การเมืองสยาม สู่การเมืองประเทศไทย ครั้งที่ 4 ที่จังหวัดสงขลา เพื่อสืบสานปณิธานที่จะจัดการสัมมนาเพื่อกระตุ้นให้สังคมไทยตระหนักถึงบทเรียนทางการเมืองในประวัติศาสตร์ ซึ่งจะนำไปสู่การเรียนรู้เพื่อพัฒนาสังคมประชาธิปไตย สถาบันนโยบายศึกษา โดยการสนับสนุนของมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ จึงจัดการสัมมนาเรื่อง “การเมืองสยามสู่การเมืองประเทศไทย : 100 ปี ม.ร.ว.นิมิตรมงคล นวรัตน” เป็นครั้งที่ 4 ณ ห้องประชุมสำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยทักษิณ จังหวัดสงขลา เมื่อวันที่ 17 กันยายน 2551 โดยมีนักศึกษาและบุคคลทั่วไปเข้าร่วมถึง 160 คน และมี อาจารย์อภิเชษฐ์ กาญจนดิฐ อาจารย์ประจำสาขาวิชาประวัติศาสตร์ ม.ทักษิณ เป็นผู้ดำเนินรายการ ลงทะเบียนก่อนเข้าสัมมนา ม.ล.ชัยนิมิตร นวรัตน การสัมมนาในครั้งนี้เป็นการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ของการเมืองไทยในระบอบประชาธิปไตย ผ่านประวัติและผลงานของ ม.ร.ว.นิมิตรมงคล หนึ่งในนักโทษการเมืองในสมัยนั้น จากนายทหารยศร้อยโทธรรมดาคนหนึ่ง ม.ร.ว.นิมิตรมงคลถูกดึงเข้าไปในวังวนของการปฏิวัติรัฐประหารยึดอำนาจ เมื่อถูกศาลพิเศษตัดสินจำคุก 25 ปี ในสถานะนักโทษการเมืองความไร้เดียงสาทางการเมืองและระบอบประชาธิปไตยทำให้ ม.ร.ว.นิมิตรมงคล และนักโทษการเมืองอีกหลายคนซึ่งส่วนใหญ่เป็นปัญญาชนของประเทศในขณะนั้น ได้ขวนขวายหาความรู้ในเรื่องการปกครองในระบอบประชาธิปไตยจากตำราต่างประเทศ และได้เขียนเป็นบทความและหนังสือหลายเล่มที่ได้รับการตีพิมพ์ในโอกาสต่อมา หลังจากนั้นเป็นการฉายภาพและบรรยายถึงชีวประวัติและผลงานของ ม.ร.ว.นิมิตรมงคล นวรัตน โดย ม.ล.ชัยนิมิตร นวรัตน คุณชัยสิริ สมุทวณิช บรรณาธิการอาวุโส นสพ.ผู้จัดการ แสดงความเห็นว่า “ความฝันของนักอุดมคติ” คือการพูดถึงปรัชญาทางการเมืองโดยผ่านทางนวนิยาย แม้กระทั่งความรักก็ใช้สัญลักษณ์ระหว่างสมส่วนกับรุ้ง “สมส่วน” นางเอกของเรื่องนั้นเปรียบเสมือนรัฐบาลหรือคณะราษฎร์ ในขณะที่พระเอก “รุ้ง” คือ ประชาชน สมส่วนไปผิดคำสาบานกับรุ้งที่วัดพระแก้ว ที่สัญญาว่าจะครองรักโดยความซื่อสัตย์จนตลอดชีวิต แต่หลังจากนั้นไม่นานก็เกิดกบฏ รุ้งถูกจับแล้วถูกตัดสินจำคุก ความรักเป็นอันต้องลาร้าง รุ้งขอยกเลิกสัญญาจากความผูกพันทั้งปวง ต่อมาสมส่วนตกอยู่ในสภาพของการเป็นโรคร้าย คือร่างกายเป็นโรคร้าย จึงโกหกรุ้งมาว่าได้พบชายหนุ่มที่คล้ายคลึงกับรุ้งทุกประการ และกำลังจะแต่งงานกันในเร็วๆ นี้ รุ้งก็บอกว่าเหมือนกับคณะราษฎร์ที่ประกาศว่าจะสร้างสังคมให้ประชาชนมีความสุข แต่คณะราษฎร์ก็ผิดคำสาบานต่อหน้าพระแก้ว หลังจากยึดอำนาจไปแล้วคณะราษฎร์ก็ไปทำการสาบานต่อหน้าพระแก้วว่าจะนำความสุขมาให้ประชาชน แต่คณะราษฎร์ก็ไปทุจริตต่ออำนาจ ลืมสัญญาประชาคมนำเผด็จการมาใช้ แทนที่จะเป็นประชาธิปไตย การเดินเรื่องในนวนิยายนั้นรุ้งทำให้คนอ่านเห็นว่าความขัดแย้งระหว่างโลกที่มันไม่สมบูรณ์กับโลกที่เป็นอุดมคตินั้น รัฐบาลไม่ได้มีความรับผิดชอบใดๆ ทั้งๆ ที่ควรจะรับผิดชอบต่อประชาชน ต่อมาสิ่งที่รุ้งต้องการเห็นก็นำมาเขียนเกี่ยวกับลัทธิและพรรคการเมืองในระยะหลัง คุณอรสม สุทธิสาคร นักเขียนสารคดีอิสระ กล่าวถึง ประวัติศาสตร์การเมืองไทยยุคก่อน ตั้งแต่ช่วงก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครองไปจนถึงเปลี่ยนแปลงการปกครอง ตลอดจนภาพการลี้ภัยไปต่างประเทศของผู้นำต่างๆ จนถึงผู้นำคนที่แล้ว แม้เวลาหลายสิบปี แต่ก็รู้สึกว่าการเมืองไทยไม่ได้เปลี่ยนไปถึงไหนเลยยังอยู่กับที่ ทุกสิ่งทุกอย่างเกิดขึ้นมา แล้วก็จบไปไม่ได้มีอะไรดีขึ้น เพียงแต่เปลี่ยนตัวละครเท่านั้นเอง สัจธรรมนี้ทำให้เห็นว่าอำนาจเป็นสิ่งที่ได้มาแค่ชั่วครั้งชั่วคราว แล้วในที่สุดก็จากไป ถึงแม้ว่า เวลาการเมืองของไทย จะเปลี่ยนไป แต่สมัยก่อนเรายังมีนักการเมืองที่มีความซื่อสัตย์สุจริต ที่เห็นว่าอุดมคติเป็นของที่มีค่า มีความคิดที่จะทำเพื่อประชาชนจริงๆ จึงขอฝากหนังสือ “ความฝันของนักอุดมคติ” ไว้ให้อ่าน เพราะงานเขียนชิ้นนี้ ได้รับเลือกให้เป็น 1 ใน 100 เล่ม หนังสือดีที่คนไทยควรอ่าน แล้วก็เป็น 1 ใน 88 เล่ม หนังสือดีวิทยาศาสตร์ไทยอีกด้วย (จากซ้าย) อ.อภิเชษฐ์ กาญจนดิฐ อาจารย์ประจำสาขาวิชาประวัติศาสตร์ ม.ทักษิณ, คุณชัยสิริ สมุทวณิช บรรณาธิการอาวุโส นสพ.ผู้จัดการ, คุณอรสม สุทธิสาคร นักเขียนอิสระ บรรยากาศในห้องสัมมนา การสัมมนาในหัวข้อนี้จัดเป็นครั้งที่ 4 แล้ว และครบทุกภาค จึงสำเร็จตามความมุ่งหมาย ที่ต้องการกระตุ้นให้ผู้เข้าร่วมสนใจและติดตามความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองไทยมากขึ้น ผู้เข้าร่วมหลายคนบอกว่าเป็นการเติมเต็มประวัติศาสตร์การเมืองไทยได้เป็นอย่างดียิ่ง