สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

จดหมายเปิดผนึก : ขอให้ไม่มี ระบบพรรคการเมือง และ บำเหน็จบำนาญนักการเมือง บัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับใหม่

วันที่ ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๕๐

เรื่อง ขอให้ไม่มี ระบบพรรคการเมือง และ บำเหน็จบำนาญนักการเมือง บัญญัติใน

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับใหม่

เรียน คณะกรรมการยกร่างรัฐธรรมนูญ สมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ

ผม นายอำไพ วานิชเจริญธรรม (ข้าราชการบำนาญ) ในฐานะประชาชนที่ได้สนใจการยกร่างรัฐธรรมนูญมาตั้งแต่ฉบับ พ.ศ. ๒๕๔๐ ขออนุญาตเสนอแนวคิดในการแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญฉบับรับฟังความคิดเห็น ๒ ประเด็น โดยมีหลักการและเหตุผลพร้อมทั้งข้อเท็จจริงที่สามารถพิสูจน์ตรวจสอบได้ตามธรรม ดังนี้

๑. ขอให้ไม่มี ระบบพรรคการเมือง บัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับใหม่ เพราะว่า

ตามธรรมดาการปกครองระบบประชาธิปไตยที่สมบูรณ์นั้น มีส่วนประกอบหลายอย่างหลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งส่วนประกอบสำคัญ ๒ ประการ ที่ขาดไม่ได้ คือ

ประการแรก การปกครองระบอบประชาธิปไตยต้องมีอำนาจ ๓ ฝ่าย ได้แก่ ฝ่ายตุลาการ ฝ่ายบริหาร และฝ่ายนิติบัญญัติ ซึ่งต่างก็เป็นอิสระ คานอำนาจกัน และตรวจสอบกันได้ ตามธรรม

ประการที่สอง การปกครองระบอบประชาธิปไตยต้องมี ๓ หลักการพื้นฐาน คือ เสรีภาพ สมภาพ (ความเสมอภาค) และภราดรภาพ (เอกภาพ, ความสามัคคี)

การปกครองที่ไม่เป็นไปตามส่วนประกอบสำคัญ ๒ ประการนี้ ถือว่าไม่ใช่การปกครองระบอบประชาธิปไตย

ในการที่ร่างรัฐธรรมนูญฉบับรับฟังความคิดเห็นบัญญัติให้นายกรัฐมนตรีต้องเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) และผู้สมัคร ส.ส. ต้องสังกัดพรรคการเมือง ซึ่งเสมือนเป็นการบัญญัติให้พรรคการเมืองที่มี ส.ส. มากที่สุด เป็นฝ่ายจัดตั้งรัฐบาลนั้น เป็นสาเหตุให้

๑.๑ ฝ่ายนิติบัญญัติ ไม่เป็นอิสระ ไม่สามารถคานอำนาจและตรวจสอบฝ่ายบริหารได้ตามความเป็นจริง เพราะ ส.ส. ส่วนใหญ่ รวมทั้งประธานสภาผู้แทนราษฎรต่างก็สังกัดพรรคการเมืองที่เป็นรัฐบาล

ร่างรัฐธรรมนูญฉบับรับฟังความคิดเห็น มาตรา ๑๕๘ วรรค ๒ ได้บัญญัติให้ ส.ส. มีอิสระจากมติพรรคการเมือง ในการตั้งกระทู้ถาม การอภิปราย และการลงมติในการอภิปรายไม่ไว้วางใจนั้น ไม่น่ามีผลในทางปฏิบัติ เพราะเป็นบัญญัติที่ขัดกับสภาพที่เป็นจริงของชีวิตนักการเมือง (ที่สังกัดพรรค) ตามที่เห็นเป็นอยู่ทุกรัฐบาลที่ผ่านมา

๑.๒ ประชาชนผู้มีความรู้ ความสามารถ และปรารถนาดีต่อชาติบ้านเมืองไม่มีเสรีภาพในการสมัคร ส.ส. หรือแม้สังกัดพรรคการเมืองแล้ว ถ้าพรรคไม่ส่งลงสมัครก็สมัครเองไม่ได้

๑.๓ ส.ส. ที่สังกัดพรรคการเมือง ไม่มีเสรีภาพและความเสมอภาค ในการแสดงความคิดเห็นต่อที่ประชุมสภาผู้แทนราษฎรเพราะต้องปฏิบัติตามมติพรรค โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐมนตรี

๑.๔ ไม่มีเอกภาพหรือความสามัคคีในฝ่ายนิติบัญญัติ เพราะมีการแบ่งแยกกันเป็น ส.ส. ฝ่ายรัฐบาล และ ส.ส. ฝ่ายค้านอย่างชัดเจน ดังเห็นได้จากการที่มีตำแหน่งผู้นำฝ่ายค้านในร่างรัฐธรรมนูญฉบับรังฟังความคิดเห็น มาตรา ๑๐๕ จึงทำให้มีทั้งผู้นำฝ่ายค้านและผู้นำฝ่ายรัฐบาลในสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งการปกครองระบอบประชาธิปไตยที่สมบูรณ์นั้น ผู้นำฝ่ายนิติบัญญัติควรมีเพียงคนเดียวเท่านั้น คือ ประธานสภาผู้แทนราษฎร

จากหลักการและเหตุผลพร้อมทั้งข้อเท็จจริง ที่สามารถพิสูจน์ตรวจสอบได้ตามธรรมดังกล่าวนี้ ย่อมเป็นที่ประจักษ์ชัดเจนว่า ระบบพรรคเมือง เป็นสาเหตุสำคัญที่จะนำพาประเทศไปสู่การปกครองระบอบประชาธิปไตยที่สมบูรณ์ จัดให้มีการเลือกตั้งภายในปี พ.ศ. ๒๕๕๐ แก้ปัญหาของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ ที่ก่อให้เกิดการผูกขาดอำนาจรัฐและการใช้อำนาจอย่างไม่เป็นธรรม การดำเนินการทางการเมืองที่ขาดความโปร่งใส ไม่มีคุณธรรมและจริยธรรม ระบบการตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐที่ล้มเหลว และการใช้สิทธิเสรีภาพของประชาชนยังไม่ได้รับการคุ้มครองและส่งเสริมอย่างเต็มที่ ไม่ได้ตามเจตนารมณ์ของคณะกรรมการยกร่างรัฐธรรมนูญ ที่กล่าวนำไว้ในสาระสำคัญของร่างรัฐธรรมนูญฉบับรับฟังความคิดเห็น

ดังนั้นเพื่อให้รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ เป็นประชาธิปไตยที่สมบูรณ์ตามจุดมุ่งหมาย จึงเป็นการสมควรอย่างยิ่งที่จะต้องไม่มี ระบบพรรคการเมือง บัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับใหม่ แล้วบัญญัติให้

ฝ่ายบริหาร (คณะรัฐมนตรี) มาจากการเลือกตั้งโดยตรงของประชาชนทั่วประเทศ โดยสมัครเป็นทีมๆ ละ ไม่เกิน ๓๖ หรือ ๔๐ คน หรือตามจำนวนที่เห็นสมควร

ฝ่ายนิติบัญญัติ (สภาผู้แทนราษฎร) มาจากการเลือกตั้งโดยตรงของประชาชนแต่ละเขต โดยสมัครเป็นรายบุคคลแบบแบ่งเขตๆ ละ ๑ คน หรือ ๓ คน จำนวนไม่เกิน ๔๐๐ คน หรือตามจำนวนที่เห็นสมควร

เมื่อไม่มีระบบพรรคการเมืองแล้ว ไม่จำเป็นต้องมีสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) ก็ได้ เพื่อตัดปัญหาที่กำลังถกเถียงกันอยู่ว่า ส.ว. ควรมาจากการเลือกตั้งหรือการแต่งตั้ง

๒. ขอให้ไม่มีบำเหน็จบำนาญนักการเมืองบัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับใหม่ เพราะว่า

๒.๑ บำเหน็จบำนาญ คือเงินเลี้ยงชีพที่รัฐบาลแบ่งจ่ายเป็นค่าตอบแทนความดีความชอบให้แก่ข้าราชการที่รับราชการนาน โดยมีสิทธิได้รับบำเหน็จเมื่อรับราชการติดต่อกันนานตั้งแต่ ๑๐ ปีขึ้นไป และมีสิทธิได้รับบำนาญเมื่อรับราชการติดต่อกันนานตั้งแต่ ๒๕ ปีขึ้นไป

๒.๒ นักการเมือง ทำงานชั่วคราวมีกำหนดเวลาครั้งละ ๔ ปี สำหรับรัฐมนตรี ส.ส. และ ๖ ปี สำหรับ ส.ว. (เป็น ๒ ครั้งติดต่อกันไม่ได้) เริ่มต้นด้วยเงินเดือนค่อนข้างสูง (ประมาณ ๑๐ เท่านของข้าราชการ) ส่วนใหญ่ทั้งรัฐมนตรี ส.ส. และ ส.ว. ต่างก็มีอาชีพหลักที่มีรายได้ประจำสำหรับเลี้ยงชีพโดยไม่เดือดร้อนอยู่ก่อนแล้ว (ซึ่งต่างกับข้าราชการ) จึงไม่มีเหตุผลเพียงพอที่จะมีบำเหน็จบำนาญ (เงินเลี้ยงชีพ) ตอบแทนเมื่อพ้นจากตำแหน่ง

๒.๓ เป็นการเอาเปรียบข้าราชการอย่างมาก ดังเห็นได้อย่างชัดเจนจากสมมติฐานเปรียบเทียบต่อไปนี้ คือ ก. กับ ข. เป็นคนดีทั้งสองคน มีคุณวุฒิและวัยวุฒิระดับเดียวกัน โดย

ก. เริ่มรับราชการเมื่ออายุ ๒๕ ปี ลาออกจากราชการเมื่ออายุ ๕๐ ปี และเสียชีวิตเมื่ออายุ ๗๐ ปี รวมเวลารับราชการ ๒๕ ปี ได้รับบำนาญนาน ๒๐ ปี ซึ่งเท่ากับ ก. ได้รับผลตอบแทนความดีความชอบที่รับราชการนาน (๒๕ ปี) ๐.๘ เท่า หรือ ๘๐ เปอร์เซ็นต์

ข. เริ่มเป็น ส.ส. เมื่ออายุ ๒๘ ปี ลาออกไปประกอบอาชีพอื่นเมื่ออายุ ๓๐ ปี และเสียชีวิตเมื่ออายุ ๗๐ ปี รวมเวลาเป็น ส.ส. ๒ ปี ได้รับบำนาญนาน ๔๐ ปี ซึ่งเท่ากับ ข. ได้รับผลตอบแทนจากการเป็น ส.ส. (๒ ปี) ๒๐ เท่า หรือ ๒,๐๐๐ เปอร์เซ็นต์

จากหลักการและเหตุผลพร้อมทั้งข้อเท็จจริงที่สามารถพิสูจน์ตรวจสอบได้ตามธรรม ดังกล่าวนี้ ย่อมเป็นที่ประจักษ์ชัดเจนว่า บำเหน็จบำนาญนักการเมือง นอกจากไม่สอดคล้องกับหลักการและวัตถุประสงค์ของบำเหน็จบำนาญข้าราชการแล้ว ยังเป็นการเอาเปรียบข้าราชการอย่างมากอีกด้วย ไม่สมควรอย่างยิ่งที่จะให้มี บำเหน็จบำนาญนักการเมือง บัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับใหม่

จึงเรียนเสนอมาเพื่อโปรดพิจารณา หากต้องการเหตุผลหรือรายละเอียดเพิ่มเติมแนวคิดใน ๒ ประเด็นที่เสนอมานี้ โปรดเรียกผมได้ทุกเวลา ผมยินดีให้ความร่วมมือด้วยความเต็มใจครับ

ขอแสดงความนับถือ

อำไพ วาณิชเจริญธรรม