การศึกษา + เยาวชน = อนาคตประเทศไทย หวังว่าทุกคนยังคงจดจำวิกฤต “โรคต้มยำกุ้ง” ของประเทศเมื่อปี 2538-2540 และลามไปถึงต่างประเทศ สร้างความหายนะใหญ่หลวงอย่างแสนสาหัส คนไทยทุกคนตกทุกข์ถ้วนหน้า ภาพนั้นยังชัดเจน สังคมพุ่งเป้าไปหา “จำเลย” ทุกฝ่ายลงความเห็นว่า “การศึกษาไทย” เป็นต้นเหตุที่ไม่สามารถผลิตทรัพยากรที่สำคัญที่สุดของประเทศ คือ “คน” ให้สามารถมีทักษะและความสามารถในการตั้งรับและแก้ปัญหาของชาติได้ และเริ่มมีการนับหนึ่งใหม่ในการปรับกระบวนท่า การสร้างคนใหม่ด้วย “การปฏิรูปการศึกษา” ปีนี้ 2548 ก็จะครบ 10 ปี ที่เราหาทางแหวกว่ายออกจากหุบเหวความล้มเหลวของการศึกษาไทย และเป็นปีที่ 5 ของการบริหารประเทศภายใต้พรรคไทยรักไทย โดยการนำของนายกรัฐมนตรี พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ที่มีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการมาแล้ว 7 ท่าน ท่านนายกฯ เองก็เคยว่าการตำแหน่งนี้เช่นกันในช่วงระยะสั้นๆ 3 เดือน การปฏิรูปการศึกษาได้เป็นจุดเริ่มต้นของการแสวงหาการเรียนรู้ใหม่ๆ หรือว่าการศึกษาไทยได้ดับไฟที่คุโชนของวัยที่อยากถาม อยากรู้ อยากแสวงหาของเยาวชน หากเป้าหมายการศึกษาคือการได้มาซึ่งคนที่มีคุณภาพ และมีทักษะพร้อมรับกับการเปลี่ยนแปลง แล้วการศึกษาไทยต่อต้านหรือสนับสนุนการเปลี่ยนแปลงใหม่ๆ อย่างไร คำตอบคงได้เห็นอย่างที่เป็นอยู่ คือ ครูยังทำหน้าที่เคร่งครัดในการเอาความรู้ใส่สมองให้ ส่วนเด็กก็ยังเคร่งเครียดกับการท่องจำ มีรายงานจากสำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน) เปิดเผยว่า ระดับสติปัญญาของเด็กไทย = 88 ประเทศที่พัฒนาแล้ว = 100 อันส่งผลต่อการพัฒนาการเรียนรู้ ล่าช้า และปัญหาคุณภาพของคนไทยในอนาคต เยาวชนขาดแหล่งเรียนรู้ และเวทีแสดงออก ปัจจุบัน “เยาวชน” มีแต่ที่เรียน ไม่มีการแสดงออกให้ได้รู้ และค้นหาตัวเอง เพราะหลักสูตรขาดมิติทางสังคมที่จะสัมผัสได้โดยตรง ยังไม่มีที่ทางให้พวกเขาได้ยืนกรานบนความคิดและลำแข้งของตนเอง เราอาจไม่จำเป็นต้องคิดค้นนวัตกรรมอะไรให้เสียเวลาไปกว่านี้ เพียงแต่เปลี่ยนพฤติกรรมของคนชอบสอนและชอบสั่งให้ผู้อื่นทำตาม มาเป็นการสร้างโอกาสและวิธีการให้เยาวชนได้คิดค้น แลกเปลี่ยน เรียนรู้ เพิ่มมากขึ้น ครูสามารถตอบโจทย์ใหม่ๆ จากคนรุ่นใหม่ได้มากขึ้น ก็เป็นเรื่องใหม่ที่น่าตื่นเต้นพอดูแล้ว เยาวชนรุ่นใหม่คงตอบโจทย์ของตัวเองได้ชัดเจนขึ้นว่า เมื่อจบประถม-มัธยมแล้ว จะทำอะไรได้ มีทางเลือกอีกมากมายที่สามารถพากเพียรไปสู่ความสำเร็จได้ ปริญญาหรือมหาวิทยาลัยอาจไม่ใช่คำตอบสุดท้าย และอาจไม่คุ้มค่ากับเวลาทองของชีวิตที่สูญเสียไป คุณภาพของคนไทยในอนาคตนั่นแหละอนาคตของประเทศไทย ทิพย์พาพร ตันติสุนทร สถาบันนโยบายศึกษา