การสร้างคุณธรรมในนักเรียนประถมศึกษา สถาบันนโยบายศึกษาเริ่มต้นโครงการใหม่ “การสร้างคุณธรรมในนักเรียนชั้นประถมศึกษา” ด้วยกิจกรรมครั้งแรก ที่ห้องประชุมสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษาบุรีรัมย์ เขต 1 อ.เมือง จ.บุรีรัมย์ เมื่อวันที่ 26 มกราคม 2556 โครงการนี้เป็นความร่วมมือระหว่างหน่วยงานภาครัฐ เขตพื้นที่การศึกษาฯ กับองค์กรภาคประชาสังคม เพื่อที่จะแสวงหาวิธีการและรูปแบบในการปลูกฝังจริยธรรมในนักเรียนชั้นประถม (จากซ้าย) คุณยศวดี บุณยเกียรติ ผอ.สถาบันนโยบายศึกษา และคุณสโรชินี โอชโร รอง ผอ.สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษาบุรีรัมย์ เขต 1 จ.บุรีรัมย์ เราใช้วิธีการเสวนาระดมสมองจากอาจารย์ 46 ท่าน ใน 25 โรงเรียน เพื่อหาคุณสมบัติ “เด็กดี” ตามค่านิยม แล้วคุณยศวดี บุณยเกียรติ เปิดประเด็นโดยการบรรยายในหัวข้อ “ไอคิว อีคิว และ เอ็มคิว” (IQ: Intelligence Quotient, EQ: Emotional Quotient หรือ Emotional Intelligence, MQ : Moral Quotient หรือ Moral Intelligence) ต่อจากนั้นจึงมีการระดมสมองรอบสองเพื่อเสนอวิธีการพัฒนาอีคิวและเอ็มคิวในเด็ก ติดตามด้วยการบรรยายอีกครั้ง เรื่อง “การศึกษาเพื่อสร้างพลเมืองสำหรับประเทศไทย” โดยคุณทิพย์พาพร ตันติสุนทร อาจารย์หลายท่านอาจจะรู้สึกว่าได้รับสาระใหม่ๆ น้อยไปเพราะใช้เวลาในการระดมสมองมาก แต่ที่จริงแล้วการระดมสมองเป็นวิธีการที่จะให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมได้ทบทวนและแลกเปลี่ยนประสบการณ์เปรียบเทียบกับสาระใหม่ที่ได้รับจากวิทยากรอย่างเป็นขั้นตอน การระดมสมองจึงเป็นการกระตุ้นให้เกิดการคิดวิเคราะห์ที่จะนำไปสู่การตัดสินใจในเรื่องหนึ่งเรื่องใดด้วยตนเอง การเรียนการสอนในระบบการศึกษาไทยมีการสร้างคุณธรรมให้ผู้เรียนมาโดยตลอด ในยุคสมัยที่วัดและพระสงฆ์มีบทบาทสำคัญในการศึกษาเล่าเรียน พระไตรปิฎกและนิทานชาดกเป็นส่วนหนึ่งของบทเรียน เมื่อมีการจัดรูปแบบการเรียนการสอนตามแนวทางตะวันตกเป็นครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 5 การสอนศีลธรรมจริยธรรมก็ยังคงเป็นเรื่องสำคัญต่อมาอีกหลายสิบปี จนมีการเปลี่ยนหลักสูตรใหม่ๆ ที่เน้นความรู้ทางวิชาการเพื่อให้ผู้เรียนมีความรู้สูง สามารถเรียนต่อในระดับอุดมศึกษาได้ ในหลายประเทศ เรื่องจริยธรรมได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของ Civic Education การศึกษาเพื่อสร้างพลเมือง ที่บางประเทศสร้างหลักสูตรสำหรับผู้เรียนที่มีอายุตั้งแต่ 12 ปีขึ้นไป แต่เมื่อไม่นานมานี้เรื่องของศีลธรรม คุณธรรมและจริยธรรมได้ถูกหยิบยกมาให้ความสนใจใหม่ โดยเฉพาะในเด็กเล็ก ซึ่งเป็นวัยที่สมควรจะเรียนรู้เรื่องนี้ อย่างไรก็ตาม การเรียนการสอนเรื่องคุณธรรมจริยธรรมนั้นจะต้องมีรูปแบบที่เหมาะสมกับความเป็นเด็ก คือไม่น่าเบื่อ เป็นเรื่องที่เข้าใจได้ เห็นตัวอย่างจริง เด็กๆ ได้คิดตามและมีปฏิสัมพันธ์กับบทเรียน และมีความสุขสนุกสนานในการเรียนและบทเรียน ผู้เข้าร่วมสัมมนาฟังการบรรยาย “ไอคิว อีคิว และ เอ็มคิว” World Café “ครูจะสร้าง อีคิว และ เอ็มคิว ได้เด็กได้อย่างไรบ้าง?” นำเสนอผลการปฏิบัติการ World Café นำเสนอผลการปฏิบัติการ World Café ไม่ว่าอาจารย์ทุกท่านจะเคยมีประสบการณ์ตามรูปแบบและวิธีการเหล่านั้นมาแล้วเมื่อครั้งยังเป็นเด็กหรือไม่ก็ตาม สถาบันนโยบายศึกษาพร้อมจะชักชวนท่านให้ย้อนความหลังกลับไปว่า ถ้าเราเป็นเด็กเราจะชอบอย่างไร แล้วจึงค่อยกลับมาเป็นครูใหม่เพื่อที่จะคิดว่า ถ้าเราเป็นครูเราจะสอนอย่างไรให้เด็กชอบ ถ่ายภาพร่วมกัน คุณสมบัติด้านคุณธรรม ศีลธรรม จริยธรรม แม้ไม่ใช่ตัววัดที่จะทำให้นักเรียนสอบผ่านในแต่ละชั้นเรียนเพื่อมุ่งสู่การศึกษาในระดับที่สูงขึ้น แต่เป็นพื้นฐานสำคัญที่สุดในชีวิตที่จะทำให้บุคคลมีความแตกต่างกันในความเป็นมนุษย์ และเป็นเรื่องที่น่ายินดียิ่งที่นักจิตวิทยา นักการศึกษา พิสูจน์แล้วว่าอีคิวและเอ็มคิวนั้นสามารถจะปลูกฝังและพัฒนากันได้ คนที่มีเอ็มคิวสูงจะเป็นคนที่รู้จักผิดชอบชั่วดี เป็นคนซื่อสัตย์สุจริต สามารถควบคุมตนเองไม่ให้ทำผิด มีความอดทนและยอมรับในการกระทำของผู้อื่น ปฏิบัติต่อผู้อื่นอย่างเสมอภาค มีเมตตา มีน้ำใจ เข้าใจในความรู้สึกของผู้อื่น ยุติธรรม เที่ยงธรรม เรามาช่วยกันปลูกฝังคุณสมบัติเหล่านี้ในเด็กๆ นักเรียนชั้นประถมกันเถอะค่ะ