สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เรื่อง สิทธิมนุษยชน : การเลือกตั้ง อบต. ความหวังที่มีอยู่ในระบอบประชาธิปไตยไทย

ปุจฉาที่ 1 : ในปี 2550 จะมีการเลือกตั้ง อบต. จะมีผลให้ประชาธิปไตยในประเทศไทยดีขึ้นหรือไม่?

วิสัชนาที่ 1 : แม้ว่าการต่อสู้ทางการเมืองในระดับประเทศ คงจะต้องใช้เวลาอีกยาวนานกว่าจะลงตัว สุดท้ายมันก็เป็นเรื่องของการช่วงชิงอำนาจ ก็อยู่ที่ว่าใครจะแพ้หรือชนะ แต่ที่แน่นอนที่สุดมันสะท้อนให้เห็นว่า ภาคประชาชนยังเข้มแข็งไม่เพียงพอที่จะกำหนดทิศทางและความเป็นไปของประเทศ

การกระจายอำนาจจากส่วนกลางให้มากที่สุดเพื่อลงสู่ท้องถิ่น เป็นทิศทางที่ประชาชนจะสามารถใช้อำนาจในการกำหนดชะตาชีวิตของตนเองและท้องถิ่นได้อย่างแท้จริง ถึงแม้ว่าจะมีข้อวิพากษ์วิจารณ์การเมืองในท้องถิ่นอยู่บ้าง หากเปรียบเทียบกับระดับประเทศแล้วโอกาสของประชาชนที่จะเข้าไปกำหนดการบริหารท้องถิ่นอย่างองค์การบริหารส่วนตำบลนั้นได้ง่ายกว่า

ในปี 2550 จะมี อบต. ที่หมดวาระและจะต้องมีการเลือกตั้งใหม่จำนวน 600 อบต. จาก 55 จังหวัด 6,615 หมู่บ้าน จำนวนสมาชิก 13,230 คน จึงเป็นเวทีการเรียนรู้ที่สำคัญของประชาชนในระบบประชาธิปไตยแบบมีส่วนร่วม จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับหน่วยงานและองค์กรต่างๆ ที่ประกาศวาทกรรมลดอำนาจรัฐและทุนเพิ่มอำนาจประชาชน จะต้องส่งเสริมให้ประชาชนได้เข้าถึงและเข้าร่วมกับ อบต. ในทุกเรื่อง เพื่อวางรากฐานประชาธิปไตยอย่างยั่งยื่นอย่างแท้จริง

หากพิจารณาดูอำนาจหน้าที่ของ อบต. ที่ต้องทำ อันประกอบด้วย 1. จัดให้มีและบำรุงรักษาทางบกและทางน้ำ 2. รักษาความสะอาดของถนน ทางเท้า 3. ทางเดิน ที่สาธารณะ รวมทั้งกำจัดขยะมูลฝอย 4. การป้องกันโรค และระงับโรคติดต่อ 5. การป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย 6. ส่งเสริมการศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม 7. ส่งเสริมการพัฒนาสตรี เด็ก เยาวชน ผู้สูงอายุ และผู้พิการ 8. คุ้มครองดูแล บำรุงรักษาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 9. บำรุงรักษาศิลปะ จารีตประเพณี ภูมิปัญญาท้องถิ่น และวัฒนธรรมอันดีของท้องถิ่น และหน้าที่ของ อบต. ที่อาจจะทำ อีก 13 ประการ นับว่า อบต. มีบทบาทอำนาจหน้าที่ที่กว้างขวางเป็นอย่างยิ่ง หาก อบต. เข้มแข็ง ไม่ว่าการเมืองระดับชาติจะเป็นอย่างไร อย่างน้อยเราก็จะมีฐานที่ดี การฟื้นฟูหรือพัฒนา (มีแนวโน้มว่าจะต้องช่วยกันฟื้นฟูซากปรักหักพังมากกว่าพัฒนา) ก็จะง่ายขึ้น

ปุจฉาที่ 2 : ทำไมเราต้องรณรงค์ให้ผู้หญิงลงสมัครสมาชิก อบต. ให้มากขึ้น?

วิสัชนาที่ 2: ต้องยอมรับความเป็นจริงว่า ที่ผ่านมาการพัฒนาในชุมชนหรือการทำงานใน อบต. นั้น ยังไม่สมดุล ทิศทางในการพัฒนาท้องถิ่นยังให้น้ำหนักในการสร้างโครงสร้างพื้นฐาน เช่น ถนน ประปา ไฟฟ้า ทางเดิน มากกว่างานคุณภาพชีวิต อาทิ งานอาชีพ การดูแลเด็ก สตรี ผู้สูงอายุ ผู้พิการหรือทุพพลภาพ หรืองานด้านสิ่งแวดล้อม ที่เป็นอย่างนี้ส่วนหนึ่งที่สำคัญคือ มีผู้หญิงเข้าไปทำงานใน อบต. น้อยมาก (ในปี 2548 มีสมาชิก อบต.หญิง จำนวน 8,591 คน คิดเป็นเปอร์เซ็นต์ 6.73 ในขณะที่มีสมาชิก อบต.ชาย จำนวน 119,003 คิดเป็นเปอร์เซ็นต์ถึง 93.27 เปอร์เซ็นต์ หากผู้หญิงได้เข้าไปทำงานใน อบต. มากขึ้น มุมมองและทัศนะในการมองการพัฒนาชุมชนท้องถิ่นน่าจะสมดุลมากยิ่งขึ้น จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องรณรงค์ส่งเสริมให้ประชาชนเข้าไปมีส่วนร่วมใน อบต. และเลือกหญิงหนึ่งชายหนึ่งเป็นสมาชิกองค์การบริหารส่วนตำบลในการเลือกตั้งอีกไม่กี่เดือนข้างหน้านี้.

พิทักษ์ เกิดหอม
อนุกรรมการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน 4
ในคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ