กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน : เลือกตั้ง หรือ แต่งตั้ง ? ประเด็นร้อนที่กำลังเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์กันในขณะนี้คือเรื่องที่คณะรัฐมนตรีเห็นชอบในหลักการที่จะยกเลิกการเลือกตั้งกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และใช้วิธีการแต่งตั้งแทน ทั้งฝ่ายค้านและสนับสนุนมีเหตุผลที่น่ารับฟังด้วยกันทั้งสองฝ่าย ฝ่ายสนับสนุนให้เหตุผลว่า วันนี้อำนาจและหน้าที่ของกำนันผู้ใหญ่บ้านเปลี่ยนไป งานส่วนใหญ่ไปเป็นขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นคือ อบต. และเทศบาลหมดแล้ว กำนันผู้ใหญ่บ้านวันนี้จึงเหมือนผู้ช่วยฝ่ายปกครอง ทำหน้าที่รักษาความสงบในพื้นที่ที่ตำรวจดูแลไม่ทั่วถึง การเลือกตั้งจะทำให้เสียทรัพยากรไปเปล่าๆ แต่งตั้งไปเลยจะได้ไม่เสียเวลาและอาจจะได้คนที่มีคุณสมบัติเหมาะสมกว่าให้ประชาชนเป็นคนเลือก และการแต่งตั้งนั้นก็จะต้องผ่านการคัดเลือกของกรรมการ 3 ฝ่าย คือ ผู้แทนภาคประชาชน ผู้แทนส่วนราชการ และผู้ทรงคุณวุฒิ ฝ่ายที่ไม่เห็นด้วยกับการแต่งตั้งบอกว่า การปกครองระบอบประชาธิปไตยคือประชาชนเป็นผู้ตัดสินใจ การแต่งตั้งจึงไม่ใช่ระบอบประชาธิปไตย และที่หวั่นเกรงกันไปล่วงหน้าก็คือ กลัวว่าการแต่งตั้งจะเอื้อต่อผลประโยชน์ทางการเมืองโดยเฉพาะอย่างยิ่งในการเลือกตั้งที่จะมีในอนาคต และยังมีความเห็นของคนกลางที่ไม่ใช่ทั้งฝ่ายค้านและฝ่ายรัฐบาลเสนอว่า หากบทบาทหน้าที่ของกำนัน ผู้ใหญ่บ้านลดลงไปจนเกือบจะไม่เหลืองานอะไรให้ทำแล้ว ยกเลิกตำแหน่งกำนัน ผู้ใหญ่บ้านไปเลยจะได้ไหม ประเด็นเรื่องเลือกตั้งหรือแต่งตั้งกำนัน ผู้ใหญ่บ้านจึงเป็นเรื่องที่น่าสนใจ เพราะมีผลกระทบโดยตรงต่อผู้คนในชนบท ส่วนคนในเมืองซึ่งบอกว่าเมื่อครบวาระแล้วต่อไปจะไม่มีกำนันผู้ใหญ่บ้านอีกต่อไปนั้น ก็อาจจะได้รับผลกระทบจากการแต่งตั้งกำนันผู้ใหญ่บ้านโดยทางอ้อม การแก้ไขร่างกฎหมายลักษณะการปกครองท้องที่เรื่องกำนัน ผู้ใหญ่บ้านครั้งนี้ จึงเป็นนโยบายสำคัญของรัฐบาลที่ต้องติดตามค่ะ ยศวดี บุณยเกียรติ ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา