สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เรื่องสิทธิมนุษยชน : ร่าง พ.ร.บ. คุ้มครองผู้เสียหายจากการรับบริการสาธารณสุข

ปุจฉาที่ 1: พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้เสียหายจากการรับบริการสาธารณสุขประชาชนได้รับประโยชน์หรือไม่อย่างไร?

วิสัชนา 1: ร่างกฎหมายคุ้มครองผู้เสียหายจากการรับบริการสาธารณสุขฉบับนี้ ได้ริเริ่มโดยภาคประชาชนโดยมูลนิธิคุ้มครองผู้บริโภคใช้สิทธิตามรัฐธรรมนูญในการเสนอกฎหมายต่อประธานรัฐสภาตั้งแต่วันที่ 5 มิถุนายน 2552 หลังจากนั้นก็มีร่างกฎหมายอีกหลายฉบับเสนอเข้าไปประกบรวมถึงร่างของคณะรัฐมนตรีด้วย หลักการและเหตุผลที่สำคัญของร่างกฎหมายฉบับนี้ของรัฐบาลได้กล่าวว่า”...โดยที่ปัจจุบันความเสียหายจากการรับบริการสาธารณสุขยังไม่ได้รับการแก้ไขเยียวยาอย่างเป็นระบบให้ทันท่วงที ทำให้มีการฟ้องร้องผู้ให้บริการทั้งทางแพ่งและอาญา และทำให้ความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้รับและผู้ให้บริการสาธารณสุขเปลี่ยนไปจากเดิม อันส่งผลร้ายมายังผู้รับและผู้ให้บริการสาธารณสุข ตลอดจนกระทบถึงการประกอบวิชาชีพทางการแพทย์และสาธารณสุข รวมถึงระบบบริการสาธารณสุขด้วย สมควรจะได้แก้ปัญหาดังกล่าวเพื่อให้ผู้ได้รับความเสียหายจากบริการสาธารณสุขได้รับการแก้ไขเยียวยาโดยรวดเร็วและเป็นธรรม โดยการจัดตั้งกองทุนเพื่อชดเชยความเสียหายให้แก่ผู้เสียหาย ส่งเสริมให้มีการไกล่เกลี่ย....”

ร่างกฎหมายฉบับนี้มีจำนวนทั้งสิ้น 50 มาตรา ประกอบด้วย 6 หมวด หมวด 1 การคุ้มครองผู้เสียหายจากการรับบริการสาธารณสุข หมวด 2 คณะกรรมการสร้างเสริมความสัมพันธ์ที่ดีในระบบบริการสาธารณสุข หมวด 3 กองทุนสร้างเสริมความสัมพันธ์ที่ดีในระบบบริการสาธารณสุข หมวด 4 การไกล่เกลี่ยและการเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีในระบบบริการสาธารณสุข หมวด 5 การพัฒนาระบบความปลอดภัยและป้องกันความเสียหาย หมวด 6 บทกำหนดโทษ

อย่างไรก็ตาม ได้มีความเห็นต่างจากแพทย์จำนวนหนึ่งว่า กฎหมายฉบับนี้อาจจะทำให้เกิดการฟ้องร้องแพทย์มากขึ้น แม้ว่าพระราชบัญญัติฉบับนี้จะใช้หลักการเดียวกับมาตรา 41 ในพระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพ ซึ่งใช้มาแล้วเป็นเวลากว่า 6 ปีนั้น สามารถลดการฟ้องร้องแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ อีกทั้งยังช่วยเหลือเยียวยาผู้เสียหายได้ด้วย เพียงแต่ว่ามาตรา 41 ดังกล่าวนี้ สามารถเยียวยาได้เฉพาะผู้เสียหายที่มีบัตรทองประมาณ 47 ล้านคนเท่านั้น ร่างกฎหมายฉบับนี้จึงเสนอขึ้นมาเพื่อขยายการคุ้มครองความเสียหายจากการรับบริการสาธารณสุขกว้างออกไปสำหรับทุกคน

ประเด็นที่สำคัญประเด็นหนึ่งในกฎหมายฉบับนี้ คือ การจัดตั้งกองทุน เพราะอุบัติการณ์ความผิดพลาดทางการแพทย์เป็นที่ยอมรับในวงการแพทย์ว่าเกิดขึ้นได้แม้แพทย์จะพยายามรักษาผู้ป่วยอย่างเต็มความสามารถแล้วก็ตาม การมีกองทุนเพื่อการช่วยเหลือและชดเชยนี้ ก็เพื่อจะได้ไม่ต้องพิสูจน์ความรับผิด (No fault compensation) ซึ่งเป็นหลักการที่สำคัญในการช่วยเหลือเยียวยา

การเสนอร่างกฎหมายดังกล่าวโดยภาคประชาชน ถือเป็นมิติสำคัญที่ประชาชนได้ตระหนักถึงสิทธิที่จะมีส่วนร่วมทางสังคม และร่วมกันหาทางออกจากปัญหาการรับบริการสาธารณสุข และนับเป็นความก้าวหน้าทางสังคม ที่ร่างกฎหมายนี้ได้มีการแสดงความคิดเห็นกันอย่างกว้างขวาง ซึ่งจะทำให้มีการพิจารณาร่างกฎหมายนี้ได้อย่างรอบคอบมากยิ่งขึ้น และจะส่งผลต่อการยอมรับจากทุกฝ่ายอย่างแท้จริง

นายพิทักษ์ เกิดหอม
อนุกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
เพื่อพิจารณากลั่นกรองเรื่องร้องเรียน