การลงประชามติ : บททดสอบการมีส่วนร่วม การรณรงค์ทางการเมืองขณะนี้ ไม่ว่าฝ่ายรัฐบาลหรือฝ่ายตรงข้าม รวมทั้งพรรคการเมืองและกลุ่มการเมืองต่างๆ ล้วนให้ความสำคัญกับวันที่ 19 สิงหาคม 2550 ซึ่งเป็นวันลงประชามติที่จะรับหรือไม่รับร่างรัฐธรรมนูญ ฉบับปี 2550 บรรยากาศการเมืองขณะนี้จึงมีความตึงเครียดในแง่การนำเสนอและชี้นำในทางที่ให้ “รับ” หรือ “ไม่รับ” อย่างชัดเจน ดังที่เราท่านทั้งหลายได้เห็นหนังสือพิมพ์บางฉบับมีการโฆษณาเต็มพื้นที่หน้ากระดาษแบบชวนให้เชื่ออย่างเต็มที่ คิดในแง่ดีก็นี่แหละสิทธิเสรีภาพในการแสดงออกของพลเมือง ซึ่งรัฐในระบอบประชาธิปไตยต้องให้การสนับสนุนการมีส่วนร่วมทางการเมือง ควรถือเป็นโอกาสในการส่งเสริมและให้การศึกษาทางการเมืองแก่ประชาชนโดยตรง โดยไม่จำเป็นต้องผ่านการเรียนรู้ในระบบ ซึ่งไม่มีอยู่แล้วในระบบการศึกษาของบ้านเรา อย่างไรก็ดี ร่างรัฐธรรมนูญ 2550 ก็ได้เขียนรับรองไว้ชัดเจนถึงการส่งเสริมทางการเมืองของประชาชน ซึ่งรัฐต้องจัดให้มีกระบวนการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนก่อนดำเนินการใดๆ รวมทั้งการส่งเสริมและการให้การศึกษาทางการเมือง เพื่อสร้างการเมืองภาคพลเมืองให้เข้มแข็ง การเห็นความสำคัญของบทบาทพลเมืองต่อการเมืองมากขึ้นของรัฐธรรมนูญฉบับนี้ จึงถือเป็นหนึ่งในภารกิจหลักที่สำคัญเพื่อสร้างความแข็งแกร่งของฐานรากประชาธิปไตย เป็นการสร้างวัฒนธรรมทางการเมืองที่จับต้องได้ รู้สึกร่วมกันได้ว่าการเมืองเป็นเรื่องของการใช้อำนาจที่จะเข้ามาดูแลผลประโยชน์และทรัพยากรทั้งหมดของประเทศ ถ้าเราไม่สนใจประโยชน์ส่วนรวมของประเทศแล้ว ก็ยากที่ประโยชน์ส่วนตนจะได้รับการดูแลอย่างยุติธรรม เพราะประโยชน์ส่วนตนของทุกๆ คนก็คือประโยชน์ส่วนรวมนั่นเอง สำนึกของพลเมืองจึงเกิดจากส่วนนี้ ที่เห็นประโยชน์ส่วนรวมเป็นเรื่องสำคัญที่มีผลกระทบต่อประโยชน์ส่วนตนโดยตรง การจัดการลงประชามติที่กำลังจะเกิดขึ้นในวันข้างหน้านี้ แม้แต่ละฝ่ายจะพยายามใช้กลวิธีเพื่อให้ประชาชนเลือกข้างตามที่มีการพูดและเขียนเพื่อชวนให้เชื่อ นับว่าเป็นการสร้างสีสันทางการเมืองอย่างหนึ่งที่จะกระตุ้นให้คนออกไปลงประชามติให้มากขึ้น เรื่องการลงประชามติเป็นเรื่องส่วนรวมของประเทศที่ประชาชนทุกคน ทุกสาขาอาชีพ ควรให้ความร่วมมือไปแสดงออกอย่างเต็มที่ เพราะรัฐธรรมนูญเป็นหลักกติกาแม่บทของประเทศที่จะใช้กับทุกคนซึ่งเป็นเรื่องของประโยชน์ส่วนรวม ส่วนการจะกากบาท รับ หรือ ไม่รับ นั้น เป็นสิทธิส่วนบุคคลแสดงออกได้อย่างเสรีไม่ผิดกฎหมายแต่อย่างใด การจัดให้มีการลงประชามติต่อรัฐธรรมนูญ 2550 นี้ จึงเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์การเมืองไทย อีกทั้งยังเป็นบททดสอบการมีส่วนร่วมทางการเมืองโดยตรงของประชาชน ว่าประชาชนมีความเข้าใจ และต้องการแสดงออกซึ่งสิทธิของพลเมืองมากน้อยเพียงใด ทิพย์พาพร ตันติสุนทร สถาบันนโยบายศึกษา