ไปดู Civic Education ที่เยอรมัน (ตอนที่ 5) การสื่อสารทางการเมือง : พลเมืองมีส่วนร่วมทางการเมือง 14 เมษายน 2553 เช้าวันนี้พักอยู่ที่ปราสาทที่เดิมเพื่อรับฟังการบรรยายเรื่อง การสื่อสารทางการเมือง (Political Communication) โดย มร.ราล์ฟ กุลเด็นซอฟ (Mr. Falf Güudenzopf) หัวหน้าฝ่ายการสื่อสารทางการเมือง (Head of Political Communication) ของมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ หัวข้อเรื่องนี้ถือเป็นส่วนหนึ่งของการให้การศึกษาทางการเมืองแก่พลเมือง เพื่อให้คนเยอรมันได้รับความรู้และเทคนิคกลวิธีต่างๆ ที่ใช้ในการสื่อสารงานการเมืองได้เท่าเทียม และเท่าทันนักการเมือง และเป็นโอกาสเปิดให้คนที่สนใจการเมืองได้เข้าไปมีส่วนร่วมโดยตรงกับพรรคการเมืองอีกด้วย มูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ จึงได้มีการจัดฝึกอบรม และบรรจุในโครงการสัมมนาและฝึกอบรมทุกๆ ปี ไม่ใช่จัดขึ้นเฉพาะเมื่อจะมีการเลือกตั้งเท่านั้น การสื่อสารทางการเมืองหัวใจสำคัญ คือ เนื้อหาสาระที่จะส่งออกไปสู่สาธารณะเพื่อทำให้คนสนใจ และไม่เบื่อการเมือง ไม่เพียงแต่ต้องการสร้างความนิยมทางการเมืองให้กับนักการเมืองหรือพรรคการเมืองเท่านั้น ดังนั้น ชุดของความรู้ที่จะสื่อสารออกไปจึงควรมีการจัดการให้เป็นระบบ และลำดับความสำคัญเพื่อกระตุ้นพลเมืองให้สนใจติดตาม ตื่นตัว และเกาะติดงานการเมืองอย่างต่อเนื่อง ในเบื้องแรก วิทยากรบอกว่า พรรคการเมืองต้องมีความชัดเจนและมีความน่าเชื่อถือ ต้องบอกว่าเป็นใคร และต้องการทำอะไรเพื่อประโยชน์ส่วนรวม การสื่อสารของนักการเมืองต้องไม่ทำให้พรรคการเมืองเสื่อมความนิยมลงจนกระทั่งทำให้ผู้ลงคะแนนเสียงลังเลที่จะตัดสินใจ การชะลอการตัดสินใจของผู้ลงคะแนนเสียงก็เป็นเทคนิคอย่างหนึ่งซึ่งพรรคการเมืองจะต้องหาทางสื่อสารด้วยการเติมเต็มข้อมูลที่เป็นประโยชน์ระหว่างรอการตัดสินใจ แล้วตามด้วยการเร่งหรือเรียกร้องให้พลเมืองพุ่งความสนใจ และกระตุ้นให้เกิดความต้องการที่จะมีส่วนร่วมทางการเมือง อันเป็นฉากสุดท้ายของการชี้ขาดทางการเมืองโดยให้พลเมืองมีข้อมูลที่ครบถ้วน นอกจากนี้ การสื่อสารทางการเมืองที่ดียังช่วยให้พรรคการเมืองได้รับความสนใจและสามารถสร้างสมาชิกทางการเมืองหน้าใหม่ๆ เกิดขึ้นมากมายอีกด้วย การฝึกอบรมเรื่องการสื่อสารทางการเมืองนี้ ถือเป็นหน้าที่ของมูลนิธิทางการเมือง เช่น มูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ ได้ทำอยู่ เพราะเป็นส่วนหนึ่งของการให้การศึกษาทางการเมือง (Political Education) เพื่อเพิ่มความแข็งแกร่งให้กับการศึกษาเพื่อสร้างพลเมือง (Civic Education) ของเยอรมัน หน่วยงานด้านการสื่อสารทางการเมืองของมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ มีงานหลักๆ ที่ทำ คือ การศึกษาวิจัย ซึ่งให้ความสำคัญครอบคลุมทั้งการทำวิจัย การผลิตบทความทางวิชาการ การให้ความเห็นแก่สังคม การติดตามการเลือกตั้ง เพื่อประมวลผลเป็นความรู้สู่สาธารณชน การจัดสัมมนาเพื่อให้ความรู้ด้านเทคนิค และกลวิธีที่จะสื่อสารงานทางการเมืองตั้งแต่ระหว่างบุคคล หรือกับประชาชนทั่วไป เช่น การลอบบี้ (Lobby) การประชาสัมพันธ์ (Public Relation) และการทำการตลาดทางการเมือง (Political Marketing) เพื่อเจาะกลุ่มเป้าหมายให้ชัดเจน การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการให้กับผู้สนใจที่จะเข้าร่วมงานการเมืองหรือทำงานการเมือง จะมีการสอน การออกแบบเว็บ (web) การเขียนสุนทรพจน์ (speech writing) การพูดในที่สาธารณะ (public speaking) รวมถึงการฝึกอบรมให้กับสื่อ (Media Training) ทั้งนี้ เพื่อประสิทธิภาพให้ผู้สนใจสามารถนำสิ่งเหล่านี้มาใช้สนับสนุนงานด้านการเมืองได้อย่างสร้างสรรค์ ฝ่ายงานด้านการให้ความรู้การสื่อสารทางการเมืองนี้ มีทีมงาน 6 คน เมื่อปี 2009 นั้น มูลนิธิได้จัดโครงการด้านการสื่อสารทางการเมืองตลอดทั้งปี 90 ครั้ง มีผู้ผ่านการฝึกอบรม 1,500 คน นอกจากนี้ ผู้บรรยายได้ชี้ให้เห็นถึงพลังการสื่อสารในรูปแบบใหม่ที่มากับความเร็วอย่างอินเทอร์เน็ต (Internet) ทุกรูปแบบ ซึ่งส่งเสริมให้เกิดเครือข่ายทางการเมืองอย่างกว้างขวางและรวดเร็วเสมือนหนึ่งเป็นเว็บ (web) หรือใยแมงมุม ที่ทรงพลังจากใยที่ขยุ้มเป็นกลุ่มเล็กๆ ภายใต้เว็บใหญ่ ทำให้การสื่อสารงานด้านการเมืองแผ่กระจายไปได้มาก อีกทั้งเมื่อโลกเปลี่ยนไป การรณรงค์ทางการเมืองก็ต้องปรับตัวจากทัศนคติเดิมที่ว่าปลาใหญ่กินปลาเล็ก กลับกลายเป็นว่าปัจจุบันนี้ปลาใหญ่ถูกฝูงปลาเล็กไล่ต้อนเอา ด้วยเหตุนี้การสื่อสารทางการเมืองจึงต้องให้ความสำคัญกับประชาชนให้มาก ความน่าเชื่อถือและความชัดเจนของข้อมูลที่พรรคการเมืองสื่อถึงประชาชนจึงต้องคำนึงเป็นพิเศษ มิเช่นนั้นจะถูกประชาชนรวมพลังขับไล่และเสื่อมศรัทธา การสื่อสารจึงเป็นหัวใจเพื่อให้พลเมืองมั่นใจต่อพรรคการเมือง โดยเฉพาะประชาชนที่อยู่ในท้องถิ่นทั่วประเทศ ดังจะเห็นได้ว่า การหาเสียงทางการเมืองที่ผ่านมา พรรคคริสเตียนเดโมแครต (CDU) ได้เน้นไปที่ท้องถิ่น (Going Local) เป็นหลัก เพื่อสร้างศรัทธา และความเชื่อมั่นให้กับท้องถิ่น และการหาเสียงก็ใช้ระบบเว็บแบบใยแมงมุม ผ่านระบบอินเทอร์เน็ตอย่างได้ผล ความน่าสนใจอย่างหนึ่งสำหรับการเมืองเยอรมันก็คือ คนเยอรมันสามารถสั่งซื้อโปสเตอร์ของพรรคการเมืองผ่านอินเทอร์เน็ตได้ ใครชอบพรรคไหน โปสเตอร์แบบไหน ก็สามารถซื้อหาไปติดเพื่อประกาศตนสนับสนุนพรรคการเมือง หรือนักการเมืองที่ตนชื่นชอบได้ นับว่ามีความทันสมัยก้าวหน้ามาก ซึ่งพรรคไม่จำเป็นต้องออกเงินพิมพ์และให้หัวคะแนนไปติดตามที่ต่างๆ เหมือนในบ้านเรา อีกอย่างที่น่าสนใจมากก็คือ การหาเสียงเลือกตั้งที่ผ่านมานั้น ประเด็นที่หยิบยกมาหาเสียงนอกจากเรื่องเศรษฐกิจแล้ว ก็มีเรื่องการศึกษา ภาวะโลกร้อน และโลกาภิวัตน์เป็นหลัก จะเห็นได้ว่า เยอรมันให้ความสำคัญกับการศึกษาและสิ่งแวดล้อมเป็นอย่างมาก ช่วงบ่าย ย้ายสถานที่ไปที่เมืองดูสเซลดอล์ฟ (Düsseldorf) เมืองหลวง เมืองสวยเรื่องชื่อแหงรัฐไรน์-เวสต์ฟาเลียตอนหนือ (North Rhine-Westphalia) อันเป็นรัฐที่ตั้งอยู่ลึกเข้าไปด้านทิศตะวันตก รัฐนี้มีประชากร 18 ล้านคน อาศัยอยู่บนพื้นที่ 34,000 ตารางกิโลเมตร และถือว่าเป็นรัฐหนึ่งที่มีบทบาทสูงในด้านเศรษฐกิจของยุโรปทีเดียว จึงกลายเป็นรัฐที่มีฐานะนำระดับชาติที่ทรงพลังของประเทศ การไปเมืองดูสเซลดอล์ฟไม่ผิดหวังเลย มีเสน่ห์สวยงามมากๆ เป็นเมืองที่มีระเบียบ สะอาด สดชื่น ด้วยตึกรามบ้านช่อง สวนดอกไม้ และสายน้ำในสะอาด มีสะพานข้ามเป็นระยะ ทำให้มีแต่ความสดชื่นรื่นรมย์เมื่อเดินชมเมือง ผู้คนก็ยิ้มแย้ม มีอัธยาศัย ที่น่าทึ่งมากๆ ก็คือ ไม่มีตึกสูงๆ เลยมีแต่ตึกเตี้ยๆ ความสูง 2-3 ชั้น ตกแต่งร้านบ้านช่องสวยงาม มีรสนิยม และสองข้างทางริมฝั่งคลองก็เรียงรายไปด้วยไม้ใหญ่ยืนต้น สมกับที่เยอรมันเป็นประเทศผู้นำในด้านรักษาสิ่งแวดล้อมและต่อต้านภาวะโลกร้อนด้วย ถ่ายภาพหมู่ที่หน้าสำนักงาน Konrad Adenauer Stiftung ที่เมือง ดูสเซลดอล์ฟ (Düsseldorf) สัญลักษณ์ของรัฐไรน์-เวสต์ฟาเลียตอนเหนือ (North Rhine - Westphalia) การมาที่เมืองนี้ นอกจากเขาจัดให้มาเที่ยวเปิดหูเปิดตาแล้ว เขาก็จัดให้เราได้แวะเยี่ยมเยียนสำนักงานมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ ที่เมืองนี้ด้วย คณะเราได้รับการต้อนรับอย่างดียิ่ง มีชา กาแฟ ขนมนมเนยหลากชนิดสไตล์เยอรมันเต็มไปหมด ทุกคนอิ่มเอมและอบอุ่นที่ได้เห็นถึงบรรยากาศและความตั้งใจที่มีให้ ณ สำนักงานนี้มีเจ้าหน้าที่ทั้งหมด 5 คน นอกจากผู้แทนมูลนิธิฯ คือ มร.ดาเนียล ชรันซ์ (Mr.Danial Schranz) แล้ว ก็มีเจ้าหน้าที่วิจัย 1 คน ผู้ช่วยวิจัย 2 คน และเจ้าหน้าที่ด้านธุรการ 1 คน งานของมูลนิธิฯ จึงเป็นงานด้านวิชาการเป็นส่วนมาก การที่ได้มาเยี่ยมที่นี่ก็เหมือนการจัดเสวนาระหว่างเยอรมันกับคณะเราที่มาจากกลุ่มประเทศอาเซียน (ASEAN) ประเด็นที่ซักถามมากก็จะเป็นเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างมูลนิธิทางการเมืองกับพรรคการเมืองว่าจะแยกออกจากกันได้หรือ? ซึ่งก็ได้ความกระจ่างชัดตั้งแต่ด้านการเงินที่ไม่ได้ผ่านพรรคการเมืองและตัวบุคคลก็ไม่เกี่ยวข้องกับพรรค เพราะผู้บริหารพรรคการเมืองและนักการเมืองไม่สามารถมีตำแหน่งในมูลนิธิฯ ได้ ตัวมูลนิธิฯ จึงทำหน้าที่เป็นกลไกให้การศึกษาทางการเมือง เพื่อพัฒนาพลเมืองให้มีบทบาทร่วมกันในการขับเคลื่อนการเมืองในระบอบประชาธิปไตยให้แข็งแกร่งและมีเสถียรภาพ ซึ่งแต่ละปีสำนักงานแห่งนี้จะจัดโครงการและงาน (events) ต่างๆ ประมาณ 100 โครงการ และจะมีผู้เข้าร่วมโครงการประมาณ 8,000 คน ตลอดทั้งปี