ถนนประชาธิปไตย “เจ้าหนุ่มเจ้าสาวเอย เจ้าเคยแล้วหรือยัง เจ้าหนุ่มเจ้าสาวเอย เจ้าเคยแล้วหรือยัง ตายเพื่อสร้างเอ๋ยตายเพื่อสร้างเสรี” สร้อยเพลงหนุ่มสาวเสรี ของสุจิตต์ วงษ์เทศ ที่ถูกขับร้องภายหลังเรียกร้องประชาธิปไตย 14 ตุลา 2516 เพื่อสดุดีวีรชนและถูกขับร้องมากในช่วง 6 ตุลา 2519 ฟังแล้วรู้สึกตื่นเต้นและใจพองโตขึ้นมาทันที เพราะเมื่อมองย้อนถึงปูมหลังทางการเมืองไทย การได้มาซึ่งประชาธิปไตยเป็นเรื่องที่ยากลำบาก มีการต่อสู้ระหว่างฝ่ายเผด็จการกับฝ่ายปัญญาชน คนไทยต้องมารบกันเอง อาวุธที่ใช้สำหรับป้องกันความมั่นคงของประเทศกลับเป็นเครื่องมือที่ตามเข่นฆ่าลูกหลานไทย ความสูญเสียครั้งนั้นยิ่งใหญ่มากเกินกว่าจะเอ่ยความรู้สึก ท้ายสุดแล้วต้องขอขอบคุณวีรชนที่มีเกียรติทั้งหลายในวันนั้น ที่ทำให้มีประชาธิปไตยคู่แผ่นดินไทยวันนี้ได้ จากเหตุการณ์ครั้งนั้น สถาบันนโยบายศึกษาเห็นความสำคัญ ไม่อยากให้ภาพเล่านั้นลบเลือนไปจากคนไทยโดยเฉพาะอย่างยิ่งนักศึกษาไทยที่มีความรู้ความสามารถ อีกทั้งยังเป็นอนาคตของชาติ ควรหันมาให้ความสำคัญกับประชาธิปไตย ทางสถาบันฯ จึงจัดให้มีกิจกรรม “ถนนประชาธิปไตย” ขึ้น ในวันที่ 24 ตุลาคม 2550 เวลา 08.30 – 12.00 น. กิจกรรมครั้งนี้ได้รับความสนใจจากคณะนักศึกษา อาจารย์และบุคลากรของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เขตการศึกษาตรัง จำนวน 50 คน ที่เดินทางจากจังหวัดตรัง เพื่อเข้ามาศึกษาและเก็บประสบการณ์ในกรุงเทพฯ รวมไปถึงเก็บเรื่องราว-ภาพประวัติศาสตร์การได้มาซึ่งประชาธิปไตย โดยมีวิทยากรที่มีความรู้ ความสามารถ ทั้งยังเป็นบุคคลที่ผ่านเหตุการณ์การต่อสู้เพื่อประชาธิปไตยเป็นผู้ถ่ายทอดเรื่องราวเหตุการณ์และความเป็นมาของสถานที่ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์ประชาธิปไตยของไทย 3 ท่าน คือ คุณพิพัฒน์ ปัญจนันท คุณวีรวงค์ วรินทร์กิตติกุล และคุณญาณินี ไพทยวัฒน์ (จากซ้าย) คุณวีรวงค์ วรินทร์กิตติกุล คุณพิพัฒน์ ปัญจนันท คุณยศวดี บุณยเกียรติ ผอ.สถาบันฯ และคุณญาณินี ไพทยวัฒน์ คุณวีระวงค์ และคุณญาณินี รับของที่ระลึกจาก อาจารย์สุดใจ จิโรจน์กุล ตัวแทนจาก ม.สงขลานครินทร์ เขตการศึกษาตรัง สถานที่แรก เริ่มจากลานพระราชวังดุสิตหรือที่เรียกโดยทั่วไปว่า ลานพระบรมรูปทรงม้า สถานที่นี้มีหลักฐานประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจ คือ หมุด 2475 โดยคุณวีรวงค์ บรรยายว่า “เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2475 คณะราษฎรได้ใช้กลลวงนำทหารบกและทหารเรือมารวมตัวกันบริเวณรอบพระที่นั่งอนันตสมาคมประมาณ 2,000 นาย ตั้งแต่เวลาประมาณ 5 นาฬิกา โดยอ้างว่าเป็นการสวนสนาม จากนั้นพันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา ได้อ่านแถลงการณ์คณะราษฎร ฉบับที่ 1 ณ บริเวณลานพระบรมรูปทรงม้า เสมือนประกาศยึดอำนาจการปกครอง ก่อนจะนำกำลังแยกย้ายไปปฏิบัติการต่อไป โดยหลักฐานเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ครั้งนี้เป็นหมุดทองเหลืองฝังอยู่บนถนนบนลานพระบรมรูปทางม้าด้านสนามเสือป่า มีข้อความว่า “ณ ที่นี้ 24 มิถุนายน 2475 เวลาย่ำรุ่ง คณะราษฎรได้ก่อกำเนิดรัฐธรรมนูญ เพื่อความเจริญของชาติ” เป็นการเรียกน้ำย่อยในการดำเนินกิจกรรมครั้งนี้ ลานพระราชวังดุสิต (ลานพระบรมรูปทรงม้า) ด้านสนามเสือป่า ที่วิทยากรและคณะนักศึกษา นัดพบกัน เพื่อค้นหาหมุด 2475 คณะนักศึกษากับภาพวีรชน ที่อนุสรณ์สถาน 14 ตุลา หลังจากได้ฟังความเป็นมาของหมุด 2475 แล้ว เราก็เดินทางต่อไปยังอนุสรณ์สถาน 14 ตุลา โดยใช้เส้นทางถนนราชดำเนิน ตั้งแต่ราชดำเนินนอกซึ่งมีส่วนราชการสำคัญๆ อยู่ทั้งสองข้างทาง โดยระหว่างการเดินทางคุณญาณินี ก็ได้บรรยายความสำคัญของสถานที่ต่างๆ ไปตลอดเส้นทาง สร้างความตื่นตาตื่นใจให้กับบรรดาผู้เข้าร่วมกิจกรรมเป็นอย่างยิ่ง จนเข้าสู่ถนนราชดำเนินกลางที่มีอนุสาวรีย์ประชาธิปไตยตั้งเป็นสง่าอยู่กลางถนน วิทยากรได้นำคณะนักศึกษาไปสัมผัสในบริเวณอนุสาวรีย์ฯ ด้วย แล้วจึงเดินต่อไปที่อนุสรณ์สถานฯ เมื่อถึงเจ้าหน้าที่ของอนุสรณ์สถานฯ ต้อนรับคณะของเราที่ห้องประชุมโดยเปิดวีดิทัศน์เหตุการณ์ 14 ตุลา 16 ซึ่งทุกคนให้ความสนใจนั่งชมกันอย่างสงบ หลังจากนั้นคุณพิพัฒน์ และคุณวีรวงค์ ได้เสริมเกร็ดความรู้ต่างๆ ของเหตุการณ์ ทั้งยังเปิดโอกาสให้ซักถาม สร้างความประทับใจแก่ผู้เข้าร่วมกิจกรรมทุกคน หลังจากเยี่ยมชมอนุสรณ์สถานฯ เราก็ออกเดินทางโดยใช้เส้นทางถนนราชดำเนินกลางเข้าสู่สนามหลวงไปสิ้นสุดที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ด้านประตูลานโพธิ์ ซึ่งเป็นอีกสถานที่หนึ่งที่มีความสำคัญเกี่ยวกับการได้มาซึ่งประชาธิปไตย วิทยากรพาเดินย้อนลอยประวัติศาสตร์โดยเริ่มจากลานโพธิ์ เดินเลาะไปที่สนามฟุตบอล แล้วไปสิ้นสุดที่กำแพงประวัติศาสตร์ ตลอดเส้นทางมีเรื่องราว มีความรู้ มีความประทับใจคละเคล้ากับความเศร้า มีบรรยากาศการต่อสู้เพื่อสิทธิเสรีภาพ เมื่อกิจกรรมสิ้นสุดลงทุกคนได้แต่พูดว่าเวลาผ่านไปไวมาก เรื่องราวประวัติศาสตร์การได้มาซึ่งประชาธิปไตยยังไม่ได้จบเพียงเท่านี้ เพราะยังคงอยู่ในใจของอนุชนคนกลุ่มนี้ตลอดไป คณะนักศึกษาให้ความสนใจรับฟัง การบรรยาย และสถาปัตยกรรม ที่กำแพงประวัติศาสตร์ ม.ธรรมศาสตร์ บรรยายที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ก่อนเดินทางกลับอาจารย์ธิดารัตน์ ศรีเมฆารัตน์ อาจารย์จากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เขตการศึกษาตรัง ที่เข้าร่วมกิจกรรมครั้งนี้ได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับกิจกรรมว่า รู้สึกประทับใจมากที่มีกิจกรรมที่ดีอย่างนี้ การเมืองและประชาธิปไตยต้องเริ่มตั้งแต่ในครอบครัว โรงเรียน มหาวิทยาลัย ตลอดจนสังคมการทำงาน การที่นักศึกษาได้มีโอกาสในการรับประสบการณ์ครั้งนี้ถือว่าเป็นสิ่งที่ดีมาก เพราะการเรียนไม่ใช่เรียนแต่เพียงในห้องเรียนเท่านั้น ควรที่จะมีการมาสัมผัสกับสถานที่จริงหรือของจริงด้วย เสมือนคำที่ว่า ต้องเห็นด้วยตาถึงจะเชื่อ และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าทางสถาบันนโยบายศึกษาจะจัดกิจกรรมที่ดีเช่นคราวนี้อีก คุณวีรวงค์ วรินทร์กิตติกุล คุณพิพัฒน์ ปัญจนันท และคุณญาณินี ไพทยวัฒน์ วิทยกรมัคคุเทศก์กำลังบรรยายประวัติศาสต์การเมืองไทยให้กับคณะนักศึกษา ขอขอบคุณสถานีตำรวจนครบาลดุสิตและสถานีตำรวจนครบาลชนะสงคราม ที่อำนวยความสะดวกการจราจรตลอดเส้นทาง ขอขอบคุณอนุสรณ์สถาน 14 ตุลา และมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ รวมไปถึงวิทยากรทั้ง 3 ท่านที่สละเวลามาให้ความรู้แก่ผู้เข้าร่วมกิจกรรม สุดท้ายต้องขอขอบคุณทุกฝ่ายที่ทำให้กิจกรรม “ถนนประชาธิปไตย” สำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี