พ.ร.บ. สภาพัฒนาการเมือง : ใครได้ใครเสีย ? เมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม 2551 ที่คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สถาบันนโยบายศึกษา โดยการสนับสนุนของมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ ร่วมกับคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้จัดการสัมมนาทางวิชาการเรื่อง “พ.ร.บ. สภาพัฒนาการเมือง : ใครได้ใครเสีย ?” โดยได้เชิญนักวิชาการ ผู้ทรงคุณวุฒิและส่วนหนึ่งของคณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งสภาพัฒนาการเมือง สื่อมวลชน และนิสิตนักศึกษา จำนวน 40 คน เข้าร่วมสัมมนา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อร่วมกันวิพากษ์วิจารณ์จุดแข็ง จุดอ่อนของ พ.ร.บ. สภาพัฒนาการเมือง และวิเคราะห์ว่า “ใครได้ ใครเสีย” ผศ.ดร.จิตติ มงคลชัยอรัญญา คณบดีคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เปิดการสัมมนา กล่าวว่า กระแสวิพากษ์วิจารณ์ถึง พ.ร.บ. สภาพัฒนาการเมืองจากหลายๆ ฝ่ายว่า การที่สภานิติบัญญัติแห่งชาติ ได้เร่งรีบให้ความเห็นชอบกฎหมายฉบับนี้ ทำให้มีเบื้องหน้าเบื้องหลังอย่างไรรวมทั้งประเด็นอื่นๆ ที่ยังคลุมเครือหลายๆ ประการ จึงเป็นที่มาของคำถามว่า พ.ร.บ. สภาพัฒนาการเมือง : ใครได้ใครเสีย? หลังจากนั้นจึงเปิดเวทีแสดงความคิดเห็นโดยมีรศ.ปาริชาติ วลัยเสถียร อาจารย์คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นผู้ดำเนินรายการ (จากซ้าย) อ.คมสัน โพธิ์คง และ นพ.นิรันดร์ พิทักษ์วัชระ อาจารย์คมสัน โพธิ์คง อดีต ส.ส.ร. กล่าวว่า การเขียนร่างฉบับใหม่ มีการแก้ไขหลายประเด็นที่ผิดเพี้ยนไปจากเดิม อย่างเช่นองค์ประกอบของสมาชิกสภาพัฒนาการเมือง มีจำนวนมากกว่า 100 คน ซึ่งเป็นโครงสร้างอำนาจที่ใหญ่และมีความเทอะทะ ขณะที่ร่างเดิมมีขนาดเล็กและกะทัดรัด อีกทั้งยังมีความเป็น “อิสระ” ซึ่งเป็นเจตนารมณ์เดิมของกฎหมายแต่เมื่อ พ.ร.บ. ประกาศออกมากลับให้องค์ประกอบของสมาชิกสภาพัฒนาการเมือง ให้น้ำหนักกับฝ่ายนักการเมือง ชนชั้นนำ และสถาบันพระปกเกล้าทำให้ขาดความเป็นกลางและไม่เป็นอิสระ ถือว่าขัดรัฐธรรมนู นพ.นิรันดร์ พิทักษ์วัชระ อดีต ส.ว.และอดีตคณะกรรมการจัดตั้งสภาฯ กล่าวว่า กฎหมายต่างๆ ในภาคสังคม ถ้าขาดเรื่องสิทธิเสรีภาพก็จะไม่ตอบสนองประชาชนเท่าที่ควร จึงเสนอแนวทางแก้ไขควรจะสร้างกระบวนการทำงานเน้นสิทธิ/เสรีภาพ/การมีส่วนร่วมของประชาชน และแก้ไข พ.ร.บ. ให้เป็นกฎหมายภาคประชาชนโดยสมบูรณ์ ไม่ใช่เป็นองค์กรอิสระที่อยู่ภายใต้นักการเมืองและสถาบันพระปกเกล้า รศ.วรรณธรรม กาญจนสุวรรณ อดีตคณะกรรมการจัดตั้งสภาพัฒนาการเมือง กล่าวว่า สภาพัฒนาการเมืองต้องไม่ทำหน้าที่ซ้ำซ้อน กฎหมายหลายมาตราเอื้อประโยชน์ให้พวกพ้องมากเกินไป งานกระจุกอยู่ที่ส่วนกลาง ทำลายการเมืองภาคพลเมือง ที่มาของสมาชิกสภาพัฒนาการเมืองไม่มีความเป็นอิสระจริงเพราะยึดโยงอยู่กับนักการเมืองและสถาบันทางการเมือง รศ.วรรณธรรม กาญจนสุวรรณ รศ.ประณต นันทิยะกุล รศ.ประณต นันทิยะกุล อดีตคณะกรรมการจัดตั้งสภาฯ กล่าวว่าบทบาทของสภาพัฒนาการเมือง ควรจะต้องมีบทบาทดังนี้ 1) บทบาทการจัดทำแผนพัฒนาการเมือง 2) บทบาทด้านการพัฒนาการเมือง ต้องพัฒนาให้ครบวงจร ทั้งด้านอุดมการณ์การเมือง วิถีชีวิตที่เป็นประชาธิปไตย 3) บทบาทการส่งเสริมศิลธรรมจริยธรรม 4) บทบาทการส่งเสริมให้ประชาชนมีเวทีดำเนินกิจกรรมการเมือง 5) บทบาทให้ประชาชนมีส่วนร่วมทางการเมืองเข้าถึงข่าวสาร กระบวนการทางการเมือง รับฟังความคิดเห็นของประชาชน 6) บทบาทการตรวจสอบและเฝ้าระวังทางการเมือง 7) บทบาทการดำเนินงานของสภาพัฒนาการเมือง 8) บทบาทในการส่งเสริมธรรมาภิบาล เช่น ความโปร่งใส การเมืองของเราก็จะดีงาม ประชาชนก็จะได้รับประโยชน์ ผศ.ดร.ศุภสวัสดิ์ ชัชวาลย์ อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวว่า สิ่งที่สำคัญในการพัฒนาการเมืองต้องทำให้ทุกคนมีส่วนร่วม เพราะ การเมืองเป็นเรื่องของทุกคน สภาพัฒนาการเมืองควรเป็นสภาของภาคผสม ต้องมีตัวแทนจากภาคประชาสังคม ชุมชนท้องถิ่น ประชาชนนักการเมือง อย่าเขียนกฎหมายเพื่อให้ฝ่ายใดได้เปรียบฝ่ายใดเสียเปรียบในอนาคต และยังมีข้อเสนอให้แยกตัวออกมา เป็นองค์กรเล็กๆ ทำงานแบบ “ภาคี” ร่วมกับองค์กรอื่นๆ คุณทิพย์พาพร ตันติสุนทร ผอ.สถาบันนโยบายศึกษา กล่าวว่า การเกิดของสภาพัฒนาการเมือง เพราะความล้มเหลวของการศึกษา ความล้มเหลวของรัฐไทย ความล้มเหลวของพรรคการเมืองไทย ที่ไม่ได้ทำหน้าที่ในการให้การศึกษาเพื่อสร้างพลเมืองที่รับผิดชอบต่อสังคมไทย วัตถุประสงค์ของสภาพัฒนาการเมืองควรเพิ่มโอกาสการปะทะสังสรรค์ทางความคิดและกิจกรรมทางการเมืองที่อยู่เหนือและปลอดจากนักการเมืองและอำนาจการชี้นำจากนักการเมือง เพื่อเป็นช่องทางเปิดให้ทุกๆ ปัจเจกชนได้ใช้อิสรเสรีภาพอย่างเต็มที่ในการมีส่วนร่วมกำหนดทิศทางทางการเมืองของประเทศ รศ.ดร.โกวิทย์ พวงงาม อดีตคณะกรรมการจัดตั้งสภาฯ กล่าวว่าพลเมืองไทยไม่มีอำนาจทางการเมือง แม้กฎหมายรัฐธรรมนูญจะบัญญัติให้ประชาชนพลเมืองมีสิทธิ์เข้าร่วมตัดสินใจทางการเมือง และมีส่วนร่วมไว้โดยตรงหลายประการก็ตาม แต่ในทางปฏิบัติประชาชนพลเมืองไม่มีช่องทางที่จะใช้สิทธิต่างๆ เหล่านั้นเพราะไม่มีกฎหมายรองรับ ดังนั้นสภาพัฒนาการเมือง จึงไม่ใช่ออกแบบมาเพื่อสภาของผู้นำ ไม่ใช่สภานักการเมือง ต้องเป็นสภาของพลเมือง และเป็นสภาที่เปิดช่องทางให้พลเมืองมีส่วนร่วมทางการเมือง ตลอดจนกระบวนการส่งเสริมการเรียนรู้และวัฒนธรรมอันดีทางการเมืองของพลเมือง รศ.ดร.โกวิทย์ พวงงาม บรรยากาศการสัมมนา ก่อนปิดสัมมนา คณะวิทยากรและผู้เข้าร่วมสัมมนาตกลงกันว่าจะจัดเวทีวิชาการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นที่มีต่อ พ.ร.บ.สภาพัฒนาการเมือง พ.ศ. 2551 เพื่อให้ได้แนวทางและกลไกสภาพัฒนาการเมือง เป็นสภาที่ทำให้ภาคพลเมืองเข้ามามีส่วนร่วมอย่างแท้จริงต่อไป