นโยบายสาธารณะอีกที นโยบายในการพัฒนาประเทศส่วนใหญ่เป็นนโยบายของรัฐบาล ไม่ใช่นโยบายของประชาชน นโยบายจะถูกใจ จะเห็นด้วยหรือไม่ มีผลกระทบอะไร ใครเดือดร้อนอย่างไร ก็ไม่มีใครสนใจ ยิ่งต้องเปลี่ยนรัฐบาลบ่อยๆ นโยบายก็ไม่ต่อเนื่อง แต่เกิดผลกระทบทางสังคมที่ประชาชนไม่รู้เรื่อง แต่ได้รับความเดือดร้อนโดยตรงอย่างสะสมยาวนาน นี่เป็นอาการบกพร่องของการมีส่วนร่วมทางสังคมแต่ไหนแต่ไรมาแล้ว ลองคิดทบทวนดู ขณะนี้นโยบายสาธารณะต่างๆ ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง การต่างประเทศ ที่รัฐบาลผลิตออกมาเป็นระยะๆ จะชอบหรือไม่ก็ต้องถูกกำกับให้ปฏิบัติ ส่วนจะเกิดผลในทางปฏิบัติหรือไม่ ก็ต้องรอดูสักระยะ ใครจะคิด จะผลิต และผลักดันให้ทำ ก็รัฐบาลนั่นแหละ และประชาชนเป็นคนทำตามนโยบายต่างๆ ที่ผลิตออกมา จนทำตามกันไม่ทัน การจัดทำกระบวนการนโยบายสาธารณะ อย่างแรก ต้องขอทึกทักเอาไว้ก่อนว่ารัฐบาลต้องรู้ดีกว่าคนอื่น เพราะมีกลไกที่จะได้ซึ่งความรู้และข้อมูล พูดง่ายๆ ว่าต้องเป็นผู้มีความรู้ดีในเรื่องที่จะทำนโยบายนั้นๆ แต่เท่านี้ยังไม่พอ ประการที่สอง ต้องผนวกด้านสังคมด้วย คนในสังคมต้องมีส่วนร่วมในการคิดและทำสอดคล้องกับรัฐธรรมนูญ ที่ส่งเสริมการมีส่วนร่วมทางการเมือง ให้ประชาชนร่วมกำหนด ร่วมเสนอนโยบายสาธารณะนั้นๆ ด้วย ก็จะดีไม่น้อย แน่นอนที่สุด ประการที่สาม เรื่องนโยบายสาธารณะ ก็บอกแล้วว่าเป็นเรื่องส่วนรวมจึงต้องคิดอ่านทำอย่างมีเหตุ มีผล มีความชอบธรรม ไม่ขัดต่อจริยธรรม ศีลธรรม สอดรับกับความต้องการของสังคมส่วนใหญ่ เพื่อความผาสุกของสังคมโดยรวม สอดคล้องกับหลักการประชาธิปไตยเลยล่ะ เรื่องนโยบายสาธารณะนี่ ถ้าคนในสังคมเข้าร่วมกระบวนการสาธารณะตั้งแต่เริ่มคิด ร่วมทำ แล้วช่วยผลักดัน อาการบกพร่องการมีส่วนร่วมคงน้อยลง และนับว่าเป็นการกระตุ้นต่อมจิตสำนึกเพื่อส่วนรวมขนานเอก ถ้าภาครัฐเปิดโอกาสและไม่ผูกขาดรับเหมาคิดแทน ทำแทน ทุกเรื่อง เรื่องนโยบายสาธารณะ จึงเป็นเรื่องที่ภาคสังคมจะนิ่งเฉยดูดายไม่ได้อีกต่อไป ทิพย์พาพร ตันติสุนทร สถาบันนโยบายศึกษา