สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

ประชาธิปไตยในอนาคตกับระบบพรรคการเมือง

อำไพ วานิชเจริญธรรม

การที่รัฐธรรมนูญบัญญัติให้ผู้สมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) ต้องสังกัดพรรคการเมือง และให้พรรคการเมืองที่มี ส.ส. มากที่สุดเป็นฝ่ายจัดตั้งรัฐบาลนั้น เป็นสาเหตุให้

มีการซื้อเสียงกันมากในการเลือกตั้งทั่วไป ด้วยกลอุบายต่างๆ ของบรรดาพรรคการเมืองทั้งหลาย เพราะทุกพรรคต่างก็ต้องการเป็นฝ่ายจัดตั้งรัฐบาลด้วยกันทั้งนั้น ถึงกับมีหัวหน้าพรรคการเมืองหนึ่งพูดว่า “เป็นฝ่ายค้านอดอยากปากแห้ง” (ผู้พูดได้เป็นนายกรัฐมนตรีสมัยหนึ่ง)
มีการทุจริตกันมากในฝ่ายบริหาร และเพิ่มความเข้มข้นรุนแรงและซับซ้อนยิ่งขึ้นเรื่อยๆ ตามที่เห็นเป็นปัญหาอยู่ทุกวันนี้ โดยไม่เกรงกลัวต่อการตรวจสอบของฝ่ายนิติบัญญัติ เพราะถือว่ามี ส.ส. ส่วนใหญ่เป็นสมาชิกพรรคฝ่ายรัฐบาลคอยปกป้องคุ้มกันให้
มีการออกกฎหมายกันตามความต้องการของรัฐบาล โดยไม่คำนึงถึงความถูกต้องชอบธรรมและผลประโยชน์ของชาติบ้านเมืองและประชาชน เพราะมี ส.ส. ส่วนใหญ่ที่สังกัดพรรครัฐบาลคอยสนับสนุน เช่น เอาหวยใต้ดินขึ้นมาอยู่บนดิน หรือ พ.ร.บ.สุวรรณภูมิมหานคร เป็นต้น
ฝ่ายนิติบัญญัติกับฝ่ายบริหารไม่สามารถแยกออกจากกันได้เด็ดขาด เนื่องจากประมุขฝ่ายนิติบัญญัติและ ส.ส. ส่วนใหญ่เป็นลูกพรรคของประมุขฝ่ายบริหาร
ประชาชนผู้หวังดีต่อชาติบ้านเมือง ขาดเสรีภาพ ในการสมัครเป็น ส.ส. เพราะต้องสังกัดพรรคการเมือง
ส.ส. ที่ต้องสังกัดพรรคการเมือง ขาดเสรีภาพ ในการแสดงความคิดเห็นต่อที่ประชุมรัฐสภาและสภาผู้แทนราษฎร เพราะต้องปฏิบัติตามมติพรรค
เมื่อระบบพรรคการเมืองแข็งแรงขึ้น (มี ส.ส. ฝ่ายบริหารมาก) ระบบการตรวจสอบย่อมอ่อนแรงลง (มี ส.ส. ทำหน้าที่นิติบัญญัติจริงๆ น้อย)
ตราบใดที่ยังมีระบบพรรคการเมืองอยู่ ระบอบทักษิณก็ยังคงมีอยู่ตราบนั้น เพียงแต่เปลี่ยนชื่อจากระบอบทักษิณ เป็นระบอบอภิสิทธิ์ หรือระบอบบรรหาร หรือระบอบ ... เท่านั้น ดังจะชี้ให้เห็นพอเป็นสังเขป ดังนี้

การปกครองระบอบประชาธิปไตย ตามที่รู้กันทั่วไปก็คือ การปกครองของประชาชน โดยประชาชน เพื่อประชาชน แต่ตามความเป็นจริงนั้น

การปกครองระบอบประชาธิปไตย คือ การปกครองของพรรคการเมือง โดยพรรคการเมือง เพื่อพรรคการเมือง หรือจะให้เห็นภาพชัดกว่านี้ก็จะเป็น

การปกครองระบอบประชาธิปไตยปัจจุบันนี้ คือ การปกครองของหัวหน้าพรรคการเมือง โดยหัวหน้าพรรคการเมือง เพื่อหัวหน้าและกลุ่มนายทุนพรรคการเมือง

พรรคการเมือง ความหมายตามพจนานุกรม คือ คณะบุคคลที่มีอุดมคติทางการเมืองอย่างเดียวกัน แต่

พรรคการเมืองไทย ตามพฤติกรรม คือ คณะบุคคลที่มีอุดมผลประโยชน์ทางการเมืองอย่างเดียวกัน (ร่วมกัน) เมื่อผลประโยชน์ทางการเมืองไม่อุดม (ไม่ลงตัวหรือขัดกัน) ก็ย้ายไปอยู่พรรคที่อุดมผลประโยชน์มากกว่าพรรคเดิมหรือแยกตัวไปตั้งพรรคใหม่

พอจะเห็นกันแล้วใช่ไหมครับว่า ระบบพรรคการเมืองนี้นอกจากยังไม่เหมาะกับคุณภาพนักการเมืองของเราปัจจุบันนี้แล้ว ยังเป็นอุปสรรคในการพัฒนาประชาธิปไตยอีกด้วย

ดังนั้น จึงเห็นสมควรแก้ไขรัฐธรรมนูญโดยให้ยกเลิกระบบพรรคการเมืองไว้ชั่วคราว แล้วบัญญัติให้

ก. ฝ่ายบริหารมาจากการเลือกตั้งโดยตรงจากประชาชน โดยสมัครเป็นทีมๆ ละไม่เกิน 36 คน หรือตามจำนวนที่รัฐธรรมนูญกำหนด

ข. ฝ่ายนิติบัญญัติมาจากการเลือกตั้งโดยตรงจากประชาชน โดยสมัครเป็นรายบุคคลแบบแบ่งเขตๆ ละ 1 คน จำนวน 500 คน หรือตามจำนวนที่รัฐธรรมนูญกำหนด

ผลดีที่คาดจะได้รับ

การซื้อเสียงประชาชน การซื้อตัวนักการเมือง ตลอดจนการซื้อยกพรรคก็จะหมดไป พร้อมกับปัญหาต่างๆ อันมีต้นตอมาจากการ “ซื้อ” ก็จะหมดไปด้วย เช่น การแย่งกระทรวงที่มีงบประมาณมากๆ การแย่งกันเป็นรัฐมนตรี และการทุจริตด้วยเล่ห์กลต่างๆ ของฝ่ายบริหาร
ได้ทีมฝ่ายบริหารที่มีคุณภาพ ที่เลือกโดยตรงจากประชาชน
ได้ ส.ส. ที่มีคุณภาพและเป็นอิสระในการทำหน้าที่นิติบัญญัติ
ได้ฝ่ายบริหารกับฝ่ายนิติบัญญัติที่แยกออกจากกันได้เด็ดขาดทั้งนิตินัยและพฤตินัย
ไม่มีเหตุการณ์ที่ทำให้องค์ประชุมสภาไม่ครบ
นักการเมืองไม่มีคุณภาพจะค่อยๆ หมดไปจากสังคมประชาธิปไตย
ประหยัดงบประมาณและเจ้าหน้าที่ในการควบคุมดูแลการเลือกตั้ง
ไม่มีระบอบทักษิณ