิดชอบ ดังแสดงในภาพ