บทเรียนการเมืองจากคดียุบพรรค (ตอนจบ) สำหรับคำวินิจฉัยในคดีกลุ่มที่ 2 ซึ่งมีผู้ถูกร้องคือพรรคประชาธิปัตย์ และพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้า มีดังนี้คือ พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2541 ยังมีผลใช้บังคับอยู่ นายทะเบียนพรรคการเมืองสามารถส่งเรื่องร้องเรียนคดีนี้ให้อัยการสูงสุดยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญได้ ไม่จำเป็นต้องตั้งคณะทำงานเพื่อดำเนินการรวบรวมพยานหลักฐานแล้วส่งให้อัยการสูงสุดยื่นคำร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญใหม่ การที่ศาลรัฐธรรมนูญได้เคยมีคำวินิจฉัยว่าการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อวันที่ 2 เมษายน 2549 ไม่ชอบด้วยรัฐธรรมนูญ ไม่ทำให้ข้อกล่าวหาที่มีต่อพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้าต้องตกไป การที่หัวหน้าพรรคและกรรมการบริหารพรรคประชาธิปัตย์ จัดให้มีปราศรัยเกี่ยวกับการบริหารงานของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร และบุคคลร่วมรัฐบาลบางคนนั้น เป็นวิสัยของประชาชนทั่วไปย่อมกระทำได้ เนื่องจาก พ.ต.ท.ทักษิณ เป้นนายกรัฐมนตรี ซึ่งเป็นบุคคลสาธารณะ ส่วนการปราศรัยหรือชักชวนให้ลงคะแนนในช่อง “ไม่ประสงค์จะลงคะแนน” เป็นสิทธิ์ของประชาชนตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 326 (4) และพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2541 มาตรา 56 จึงไม่เป็นการใส่ร้ายด้วยความเท็จหรือจูงใจให้เข้าใจผิดในคะแนนนิยมของ พ.ต.ท.ทักษิณ หัวหน้าพรรค และสมาชิกพรรคไทยรักไทยผู้สมัครรับเลือกตั้ง ฟังได้ว่านายทัศนัย กี่สุ้น พาผู้สมัครคือ นางสาวนิภา จันโพธิ์ นางรัชนู ต่างสี และนายสุวิทย์ อบอุ่น ไปสมัครเป็นสมาชิกพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้า และสมัครรับเลือกตั้ง โดยรู้ว่าผู้สมัครทั้งสามเป็นสมาชิกพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้าไม่ครบ 90 วันจริง แต่นายสาทิตย์ วงศ์หนองเตย และพรรคประชาธิปัตย์ไม่มีส่วนรู้เห็นหรือสนับสนุนการกระทำของนายทัศนัย และฟังไม่ได้ว่านายสุเทพ เทือกสุบรรณ จัดแถลงข่าวใส่ร้ายพรรคไทยรักไทยว่าเป็นผู้ว่าจ้างผู้สมัครทั้งสาม ฟังไม่ได้ว่านายไทกร พลสุวรรณ ว่าจ้างนายวรรธวริทธิ์ ตันติภิรมย์ หัวหน้าพรรคชีวิตที่ดีกว่าให้ใส่ร้ายนายสุวัจน์ ลิปตพัลลภ กรรมการบริหารพรรคไทยรักไทย แต่เป็นเรื่องที่นายไทกร แสวงหาพยานหลักฐานจากนายวรรธวริทธิ์ เนื่องจากนายไทกร เชื่อว่าพรรคไทยรักไทยว่าจ้างพรรคเล็กลงสมัครรับเลือกตั้ง ฟังได้ความว่า มีการขัดขวางการสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราฎรของนางสาวปัทมา ชายเกตุ กับพวกที่สงขลาจริง แต่กรรมการบริหารพรรคประชาธิปัตย์และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของพรรคประชาธิปัตย์ไม่ได้มีส่วนร่วมในการขัดขวางดังกล่าว ฟังได้ว่า นางสาวอิสรา หรือพรณารินทร์ ยวงประเสริฐ หัวหน้าพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้าออกหนังสือรับรองอันเป็นเท็จให้แก่นางสาวนิภา จันโพธิ์ นางรัชนู ต่างสี และนายสุวิทย์ อบอุ่น ซึ่งเป็นสมาชิกพรรคติดต่อกันไม่ครบ 90 วัน นำไปเป็นหลักฐานในการสมัครรับเลือกตั้ง โดยรู้อยู่ว่าบุคคลทั้งสามเป็นสมาชิกพรรคยังไม่ครบ 90 วันจริง คณะตุลาการรัฐธรรมนูญวินิจฉัยว่า พรรคประชาธิปัตย์ไม่ได้กระทำตามที่ถูกกล่าวหา จึงให้ยกคำร้อง ส่วนพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้ากระทำการตามที่ถูกกล่าวหา โดยเป็นการกระทำที่ขาดจิตสำนึกที่ดีต่อประชาชนโดยไม่คำนึงถึงความเสียหายและผลกระทบที่เกิดขึ้นต่อประเทศชาติ จึงให้ยุบพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้า และให้เพิกถอนสิทธิเลือกตั้งของกรรมการบริหารพรรคมีกำหนดห้าปี ตั้งแต่วันที่มีคำสั่งยุบพรรค จึงมีคำสั่งให้ยุบพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้า กับให้เพิกถอนสิทธิเลือกตั้งของคณะกรรมการบริหารพรรค จำนวน 9 คน เป็นกำหนดห้าปีนับตั้งแต่วันที่มีคำสั่งให้ยุบพรรคการเมือง และให้ยกคำร้องในส่วนที่ขอให้ยุบพรรคประชาธิปัตย์ บทเรียนการเมือง หลังคณะตุลาการรัฐธรรมนูญได้มีคำวินิจฉัยและตัดสินคดีประวัติศาสตร์แล้ว รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ นายวิจิตร ศรีสะอ้าน ได้แสดงความเห็นว่าสมควรที่กระทรวงศึกษาฯ จะนำเรื่องนี้ไปสู่การเรียนการสอนทุกระดับชั้น โดยมีการผลิตสื่อเสริมเพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้น จากนั้นจึงอบรมครูก่อนนำบทเรียนไปสอนในชั้นเรียนต่อไป