เสวนาขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะ การเสวนาสังสรรค์ประจำปีสถาบันนโยบายศึกษา เมื่อวันเสาร์ที่ 23 มกราคม 2553 เพิ่งผ่านพ้นไป ได้รับความร่วมมือร่วมใจจากบุคคลต่างๆ ที่ได้มีส่วนในการทำงาน สนับสนุน และร่วมกิจกรรมกับสถาบันฯ มาอย่างต่อเนื่อง ทั้งที่เป็น นักวิชาการ นักการเมือง นักธุรกิจ ข้าราชการ นักพัฒนาองค์กรเอกชน และนักสิทธิมนุษยชน ซึ่งทุกท่านได้ให้ข้อเสนอ คำแนะนำ และเทคนิคต่างๆ ในการทำงานของสถาบันฯ เพื่อการขับเคลื่อนนโยบายสำคัญๆ ที่เป็นทางออกให้กับสังคม โดยยึดหลักประโยชน์สาธารณะ สันติ และสงบสุข ทั้งนี้โดยมี ศ.ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช เป็นผู้นำการพูดคุย และมีคุณยศวดี บุณยเกียรติ และคุณทิพย์พาพร ตันติสุนทร ผู้อำนวยการร่วม สถาบันฯ ร่วมอำนวยการและต้อนรับผู้ร่วมงานทุกท่าน บรรยากาศการเสวนา การประชุมครั้งนี้ได้ข้อเสนอแนะและความคิดเห็นที่เป็นประโยชน์อย่างกว้างขวาง อาทิ ศ.ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช ศ.ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช ประธานสถาบันนโยบายศึกษา กล่าวเปิดงานว่า เมื่อเริ่มก่อตั้งสถาบันนโยบายศึกษาขึ้นนั้น ยังไม่มีหน่วยงานใดที่ทำการเผยแพร่เรื่องเกี่ยวกับประชาธิปไตย สถาบันฯ จึงเป็นองค์กรแรกของประเทศที่ทำหน้าที่สร้างองค์ความรู้และให้ความรู้ด้านประชาธิปไตยมาตั้งแต่ปี 2529 แต่ในปัจจุบันมีหน่วยงานเกิดขึ้นจำนวนมากที่หันมาให้ความสนใจ ส่งเสริมการเรียนรู้ในเรื่องดังกล่าวอย่างกว้างขวาง เช่น สถาบันพระปกเกล้า การที่สถาบันฯ ได้มีบทบาทส่งเสริมและเผยแพร่ความรู้ความเข้าใจในการเมืองระบอบประชาธิปไตยนโยบายสาธารณะมาโดยตลอด ปีนี้จึงควรลองมองดูว่าสถาบันฯ ยังไม่เคยทำเรื่องใดมาก่อน และไม่ควรทำซ้ำซ้อนกับหน่วยงานอื่น เช่น เรื่อง “การมีส่วนร่วมในท้องถิ่น”, เรื่อง “Thinking School” ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการสอนของครูจากการบรรยายไปเป็นการสร้างบรรยากาศของการมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ การตั้งคำถามให้นักเรียนเป็นผู้ตอบ ฝึกทักษะการคิด เหล่านี้เป็นเรื่องที่น่าสนใจ คุณชูเกียรติ มุทธากาญจน์ อธิการ วิทยาลัยการปกครอง จ.ปทุมธานี กล่าวว่า จากการที่สถาบันฯ ได้มีโครงการการศึกษาเพื่อสร้างพลเมือง (Civic Education) อย่างต่อเนื่องนั้น เป็นเรื่องที่ดีมาก แต่ที่ผ่านมากลุ่มที่จัดเป็นกลุ่มขนาดเล็ก อาจด้วยงบประมาณมีจำนวนจำกัด อย่างไรก็ตามขอเสนอว่าควรทำเรื่องดังกล่าวต่อไป คุณชูเกียรติ มุทธากาญจน์ คุณสมชาติ เจศรีชัย คุณสมชาติ เจศรีชัย กกต. มีความเห็นตรงกับคุณชูเกียรติ มุทธากาญจน์ ในโครงการ “Civic Education” ว่า ควรทำต่อเนื่อง และควรทำทั้ง 3 มิติ คือ 1) สถาบันการศึกษา 2) ชุมชน และ 3) ส่วนราชการ ศ.เศรษฐพร คูศรีพิทักษ์ ศ.เศรษฐพร คูศรีพิทักษ์ กรรมการกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ กล่าวว่า ได้เขียนหนังสือ เรื่อง “กลไกรัฐสภา” ร่วมกับ ศ.ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช เห็นว่า กลไกรัฐสภามีปัญหา ทำอย่างไรจึงจะแก้ปัญหาได้ เสนอให้สถาบันฯ จัดทำผังกฎหมาย, ทำคู่มือ ส.ส., จัดเวทีเสวนา (Forum) อีกทั้ง สถาบันฯ มีศักยภาพที่จะผลักดันนโยบายสูง จึงมีความเห็นว่าควรมีการจัดโครงการใน 2 เรื่องหลัก คือ 1) เรื่องของสิ่งแวดล้อม ปัญหาของขยะในชุมชนที่ห่างไกล 2) ทำเรื่องโทรคมนาคมเชื่อมโยงสังคม, โทรคมนาคมกับการเมือง เพราะเรื่องเหล่านี้จะเป็นปัญหาใหญ่ในอนาคต ดร.วิชัย ตันศิริ ดร.วิชัย ตันศิริ ที่ปรึกษาอธิการบดี มหาวิทยาลัยรังสิต เสนอว่า ควรมีคนรุ่นเก่าเป็นที่ปรึกษา สร้างเครือข่ายเพิ่ม คือนำคนรุ่นใหม่ นักวิชาการ ให้เข้ามาช่วยขับเคลื่อนงานของสถาบันฯ เพื่อผนึกกำลังผลักดันงานให้ดียิ่งขึ้น โดยจัดตั้งคณะกรรมการที่ปรึกษา (Advisory Committee) จากผู้ทรงคุณวุฒิที่ทำงานร่วมกับสถาบันฯ ทั้งนี้เพื่อสร้างเครือข่าย (Partnership) ให้กว้างขึ้นและช่วยผลักดันงาน (Agenda Setting) ในหมู่เครือข่ายได้ด้วย อีกทั้งควรมีการนำงานของสถาบันฯ มาสนธิเป็นความรู้/ บูรณาการ โดยนำความรู้ที่ได้จากโครงการ/สัมมนา/เสวนา/ประชุมระดมความคิด แต่ละครั้งมาประมวล สังเคราะห์ และนำไปเสนอหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อสังคมอย่างแท้จริง คุณวิลาศ โลหิตกุล คุณวิลาศ โลหิตกุล สมาคมพัฒนาประชากรและชุมชน มีความเห็นตรงกันกับ ดร.วิชัย ได้กล่าวเพิ่มเติมว่า สถาบันฯ ต้องนำงานที่ทำแล้วในปีที่ผ่านมา และกำลังจะทำมาสังเคราะห์เป็นโมเดล เสนอไปให้หน่วยงานหรือร่วมกับหน่วยงานทั้งองค์กรของรัฐ และเอกชน เพื่อนำไปสู่ขั้นตอนของการปฏิบัติ เพราะงานบางอย่างมีอยู่ในหนังสือแต่ไม่ได้นำไปปฏิบัติจะไม่เกิดประโยชน์ อีกทั้งองค์กรภาครัฐ และภาคธุรกิจ ต่างมีทรัพยากรที่จะสามารถนำไปขับเคลื่อน ซึ่งจะส่งผลให้งานของสถาบันฯ บรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ได้ ดร.วุฒิพงษ์ เพรียบจริยวัฒน์ รศ.อัษฎางค์ ปาณิกบุตร ดร.วุฒิพงษ์ เพรียบจริยวัฒน์ กรรมการผู้อำนวยการสถาบันสหสวรรษ, รศ.อัษฎางค์ ปาณิกบุตร นักวิชาการอิสระ มีความเห็นสอดคล้องกันว่า สถาบันฯ ไม่ควรทำสัมมนาหลายเรื่องแต่ควรทำเรื่องใหญ่ให้ลึกเพียงเรื่องเดียว ซึ่งสถาบันฯ ดำเนินงานโดยไม่มีวาระแอบแฝง ทำเรื่อง “ยุทธศาสตร์ชาติ” เช่น การปฏิรูปการศึกษา, การปฏิรูปเศรษฐกิจ เป็นต้น และหันมาให้ความรู้แก่ประชาชนในระดับท้องถิ่น ในเรื่อง “การกระจายอำนาจกับชุมชน” “การเมืองท้องถิ่น” เพื่อให้เกิดชุมชนเข้มแข็ง เป็นเรื่องที่น่าสนใจ คุณคำนูณ สิทธิสมาน คุณพิพัฒน์ ปัญจนันท คุณคำนูณ สิทธิสมาน สมาชิกวุฒิสภา, คุณพิพัฒน์ ปัญจนันท บ.พี.เพรส จก. มีความเห็นตรงกันว่า สถาบันฯ ในปีนี้ควรทำอะไรที่มีส่วนช่วยเสนอทางออกให้สังคม โดยยึดหลักสันติ และสงบสุข ดร.เชาวนะ ไตรมาศ ดร.เชาวนะ ไตรมาศ เลขาธิการ สนง.ศาลรัฐธรรมนูญ เสนอว่า สถาบันฯ ควรมีจุดยืนในเรื่องการวางรากฐานปัญหาด้านกิจการสาธารณะในเยาวชน/ปัญญาชน/บุคคลทั่วไป และมีข้อมูลนำเสนอ สร้างให้เห็นเป็นรูปธรรม พ.ต.อ.สมพล รัฐกาญจน์ พ.ต.อ.สมพล รัฐกาญจน์ นักสิทธิมนุษยชน กล่าวชื่นชมสถาบันฯ ที่ได้ทำงานเพื่อสังคมในทุกระดับรวมถึงในระดับท้องถิ่น ที่ผ่านมาได้ทำงานกับสถาบันฯ ในเรื่อง “การสร้างความเข้มแข็งให้กับองค์กรชุมชนท้องถิ่น” ใน ตำบลท่าทอง อำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี ซึ่งมีปัญหาน้ำเน่าเสีย ไม่สามารถดื่มกินได้ รวมถึงส่งผลกระทบต่อผู้ทำการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ ซึ่งสถาบันฯ ได้เข้าไปให้ความรู้ และหาแนวทางแก้ไขร่วมกัน ทำให้ชาวบ้านมีความสบายใจขึ้น คุณสุธิดา รัฐกาญจน์ กล่าวถึง นโยบายภาครัฐในเรื่องของการท่องเที่ยวนั้นไม่สอดคล้องกับกฎหมาย กล่าวคือ เรื่องของการท่องเที่ยว มีหลายปัจจัยเข้ามาเกี่ยวข้อง ทั้งปัญหาของขยะ สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม ฯลฯ ต้องมองในหลายมิติ ดังนั้นถ้ามีการเปลี่ยนแปลงในระดับนโยบายจะส่งผลดี เสนอให้สถาบันฯ จัดสัมมนาในเรื่องดังกล่าว คุณพิทักษ์ เกิดหอม คุณพิทักษ์ เกิดหอม ผู้อำนวยการศูนย์กฎหมายสิทธิมนุษยชน, คุณสันทัด ศรีจารุพฤกษ์ เจ้าหน้าที่มูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ กล่าวสอดคล้องกันว่า สถาบันฯ มีจุดแข็งคือมีนโยบายที่ชัดเจน ดำเนินกิจกรรมโดยไม่หวังผลกำไร ประธานมีชื่อเสียง สถาบันฯ เป็นที่ได้รับการยอมรับ รวมถึงกิจกรรมของสถาบันฯ เน้นการมีส่วนร่วม คำนึงถึงประโยชน์ต่อสังคม และขอเสนอแนะเพิ่มเติมว่า ให้สถาบันฯ และเครือข่าย มีส่วนในการกำหนดนโยบายเสนอรัฐบาล เพื่อให้เกิดการนำไปปฏิบัติต่อไป คุณสุพจน์ เวชมุข คุณโสพล จริงจิตร นอกจากนี้ คุณธนาวัชณ์ แก้วพงศ์พันธุ์ นักวิชาการอิสระ, คุณสุพจน์ เวชมุข คุณโสพล จริงจิตร สนง.คณะกรรมการสิทธิมนุษยชน ได้กล่าวถึงประสบการณ์การทำงานร่วมกับสถาบันฯ เรื่อง ”ร่าง พ.ร.บ.คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. .... (ฉบับประชาชน)” โดยสถาบันฯ เป็นผู้จัดทำ ซึ่งร่างฯ ดังกล่าวได้เข้าสู่การอภิปรายในสภาฯ เรียบร้อยแล้ว ถือเป็นความสำเร็จครั้งสำคัญที่ไม่เคยปรากฏมาก่อนในสังคมไทย ที่สถาบันฯ ซึ่งเป็นองค์กรภาคประชาชนได้เสนอร่างกฎหมายเข้าสู่สภาผู้แทนราษฎร (จากซ้าย) คุณจิรายุ ศรีวิชัย, คุณธนภัทร์ วงศ์วิทย์, คุณอภิชิต น้อยเจริญ, คุณภูริชญ์ นันทเสน (จากซ้าย) คุณอุดร ตันติสุนทร ดร.วิชัย ตันศิริ ศ.ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช และ รศ.อัษฎางค์ ปาณิกบุตร ท้ายที่สุดจากการประชุมระดมความคิด สถาบันฯ และผู้เข้าร่วมได้ข้อสรุปตรงกันว่า 1) เสนอให้มีคณะกรรมการที่ปรึกษา (Advisory Committee) เป็นคณะทำงานในวาระการประชุม/สัมมนา (Agenda Setting) ในแต่ละเรื่อง 3 – 5 คน จะได้ช่วยกันผนึกกำลังผลักดันให้ได้งานที่มีคุณภาพสู่สังคม 2) เสนอให้เครือข่ายมีส่วนในการช่วยสร้างข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย (Policy Recommendation) เสนอหน่วยงานรัฐ เพื่อให้ได้นโยบายที่มีประโยชน์ต่อสังคมไทยมากขึ้น 3) เสนอให้มีการทำงานในเชิงลึกในเรื่องสำคัญๆ เป็นหลัก เพื่อผลักดันให้เกิดผลในการยอมรับทางสังคม และผลักดันสู่นโยบายของรัฐ 4) เสนอให้มีการนำงานของสถาบันฯ มาสนธิเป็นความรู้/บูรณาการ นำความรู้ที่ได้จากงานแต่ละครั้งมาประมวล สังเคราะห์ และนำไปเสนอหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง