สวัสดีปีใหม่ ปรารถนาให้คนไทยเปลี่ยนการศึกษาไทย ขอแสดงความชื่นชมต่อมติเห็นชอบกับความเห็นและข้อเสนอแนะเชิงนโยบายของคณะอนุกรรมการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านกฎหมายและการปฏิบัติที่ไม่เป็นธรรม เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน 2555 ต่อกระทรวงศึกษาธิการให้เปลี่ยนแปลงต่อกรณีทรงผมของนักเรียนชาย ต้องตัดสั้นเกรียน และนักเรียนหญิงต้องตัดสั้นเห็นติ่งหู อันเป็นการกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพส่วนบุคคล และเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน เป็นข่าวที่ถูกใจผู้เรียนกันถ้วนหน้า คนที่เคยผ่านวัยเรียนมาแล้วก็ล้วนยินดีร่วมด้วย เรื่องนี้เป็นการสะท้อนกลับไปที่กระทรวงศึกษาธิการให้สำรวจบทบาทของตนเองว่าอะไรเป็นเรื่องสำคัญที่ควรเป็นเรื่องหลัก คือเรื่องยุทธศาสตร์การสร้างคนให้มีคุณภาพ โดยที่เรื่องอื่นๆ ยิบย่อย ควรเป็นเรื่องสนับสนุนการสร้างความสามารถของผู้เรียน ไม่ควรเป็นอุปสรรคขัดขวางที่บั่นทอนความรักในการเรียนและเพื่อความเป็นเลิศในตนให้มากที่สุดเพื่อนำมาพัฒนาประเทศชาติอันเป็นเป้าหมายเพื่อส่วนรวม ความสับสนวุ่นวาย ความขัดแย้ง การแก่งแย่ง การคอร์รัปชั่น นักการเมืองทะเลาะกัน เด็กแว๊น นักเรียนอาชีวะตีกัน และปัญหาอีกมากมายที่เกิดขึ้นในสังคมไทย เราอาจลืมไปได้ว่า ล้วนมีผลมาจากระบบการศึกษาทั้งในอดีตและในปัจจุบัน ที่กำลังต้องการคนรุ่นปัจจุบันเข้ามาสะสางและแก้ไข ผลสำรวจทั้งในและนอกประเทศสะท้อนผลเกี่ยวกับการศึกษาไทยยืนยันกันทุกโผว่า คนไทย ประเทศไทย ติดอันดับรั้งท้ายในทุกเรื่อง ไม่ว่าจะในเวทีอาเซียน หรือในเวทีโลก เพราะเหตุที่การเรียนรู้ในสังคมไทยต้องการทุกอย่างสำเร็จรูป รวดเร็ว ไม่เปิดโอกาสให้เด็กๆ ได้พัฒนาศักยภาพอย่างเต็มที่ จึงเป็นแต่การเรียนเพื่อวิชาการ และเพื่อสอบแข่งขันสู่มหาวิทยาลัย เป็นเพียงลู่เดียวทางการศึกษากลายเป็นค่านิยมที่ครอบงำสังคม กระทั่งกลายเป็นวิกฤติคุณภาพการศึกษาไทยในวันนี้ การศึกษาไทยไม่ได้ตอบคำถามที่เกี่ยวกับสังคม ผู้เรียนขาดทักษะ ประสบการณ์ทางสังคม ทั้งที่ห้องเรียนเป็นสังคมจำลอง แต่ผู้เรียนไม่รู้จะพัฒนาตนอย่างไรให้อยู่ในสังคมอย่างเป็นสุข มีคุณภาพ และมีความรับผิดชอบต่อตนเอง และสังคมอย่างไร การศึกษาไทยไม่ตอบโจทย์ผู้เรียนกับความเชื่อมโยงทางเศรษฐกิจ การศึกษากับการมีงานทำเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจประเทศให้รุดหน้าอย่างไร ซึ่งต้องการความเข้าใจและการพัฒนาตนของผู้เรียน และการศึกษากับการเมืองการปกครองของประเทศ มีส่วนสำคัญและสัมพันธ์กันอย่างไร โดยเฉพาะในระบอบประชาธิปไตย ที่ผู้ได้รับการศึกษาพึงมีส่วนอย่างยิ่งในการกำกับดูแลและเป็นพลังการเปลี่ยนแปลงประเทศ ถนนทุกสายจากโลกตะวันตกต่างมุ่งสู่โลกตะวันออก โดยมีเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรือ อาเซียน เป็นจุดศูนย์กลาง ยุทธศาสตร์การศึกษาไทยจึงควรเป็นหนึ่งในยุทธศาสตร์หลักเพื่อสร้าง “คนคุณภาพ” ขับเคลื่อนประเทศในเวทีสากล หรืออาเซียนนี้ด้วย ฉบับนี้เปิดปฐมฤกษ์ ปุจฉา-วิสัชนา เรื่อง รู้ไทย – รู้อาเซียน เขียนโดยคุณสมชาติ เจศรีชัย เชิญชวนอ่านและแลกเปลี่ยนทัศนะกันได้ ตั้งแต่เดือนมกราคม – ธันวาคม ปี 2556 ทิพย์พาพร ตันติสุนทร ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา