จริยธรรมกับประชาธิปไตย ผลการสำรวจสุขภาพเด็กไทยวัย 1-14 ปี โดย รศ.นพ.วิชัย เอกพลากร นักวิจัยสำนักงานวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) เปิดเผยว่า เด็กวัย 10-14 ปี ยอมรับได้กับการไม่เคารพกฎกติกา พวกเขาพร้อมจะขี้โกงเมื่อมีโอกาส และลอกข้อสอบถ้าจำเป็น คุณยศวดี บุณยเกียรติ ผอ.ร่วม สถาบันนโยบายศึกษา กล่าวต้อนรับ แนะนำสถาบันฯ และความเป็นมาของโครงการ ข้อมูลนี้ทำให้สถาบันนโยบายศึกษาตัดสินใจที่จะเปิดประเด็นเรื่องจริยธรรมกับอาจารย์กลุ่มเล็กๆ จำนวน 40 ท่านที่มาร่วมการสัมมนาเชิงปฏิบัติการกับเราเมื่อวันที่ 26-27 มกราคม 2555 ที่จังหวัดบุรีรัมย์ เพื่อร่วมกันคิดหาแนวทางที่จะปลูกฝังจริยธรรมในโรงเรียนอย่างได้ผล แต่ก่อนที่เด็กๆ จะได้เรียนรู้เรื่องจริยธรรม ครูต้องปรับกระบวนทัศน์ใหม่ว่าจะสอนจริยธรรมให้ได้ผลผู้เรียนต้องไม่เบื่อ ธรรมชาติของคนจะเบื่อเมื่อต้องฟังแต่อย่างเดียว ยิ่งฟังมากเท่าไรก็ยิ่งเบื่อมากเท่านั้น และเจ้าความเบื่อนี้เองก็ทำให้ไม่สามารถจะรับสิ่งใดๆ เข้าไปได้เลย ครูจึงไม่สามารถจะคาดหวังว่าเด็กจะเป็นคนดีได้จากคำสอนที่มีแต่การพูดๆๆ ว่าเด็กต้องทำอย่างนั้นอย่างนี้ คุณทิพย์พาพร ตันติสุนทร ผอ.ร่วม สถาบันนโยบายศึกษา บรรยาย “Civic Education: บทเรียนจากประเทศเยอรมัน” เวิร์คช้อปนี้จึงพาอาจารย์ทั้งหลายย้อนอดีตกลับไปเมื่อสมัยเป็นเด็กว่าตนเอง “ชอบ” และ “ไม่ชอบ” อะไรในโรงเรียน เมื่อได้สิ่งที่ชอบและไม่ชอบแล้วจึงเกิดเป็นโจทย์ที่ท้าทายว่า ทำอย่างไรจึงจะแปลงสิ่งที่ชอบทั้งหลายให้กลายเป็นการเรียนรู้เรื่องจริยธรรมได้ กระบวนการ เช่น Role Play, World Café, Time Line และ Brainstorming ถูกนำมาใช้ทีละขั้นตอนเพื่อให้อาจารย์ผู้เข้าร่วมค่อยๆ เรียนรู้และร่วมกันแสวงหาคำตอบด้วยตัวเอง ควบคู่ไปกับการบรรยายในหัวข้อ “Civic Education: บทเรียนจากประเทศเยอรมัน” โดยคุณทิพย์พาพร ตันติสุนทร และ “จริยธรรมและประชาธิปไตย” กับ “สร้างจริยธรรมในโรงเรียนด้วย Project-Based Learning” โดยคุณยศวดี บุณยเกียรติ ท้ายที่สุดอาจารย์ทุกท่านก็ได้ร่วมกันถอดบทเรียนจากเวิร์คช้อบสรุปออกมาว่า จริยธรรม คือ รากฐานเบื้องต้นของประชาธิปไตย ผู้มีจริยธรรมคือ “พลเมือง” ที่เคารพและปฏิบัติตามกฎกติกาของสังคม กติกาของสังคมประชาธิปไตย คือ สิทธิ หน้าที่ เสรีภาพและเสมอภาค ผู้มีจริยธรรมคือผู้ที่ให้ความสำคัญแก่ผู้อื่นเสมอกับตนเอง หลักปฏิบัติข้อแรกคือความซื่อสัตย์สุจริต ไม่โกง คนที่ไม่โกงคือคนที่ปฏิบัติตามกฎกติกาของสังคม รู้จักรับฟังความเห็นที่แตกต่างด้วยความอดทน มีใจเป็นธรรมไม่เห็นแก่ประโยชน์ของตนเองและพวกพ้อง และให้ความร่วมมือและมีส่วนร่วมในกิจกรรมเพื่อประโยชน์สาธารณะ อาจารย์ทุกท่านร่วมกันเสนอความคิดว่า สำหรับเด็กๆ ระดับประถม จะต้องใช้สื่อและกิจกรรมให้มากที่สุดในการสร้างจริยธรรม คำชมเชยและรางวัลเล็กน้อยจะทำให้เด็กๆ มีกำลังใจที่จะทำความดีต่อไป คณะครูจากโรงเรียนระดับประถมและโรงเรียนขยายโอกาส ในจังหวัดบุรีรัมย์ มาเข้าร่วมสัมมนาเชิงปฏิบัติการ คุณทิพย์พาพร กับกิจกรรม Role Play “โรงเรียนของฉัน” “จริยธรรมและประชาธิปไตย” โดย คุณยศวดี บุณยเกียรติ กิจกรรม World Café “จะสอนจริยธรรมในโรงเรียน ได้อย่างไร?” โดยคุณทิพย์พาพร ตันติสุนทร แบ่งกลุ่มปฏิบัติการ “สร้างเด็กๆ ด้วยกิจกรรมนอกตำราเรียน” โดยคุณยศวดี บุณยเกียรติ “ฉันได้อะไรจากการสัมมนาครั้งนี้” แจกเกียรติบัตร สถาบันนโยบายศึกษาหวังว่า อาจารย์ทุกๆ ท่านจะนำประสบการณ์จากเวิร์คช้อบนี้ไปใช้ในโรงเรียนและห้องเรียน เพื่อหล่อหลอมเด็กไทยให้เป็นคนที่ “ไม่โกง” แม้จะมีโอกาส และขอขอบคุณ ผอ.ธนพร ทรงรัมย์ แห่งโรงเรียนสารภี และอาจารย์จุฑามาศ จันทวงษ์วาณิชย์ โรงเรียนบ้านโพธิ์ดอนหวาย ที่ได้ประสานงานจนกระทั่งการสัมมนาครั้งนี้บรรลุผลสำเร็จ