สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

โครงการสนับสนุนการเรียนการสอนประชาธิปไตยในโรงเรียน ครั้งที่ 2

สืบเนื่องจาก สถาบันนโยบายศึกษา โดยการสนับสนุนของมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ ได้จัด โครงการสนับสนุนการเรียนการสอนประชาธิปไตยในโรงเรียน เมื่อเดือนเมษายนที่ผ่านมา และได้มีข้อสรุปร่วมกันว่า ให้ครู-อาจารย์แต่ละท่านส่งโครงการประชาธิปไตยในโรงเรียนมานำเสนอ ก่อนที่จะลงมือไปปฏิบัติจริง ด้วยเห็นว่า การให้ความรู้และปรับเปลี่ยนวิธีคิดให้ความเข้าใจและการปลูกฝังเจตคติในเรื่อง ประชาธิปไตย คือหัวใจสำคัญในการเรียนการสอนในสถานศึกษา โดยเมื่อวันที่ 12–14 ตุลาคม 2552 ณ โรงแรมเลอคาซ่า บางแสน อ.บางแสน จ.ชลบุรี

ลงทะเบียน

สถาบันฯ จึงจัด โครงการสนับสนุนการเรียนการสอนประชาธิปไตยในโรงเรียน ครั้งที่ 2 เพื่อให้มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในเรื่องการเรียนการสอนประชาธิปไตยในโรงเรียนระหว่างกลุ่มครูผู้เข้าร่วมโครงการ เพื่อหาแนวทาง ข้อเสนอแนะ และเพิ่มทักษะใหม่ๆ เกี่ยวกับวิถีชีวิตในสังคมประชาธิปไตย เพื่อนำไปผลักดันสู่การปฏิบัติจริงในโรงเรียน โดยผู้เข้าร่วมโครงการมาจากภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้ จำนวน 19 คน มี คุณยศวดี บุณยเกียรติ และคุณทิพย์พาพร ตันติสุนทร ผู้อำนวยการสถาบันนโยบายศึกษา กล่าวต้อนรับ และเป็นวิทยากรให้ความรู้ในครั้งนี้

บรรยากาศในห้องสัมมนา

คุณยศวดี บุณยเกียรติ ได้นำเสนอกระบวนการเรียนสู่การปฏิบัติด้วยตัวเด็กนักเรียนเอง ที่เรียกว่า Project Approach ซึ่งเป็นวิธีการช่วยทำให้ครูและนักเรียนเรียนรู้ไปพร้อมๆ กัน จากการเริ่มคิดและแสวงหาข้อมูล แล้วคิดค้นเติมต่อจินตนาการด้วยตัวของผู้เรียน ไม่ใช่การชี้นำให้เด็กปฏิบัติตามเช่นที่มีการปฏิบัติทั่วไปในห้องเรียน จะทำให้ผู้เรียนพบกับความท้าทายใหม่ๆ และเป็นอิสระที่ได้แสวงหาด้วยตนเองโดยมีครูเป็นผู้สนับสนุนนำให้คิด จนกระทั่งสามารถปฏิบัติได้กลายเป็นความรู้ชุดใหม่ที่ผู้เรียนค้นพบได้ด้วยตัวเอง ทำให้เกิดความภาคภูมิใจและรักในการเรียนที่จะคิดค้นสิ่งใหม่ต่อไป

แบ่งกลุ่มระดมความคิด

กระบวนการเรียนรู้เช่นนี้มีการใช้เป็นการทั่วไปในต่างประเทศ ในประเทศเราเองก็มีสถานศึกษาหลายแห่งนำไปใช้แต่ยังไม่เป็นที่รู้จักแพร่หลาย การนำวิธีการนี้มาใช้เป็นการเปิดโอกาสให้นักเรียนมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ทั้งในและนอกห้องเรียน ที่ทุกคนได้แสดงความคิดเห็นและบริหารจัดการการแสวงหาข้อมูลและความรู้ร่วมกัน เป็นบรรยากาศของการแลกเปลี่ยนข้อมูล ความคิดเห็น การถกเถียง และรับฟังซึ่งกันและกันจนกว่าจะตกผลึกได้ข้อสรุปหรือความรู้ใหม่ร่วมกัน ซึ่งสอดคล้องกับวิถีของประชาธิปไตยอันจะทำให้ทั้งผู้เรียน ผู้สอน ทั้งครู และนักเรียน ซึมซับกระบวนการเรียนรู้แบบประชาธิปไตยในโรงเรียนและสามารถนำไปใช้ได้ทุกที่ เป็นผลดีต่อการพัฒนาความคิดและทักษะของเยาวชนในการอยู่ร่วมกันในสังคมประชาธิปไตย

นำเสนอผลงาน

คุณทิพย์พาพร ตันติสุนทร ได้ตั้งข้อสังเกตเพื่อการแลกเปลี่ยนกับคณะครูในเรื่องของการสร้างสิ่งแวดล้อมใหม่ เพื่อเสริมสร้างบรรยากาศการเรียนการสอนในวิถีประชาธิปไตย โดยการคิดและทำนอกกรอบจากที่เคยปฏิบัติ อาทิเช่น การเข้มงวดกับกฎระเบียบจนเกินไป การออกคำสั่งให้นักเรียนทำตามโดยขาดความเข้าใจร่วมกันระหว่างครูและนักเรียน จะทำให้นักเรียนต่อต้านและเบื่อโรงเรียน ครูและโรงเรียนจึงต้องช่วยกันคิดใหม่ว่าจะทำอย่างไรให้เด็กรักและอยากมาอยู่ที่โรงเรียน เพราะเป็นหน้าที่ของโรงเรียนโดยตรง ครูจึงต้องปรับเปลี่ยนวิธีคิด วิธีพูด วิธีปฏิบัติให้สอดคล้องกับวัยของนักเรียน โดยเฉพาะนักเรียนในช่วงวัยรุ่น ทั้งนี้เพราะโลกได้เปลี่ยนไปมากแล้ว เยาวชนสามารถแสวงหาการเรียนรู้ใหม่ๆ ที่ไม่มีในโรงเรียนได้ด้วยตัวเอง หากครูและโรงเรียนไม่มีการปรับตัวเพื่อรับการเปลี่ยนแปลงกับโลกภายนอก วิธีการเรียนการสอนที่ให้เด็กต้องทำตาม หรือเชื่อฟังโดยขาดความเข้าใจ ก็จะสวนทางกับการส่งเสริมวิธีการประชาธิปไตย การสร้างบรรยากาศในห้องเรียนให้ทุกคนได้แสดงความคิดเห็นและยอมรับด้วยความเข้าใจและเต็มใจ จะช่วยเพิ่มทักษะให้นักเรียนเข้าใจการอยู่ในสังคมใหญ่ร่วมกันมากขึ้น และทำให้นักเรียนอยากมาโรงเรียนที่เขารู้สึกว่าเป็นเจ้าของร่วมกัน

โครงการนี้ได้จัดขึ้น 3 วัน 2 คืน มีทั้งการนำเสนอโครงการ แลกเปลี่ยนความคิดเห็น แบ่งกลุ่มสัมมนาเชิงปฏิบัติการ หลายเสียงกล่าวว่า เป็นโครงการที่ดีมาก ได้รับความรู้จากประสบการณ์ต่างๆ ของผู้เข้ารับการอบรมเสวนา และผู้อำนวยการสถาบันฯ ทั้งสองท่าน ทำให้เกิดทัศนคติใหม่ และกระบวนทัศน์ใหม่ที่สามารถนำไปปรับใช้ได้ตามแหล่งสถาบันการศึกษาอย่างเป็นรูปธรรม ซึ่งจำเป็นต้องอาศัยความเข้าใจต่อแนวคิดพื้นฐานร่วมกันจากเพื่อนอาจารย์ในแต่ละโรงเรียน และอาจต้องใช้เวลาในการขยายแนวคิดเพื่อเป็นแนวร่วมในการผลักดันในอนาคต

อนึ่ง จากความประทับใจจัดงานในครั้งนี้ อาจารย์มณี นรสาร จากโรงเรียนเมืองลีงวิทยา จ.สุรินทร์ ได้แต่งกลอนบรรยายความรู้สึก และบรรยากาศของงานครั้งนี้ มอบให้สถาบันฯ...

	“...ที่สิบสอง ตุลา หน้าลมฝน		ยินดีล้น สัมมนา มาบางแสน

พบเพื่อนพ้อง พี่น้องครู อยู่แดนไกล		ไปบางแสน สามวัน สุขสันต์จริง

	...แวะ ม.บูรฯ ดูปะการัง ช่างเริงร่า	เป็นบุญตา พวกเรา เหล่าชายหญิง

เข้าโรงแรม เลอคาซ่า มาพักพิง			เราชายหญิง อุ่นใจ ไร้กังวล

	...ทานกลางวัน เสร็จสรรพ รับเอกสาร	ได้โครงการ ต่างแถลง แจ้งเหตุผล

สิบนาที ไม่นาน เสนองานตน			ครบทุกคน สี่โมงครึ่ง จึงเลิก-ลา

	...ไปรับลม ชมทะเล เวลาค่ำ		หลังฝนพรำ ย่ำเดิน เพลินนักหนา

ชมหาดทราย ชายทะเล เราเฮฮา		ดวงอาทิตย์ ลับฟ้า ช่างน่าดู

	...กลับสำนัก พักผ่อน นอนหลับใหล	รุ่งเช้าไป ทานข้าว แต่เช้าตรู่

ร่วมเสวนา อย่างอบอุ่น กับคุณครู		ได้ความรู้ มากจัง ช่างภูมิใจ

	...ทั้ง Project Approach ประโยชน์ยิ่ง	สอนแบบอิง Character เจอสิ่งใหม่

ร่วมสร้างสรรค์ พลเมือง เรื่องธิปไตย		ส่งเสริมให้ ใฝ่คุณธรรม นำวิชา

	...เลิกอบรม ชมวิว ดูทิวทัศน์		ฟังคลื่นซัด ชายฝั่ง ดังซู่ซ่า

ไปดูลิง เขาสามมุข สุขอุรา			แล้วลงมา แหลมแท่นทาน อาหารเย็น

	...วันสุดท้าย สรุปงาน กันนิดหนึ่ง	แสนคิดถึง เพื่อนครูเอ๋ย เคยพบเห็น

ร่วมสร้างสรรค์ การศึกษา ฝ่าลำเค็ญ		ถกประเด็น ร่วมกัน สานไมตรี

	...ขอขอบคุณ พี่ทิพย์ และพี่รัตน์	พี่วรรณนัด มาประสบ พบพี่กี้

อีกน้องหนึ่ง น้องขิง ยิ่งยินดี			ขอบคุณที่ เชิญเรามา พบหน้ากัน

	...อยากพบเจอ วันหน้า มาอีกครั้ง	ได้แต่หวัง คงสมใจ ดังใฝ่ฝัน

อยากมาพบ คุณครู อยู่พร้อมกัน			ร่วมสร้างสรรค์ ประชาธิปไตย ในโรงเรียน”

จากซ้าย (from left) อาจารย์มณี นรสาร แต่งกลอนให้สถาบันฯ

ถ่ายภาพร่วมกันที่สถาบันวิทยาศาสตร์ทางทะเล มหาวิทยาลัยบูรพา

ถ่ายภาพร่วมกันหลังปิดสัมมนา

สถาบันนโยบายศึกษา มีความยินดีเป็นอย่างยิ่งที่การจัดโครงการครั้งนี้ เต็มไปด้วยบรรยากาศแห่งความสุข มีการแลกเปลี่ยนและได้รับความรู้ไปพร้อมกัน