พลังนิสิตนักศึกษา สู่การร่างรัฐธรรมนูญ 2550 วิทยากร (จากซ้าย) คุณชัยวัฒน์ สุรวิชัย คุณทิพย์พาพร ตันติสุนทร คุณณรงค์ นุ่นทอง และ พ.ต.อ.สมพล รัฐกาญจน์ กับนักศึกษา ที่เข้าร่วมโครงการที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี ตลอดระยะเวลากว่า 20 ปีที่ผ่านมา สถาบันนโยบายศึกษาได้ทำกิจกรรมเพื่อประโยชน์แก่สังคมไทยโดยรวมมาอย่างต่อเนื่อง ทั้งการปฏิรูปการเมือง รวมถึงการให้การศึกษาทางการเมืองแก่เยาวชนไทย สร้างสังคมแห่งพลเมือง ในขณะที่รถไฟสายประวัติศาสตร์การร่างรัฐธรรมนูญ กำลังจะแล่นสู่ที่หมายอีกในไม่ช้า สถาบันนโยบายศึกษา จับมือกับสถาบันสัญญา ธรรมศักดิ์ เพื่อประชาธิปไตย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นำเหล่านักศึกษาเจ้าของประเทศขึ้นขบวนรถไฟสายประวัติศาสตร์ ในการสัมมนาเชิงปฏิบัติการ เรื่อง “การจัดทำข้อเสนอของนักศึกษาสู่การร่างรัฐธรรมนูญ ปี 2550” จัดขึ้นในวันที่ 16, 23 มีนาคม และวันที่ 5 เมษายน 2550 ที่จังหวัดอุบลราชธานี จังหวัดสุราษฎร์ธานีและจังหวัดเชียงใหม่ โดยได้รับเกียรติจากวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิ ได้แก่ รศ.ดร.โกวิทย์ พวงงาม, รศ.ดร.ธเนศวร์ เจริญเมือง, ดร.เชาวนะ ไตรมาศ, คุณชัยวัฒน์ สุรวิชัย, คุณพิทักษ์ เกิดหอม พ.ต.อ.สมพล รัฐกาญจน์, คุณณรงค์ นุ่นทอง, ดร.ณรงค์ บุญสวยขวัญ, อาจารย์สุเชาวน์ มีหนองหว้า และ ผศ.ดร.วิศาล ศรีมหาวโร ตลอดเวลาที่จัดงานทั้งสามเหล่าตัวแทนนักศึกษาจากองค์กรนักศึกษาต่างให้ความสนใจและแสดงความคิดเห็นกันอย่างกว้างขวาง ทุกคนต่างตอบเป็นเสียงเดียวกันว่า เป็นเวทีที่สำคัญมากที่เปิดโอกาสให้พวกเขา ได้เข้ามามีส่วนร่วม ไม่เช่นนั้นแล้วอาจจะตกขบวนรถไฟสายประวัติศาสตร์นี้ได้ โดยกิจกรรมในช่วงเช้าจะเป็นการอภิปราย “ทิศทางการร่างรัฐธรรมนูญปี 2550” เป็นการปูพื้นความเข้าใจเบื้องต้นก่อนที่ช่วงบ่าย นักศึกษาได้แบ่งกลุ่มกันเพื่อรวมกำหนดข้อเสนอในการร่างรัฐธรรมนูญ ปี 2550 บรรยากาศการสัมมนาฯ ที่จังหวัดเชียงใหม่ สถาบันนโยบายศึกษาได้รวบรวมข้อเสนอของนักศึกษาทั้ง 4 ประเด็นไว้ดังนี้ ประเด็นที่ 1 สิทธิเสรีภาพของประชาชน สิทธิเด็กต้องได้รับความคุ้มครอง สิทธิในการตั้งถิ่นฐานของพลเมือง สิทธิในการได้รับค่าแรงอย่างเท่าเทียม ให้มีการคุ้มครองการเมืองภาคพลเมือง กำหนดความเท่าเทียมกันของพลเมืองทั้งการได้รับการบริการจากรัฐ เช่น การศึกษา สาธารณสุข ฯลฯ สิทธิ เสรีภาพและความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ประชาชนมีสิทธิในการแสดงความคิดเห็นอย่างเสมอภาค ประชาชนมีอำนาจในการตรวจสอบการทำงานของรัฐบาลโดยตรง โดยไม่ผ่านองค์กรอิสระ เช่น มีสิทธิในการถอดถอนนักการเมืองโดยลดจำนวนการเข้าชื่อถอดถอน จำกัดสิทธิในการถือครองที่ดิน มีการจัดสรรที่ดินอย่างเท่าเทียมเพื่อความเป็นธรรมในสังคม สิทธิในการป้องกันองค์กรชุมชน ผู้นำเครือข่าย หรือผู้ที่ออกมาเรียกร้องผลประโยชน์สาธารณะ สิทธิเสรีภาพในการรับรู้และกำหนดราคาสินค้าในภาคเกษตรและความคุ้มครองในการประกอบอาชีพ ประเด็นที่ 2 การมีส่วนร่วมของประชาชนในการตรวจสอบอำนาจรัฐ มีการบัญญัติเรื่องของสิทธิในการมีส่วนร่วมของประชาชนในเรื่องของกระบวนการในการตรวจสอบอำนาจรัฐอย่างชัดเจน จัดให้มีองค์กรอิสระเพื่อทำหน้าที่ตรวจสอบนักการเมือง โดยมีกฎหมายรองรับ ประชาชนสามารถร้องเรียนต่อองค์กรอิสระได้ทั้งนี้องค์กรอิสระจะต้องรับเรื่องร้องเรียนหากเพิกเฉยจะมีบทลงโทษกล่าวคือต้องมีองค์กรเพื่อตรวจสอบองค์กรอิสระอีกครั้ง ให้มีการบัญญัติเรื่องการมีส่วนร่วมของประชาชนในด้านต่างๆ อย่างชัดเจนเพื่อให้เกิดการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง เพื่อมีส่วนร่วมในการเข้าสู่อำนาจ การใช้อำนาจและการพ้นจากอำนาจของนักการเมืองทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับชาติ ให้ประชาชนควรมีส่วนร่วมในการแก้ไขกฎหมายทั้งทางตรงและทางอ้อม ลดจำนวนประชากรในการเข้าชื่อถอดถอน เหลือจำนวน 20,000 รายชื่อทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับชาติ โดยมีสิทธิตั้งแต่อายุ 15 ปีบริบูรณ์ ประเด็นที่ 3 สถาบันทางการเมืองและความสัมพันธ์ระหว่างสถาบัน ให้ตัวแทนภาคประชาชน และองค์กรนักศึกษาจะเข้าไปมีส่วนร่วมในการดำรงตำแหน่งทางการเมืองของนักการเมือง ปลูกฝังจริยธรรมและคุณธรรมในตัวนักการเมืองและประชาชน เพื่อสร้างระบอบประชาธิปไตยที่สมบูรณ์ การพัฒนาทางการเมืองต้องให้การศึกษาโดยการปลูกฝังความรู้เกี่ยวกับการเมืองและประชาธิปไตยให้กับประชาชนทุกระดับโดยเริ่มตั้งแต่วัยเด็ก นายกรัฐมนตรีควรมาจาก ส.ส. แต่ไม่ควรคงสมาชิกภาพ ส.ส. ในขณะดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ไม่ควรลดจำนวน ส.ว. เพราะมีประโยชน์ในการคานอำนาจ แต่จำนวน ส.ส. ให้ลดลงเหลือ 400 คน กำหนดคุณวุฒิให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรมีวุฒิการศึกษาขั้นต่ำปริญญาตรี ส.ส. ควรสังกัดพรรคการเมือง โดยมีสมาชิกภาพไม่น้อยกว่า 90 วัน ส.ว. ควรมาจากการสรรหาและมีอำนาจในการถอดถอนนักการเมือง ห้ามนักการเมืองมีผลประโยชน์ทับซ้อน และมีการกำหนดระยะเวลาที่ชัดเจน กรณีที่นายกรัฐมนตรีมีคดีอาญาไม่ว่าโทษใด สมควรให้พ้นจากตำแหน่งทันที นักการเมืองและเจ้าหน้าที่ของรัฐที่กระทำความผิด จะต้องมีอายุความในการดำเนินคดี นายกรัฐมนตรีต้องตอบกระทู้ที่มีการตั้งถาม ทั้งนี้การตอบกระทู้นั้นๆ จะต้องไม่กระทบกระเทือนต่อการบริหารงานและความมั่นคงของประเทศ ไม่ให้ผู้สมัครรับเลือกตั้งลำดับถัดไปเป็น ส.ส. แทนผู้สมัครที่ได้รับใบเหลืองหรือใบแดง แต่ควรจัดให้มีการเลือกตั้งใหม่ ประเด็นที่ 4 การกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่น ให้อำนาจแก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพิ่มขึ้น โดยให้ท้องถิ่นที่มีความพร้อมในการปกครองตนเองสามารถเลื่อนฐานะเป็นการปกครองส่วนท้องถิ่นแบบพิเศษโดยพิจารณาจากลักษณะเศรษฐกิจ สังคม และลักษณะทางภูมิประเทศ โดยเพิ่มระบบการตรวจสอบผู้บริหารท้องถิ่น โดยอาศัยทั้งจากรัฐและภาคประชาชน ให้ประชาชนที่มีสิทธิในการเลือกตั้งจำนวนไม่น้อยกว่า 3 ใน 4 สามารถเข้าชื่อถอดถอนให้สมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่นพ้นจากตำแหน่งได้ ให้อำนาจแก่ชุมชนในการปกป้องดูแลและใช้ทรัพยากรในท้องถิ่น ให้ผู้ว่าราชการจังหวัดมาจากการเลือกตั้ง องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจะต้องแถลงผลงานทุกสิ้นปี กำหนดคุณสมบัติผู้นำท้องถิ่นให้ชัดเจน จัดการศึกษาเกี่ยวกับการปกครองส่วนท้องถิ่นในหลักสูตรการศึกษา น้อง ๆ นักศึกษาร่วมร่างข้อเสนอ สู่รัฐธรรมนูญปี 2550 ที่จังหวัดอุบลราชธานี ข้อเสนอทั้งหมดที่นักศึกษาได้นำเสนอมานี้องค์กรผู้ร่วมจัดได้นำเสนอต่อสภาร่างรัฐธรรมนูญซึ่งถือเป็นอีกหนึ่งหน้าประวัติศาสตร์ชาติที่เหล่านิสิต นักศึกษาได้มาแสดงพลังเพื่อประเทศของพวกเขา