การเมืองในรัฐธรรมนูญ สถาบันนโยบายศึกษาจัดงานสัมมนาและเปิดตัวหนังสือใหม่ เขียนโดย ดร.เชาวนะ ไตรมาศ เมื่อวันอาทิตย์ที่ 12 กรกฎาคม 2552 ที่ห้องประชุม โรงแรมราชมังคลา พาวีเลี่ยน บีช รีสอร์ท อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา โดยมี ดร.เชาวนะ ไตรมาศ และคุณชัยวัฒน์ สุรวิชัย ผู้อำนวยการสถาบันพัฒนาการเมือง (ภาคประชาชน) ให้เกียรติมาเป็นวิทยากรบรรยายในหัวข้อเดียวกัน และอาจารย์จำนงค์ แรกพินิจ จากคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ เป็นผู้ดำเนินรายการ ลงทะเบียน คุณทิพย์พาพร ตันติสุนทร ผู้อำนวยการร่วมสถาบันนโยบายศึกษา กล่าวรายงานกับนักศึกษากว่า 200 คนจาก 5 มหาวิทยาลัยในพื้นที่ว่า การมีส่วนร่วมทางการเมืองเป็นคุณสมบัติสำคัญของพลเมือง โดยเฉพาะอย่างยิ่งนักศึกษาและเยาวชน และยกกรณีของประเทศเยอรมันนีหลังสงครามโลกครั้งที่สองว่า อดีตรัฐบุรุษ คอนราด อาเดนาวร์ ประสบความสำเร็จอย่างงดงามในการฟื้นฟูประเทศจากสภาพที่ถูกทำลายอย่างย่อยยับ ต้องจ่ายค่าปฏิกรณ์สงครามให้แก่ประเทศผู้ชนะ เพราะอาเดนาวร์ มีนโยบายให้การศึกษาทางการเมือง ส่งเสริมให้ประชาชนในชาติมีส่วนร่วมทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตย เมื่อการเมืองมีเสถียรภาพ ก็สามารถพัฒนาเศรษฐกิจได้อย่างรวดเร็ว รศ.ดร.สมเกียรติ สายธนู อธิการบดีมหาวิทยาลัยทักษิณ กล่าวเปิดการสัมมนาว่า วันนี้เป็นโอกาสดีที่นักศึกษาในภาคใต้จะได้พัฒนาความรู้ทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตย ที่คนไทยทั้งประเทศเริ่มตื่นตัวหลังจากเหตุการณ์ในเดือนพฤษภาคม 2535 ดร.เชาวนะ ไตรมาศ จากนั้น ดร.เชาวนะ ได้เริ่มบรรยายโดยการออกตัวว่าวันนี้ไม่ได้มาในฐานะเลขาธิการสำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ แต่มาในฐานะนักวิจัยอิสระที่มีผลงานในเรื่องการเมืองการปกครองหลายชิ้น รวมทั้งชิ้นสุดท้าย การเมืองในรัฐธรรมนูญ ที่ตีพิมพ์โดยสถาบันนโยบายศึกษา (สามารถอ่านได้จาก e-library ในเว็บไซต์ของสถาบันฯ ) จากนั้นได้หยิบบางตอนในหนังสือมากล่าว เช่น พัฒนาการของรัฐธรรมนูญในประเทศต่างๆ ตั้งแต่กรีกโบราณ โรมัน ประเทศในทวีปยุโรป และสหรัฐอเมริกา ความแตกต่างในสภาพการเมืองและสังคมทำให้รัฐธรรมนูญในแต่ละที่มีวัตถุประสงค์ที่ต่างกัน เช่น ยุคกรีกโบราณมีการเขียนรัฐธรรมนูญเพื่อให้มีการสร้างรัฐที่ดี มีสังคมที่ดี กำหนดหน้าที่ของผู้ปกครองและพลเมือง ยุคโรมันเน้นเรื่องจักรวรรดินิยม รัฐธรรมนูญจึงเขียนเพื่อสร้างความเจริญรุ่งเรืองในชาติ หลังยุคมืดในทวีปยุโรปผ่านพ้น จากต้นศตวรรษที่ 18 ประชาชนทั่วไปถูกกดขี่จากผู้ปกครอง จึงต้องเขียนรัฐธรรมนูญเพื่อคุ้มครองคนในชาติ ประกันสิทธิเสรีภาพ รัฐธรรมนูญกลายเป็นกฎหมายมหาชนกำหนดอำนาจรัฐที่ใช้โดยคนกลุ่มน้อย เพื่อการปกป้องคุ้มครองคนส่วนใหญ่ในประเทศ ส่วนรัฐธรรมนูญของสหรัฐอเมริกานั้นมีความแตกต่างไป เพราะต้องการสร้างชาติในระบอบประชาธิปไตย รัฐธรรมนูญจึงเป็นเสมือนสัญญาประชาคมระหว่างรัฐกับคนในชาติ ให้ความสำคัญสูงสุดกับประชาชน สัญญาประชาคมระหว่างรัฐ คือผู้ปกครอง กับคนในชาติที่ถูกปกครองมีมาก่อนที่จะมีการเขียนรัฐธรรมนูญเป็นลายลักษณ์อักษร ประเทศไทยในสมัยสุโขทัยปกครองแบบพ่อกับลูก คือ ปิตุรัฐ หลักในการปกครองคือเมตตาธรรม สมัยอยุธยาการความสัมพันธ์ระหว่างผู้ปกครองกับผู้ถูกปกครองเปลี่ยนเป็นธรรมรัฐ ผู้ปกครองเป็นธรรมราชา ใช้หลักคุณธรรมในการปกครองประเทศ สมัยนี้ไทยเป็นนิติรัฐ รัฐธรรมนูญจึงมีกรอบกำหนดความยุติธรรม ยอมรับในความหลากหลายในสังคม ประชาธิปไตยให้อำนาจเสียงข้างมาก แต่ไม่ละเลยเสียงข้างน้อยและผู้ที่ไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด การพัฒนาประเทศต้องไม่คำนึงเรื่องฝ่าย พัฒนาเพื่อประโยชน์คนทั่วไป Constitutionalism คือเครื่องมือหรือกลไกในการกำกับควบคุมดูแลให้มีการแบ่งอำนาจและคานอำนาจระหว่างฝ่ายต่างๆ ที่ใช้อำนาจในการบริหารปกครองประเทศ รัฐธรรมนูญฉบับ พ.ศ. 2540 และ 2550 ได้สร้างองค์กรใหม่ตามรัฐธรรมนูญให้มีอำนาจในการตรวจสอบฝ่ายบริหารและคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน หนังสือ “การเมืองในรัฐธรรมนูญ” เขียนโดย ดร.เชาวนะ ไตรมาศ ชัยวัฒน์ สุรวิชัย คุณชัยวัฒน์ กล่าวว่า รัฐธรรมนูญคือภาพสะท้อนสังคมไทย รัฐธรรมนูญฉบับ พ.ศ. 2517 เกิดจากการล้มล้างเผด็จการที่ขบวนการนักศึกษามีส่วนร่วม และยังมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจ รัฐธรรมนูญฉบับต่างๆ ที่ผ่านมายังมีข้อผิดพลาดคือไม่คำนึงถึงประชาชน ไม่ได้ทำให้ประชาสังคมเข้มแข็ง ไม่สร้างดุลยภาพทางอำนาจ เกิดระบบอุปถัมภ์ ไม่มีความเป็นธรรม แก้ปัญหาแต่เฉพาะหน้า รวมทั้งยังลอกเลียนต่างประเทศ ทางแก้ไขคือต้องลดทอนอำนาจรัฐและเพิ่มอำนาจให้แก่ประชาชน เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอื่นๆ ในสังคมไทย เช่น ให้ตัวแทนประชาชนส่วนใหญ่ในประเทศ คือเกษตรกรและแรงงานเข้ามามีส่วนในการเมือง ทำให้ประชาชนทุกคนเข้าถึงทรัพยากรธรรมชาติได้อย่างเท่าเทียมกัน ออกภาษีมรดกและภาษีที่ดิน แก้ปัญหาการเก็งกำไรที่ดิน สร้างสวัสดิการให้เกษตรกร ออกกฎหมายควบคุมสื่อ ทำให้การศึกษาเป็นสวัสดิการที่ทุกคนพึงได้รับ ตนเองหวังว่ารัฐธรรมนูญจะทำให้สิ่งต่างๆ เหล่านี้เกิดขึ้นได้ จำนงค์ แรกพินิจ หลังจากนั้นเป็นช่วงเวลาซักถามและแสดงความคิดเห็น และท้ายที่สุด อาจารย์จำนง ได้กล่าวสรุปก่อนปิดการสัมมนาว่า แม้ว่ารัฐธรรมนูญจะไม่สามารถสร้างประชาธิปไตยที่แท้จริงได้ แต่ในสังคมประชาธิปไตยก็จำเป็นต้องมีรัฐธรรมนูญ บรรยากาศในห้องสัมมนา