เรื่องสิทธิมนุษยชน : สิทธิของแรงงานข้ามชาติ ปุจฉาที่ 1 เราควรปฏิบัติและจัดการแรงงานต่างชาติอย่างไร? วิสัชนาที่ 1 คำนึงถึงมิติสิทธิมนุษยชนควบคู่กันกับมิติความมั่นคง เราเกิดมาและดำรงชีพอยู่ได้อย่างภาคภูมิใจก็ต้องทำงานไปด้วย ภายใต้โลกใบเดียวกันที่ระบบการสื่อสาร การเดินทางเชื่อมโยงถึงกันได้อย่างสะดวกรวดเร็ว และการคาดหวังรายได้อย่างเป็นกอบเป็นกำ ก็มีการเคลื่อนย้ายแรงงานข้ามพรมแดนไปมาเป็นจำนวนมาก ประเทศไทยก็เช่นเดียวกันมีทั้งแรงงานไทยที่ไปขุดทองในต่างแดน หวังรายได้จำนวนมากเพื่อดำรงชีพ และแรงงานต่างชาติที่ข้ามมาขุดทองในประเทศไทย ก็คือมีทั้งแรงงานไทยไปนอกและมีแรงงานจากต่างประเทศเข้ามาในประเทศเรา แรงงานจากประเทศไทยที่ไปทำงานต่างประเทศ เราก็อยากให้ประเทศนั้นๆ ปฏิบัติต่อพวกเขาเหมือนเป็นมนุษย์ ไม่ใช่สัตว์หรือสิ่งของ หวังใจให้มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีอย่างที่มนุษย์ควรจะได้รับ อย่างน้อยที่สุดก็ปัจจัย 4 ที่ดิน เครื่องนุ่งห่ม อาหารและยารักษาโรค รวมถึงการคุ้มครองในชีวิต ร่างกายและทรัพย์สินของพวกเขาด้วย ในทางกลับกัน แรงงานต่างชาติที่เข้ามาในประเทศไทย โดยเฉพาะจากประเทศพม่า ลาว กัมพูชา ซึ่งมีจำนวนมากที่สุด เข้ามาขุดทองในประเทศเรา ถ้ามองในแง่มุมของความเป็นมนุษย์ รัฐไทยก็ควรดูแลพวกเขาเช่นกัน ทั้งในด้านปัจจัย 4 และคุ้มครองสิทธิในชีวิต ร่างกายและทรัพย์สิน ถ้าเกิดคดีความขึ้นมา รัฐไทยก็ต้องดำเนินการสืบสวนสอบสวนและให้ความยุติธรรมอย่างเต็มที่และจริงจัง อย่างไรก็ดี มิติด้านความมั่นคงของรัฐก็คงจะละเลยไปไม่ได้ การควบคุมแรงงานข้ามชาติ การเก็บข้อมูลแรงงานว่ามีจำนวนเท่าใด การหาทางควบคุมพลเมืองด้วยการส่งเสริมการคุมกำเนิดก็ต้องกระทำไป โดยหาสมดุลกับมิติสิทธิมนุษยชน ซึ่งตรงนี้ก็ค่อนข้างยากลำบากในการหาจุดพอดีไม่ให้เน้นหนักไปในทางใดทางหนึ่งจนมากเกินไป อาจมีคำถามว่าทำไมต้องไปให้การคุ้มครองดูแล เลี้ยงดูกลุ่มแรงงานต่างชาติด้วย คำตอบก็คือว่า เขาเป็นคนเหมือนเรา เราหวังให้แรงงานไทยที่ไปต่างแดนได้รับการดูแล ก็เช่นเดียวกันกับแรงงานที่เข้ามาในบ้านเรา นอกจากนี้ แรงงานต่างชาติเป็นประโยชน์ต่อระบบเศรษฐกิจไทย มีงานจำนวนมากที่แรงงานไทยไม่ทำ อาทิ ลูกเรือประมง ถ้าขาดแรงงานเหล่านี้เศรษฐกิจไทยจะเสียหาย ปุจฉาที่ 2 ในประเทศไทยเรา มีปัญหาที่กระทบต่อแรงงานข้ามชาติ หรือไม่ อย่างไร ? วิสัชนาที่ 2 มีปัญหาหลายกรณีและหลายลักษณะ ยังมีนายจ้างบางส่วนที่ยังเก็บบัตรอนุญาตทำงานของแรงงานข้ามชาติไว้ที่ตนเอง ซึ่งทำให้แรงงานข้ามชาติหลายๆ คนไม่ได้พกบัตรอนุญาตทำงานหรือได้รับเพียงสำเนาใบอนุญาตที่นายจ้างจัดการให้เท่านั้น ซึ่งทำให้เมื่อมีการดำเนินการจับกุมแรงงานเหล่านี้ก็จะกลายเป็นผู้กระทำผิดกฎหมายและถูกส่งกลับ การไม่จ่ายค่าแรงให้แก่แรงงานข้ามชาติตามกฎหมายแรงงานไทย เห็นกันอยู่ทั่วไป เจ้าหน้าที่รัฐและนายทุนจำนวนมากต่างก็เห็นว่าไม่ควรปฏิบัติตามกฎหมายแรงงานที่ต้องจ่ายตามค่าแรงขั้นต่ำที่กำหนดไว้ เมื่อเกิดกรณีแรงงานพม่าเรียกร้องให้นายจ้างปฏิบัติตามกฎหมายแรงงาน แต่นายจ้างไม่ยอมจึงไล่คนงานออกจากงาน และส่งผลกระทบคือหน่วยงานรัฐก็ต้องส่งตัวกลับประเทศพม่า ทั้ง ๆ ที่เรื่องยังขึ้นโรงขึ้นศาลอยู่ ปัญหาที่ประสบมากคือแรงงานต่างชาติต้องทำงานที่มีชั่วโมงยาวนาน อาทิต้องทำงานตั้งแต่เวลา 08.00-23.00 น. อัตราค่าจ้างทำงาน 08.00-17.00 น. จะได้ค่าจ้างประมาณ 50-55 บาท เฉลี่ยแล้วตกเดือนละประมาณ 1,500-2,000 บาท และถ้าทำงานล่วงเวลา 18.00-23.00 น.จะได้ค่าจ้างชั่วโมงละ 5 บาท แต่ก็มีบางคืนที่แรงงานถูกบังคับให้ทำงานล่วงเวลาจนถึงตี 2 หรือตี 3 ส่วนเรื่องค่าข้าว และที่พักโรงงานจะตัดเงิน 200 บาท/เดือน รวมทั้งหักเงิน 3 เปอร์เซ็นต์ เป็นค่าภาษีที่พักอาศัย และสภาพในที่ทำงานสกปรกมาก ณ วันนี้มีกรณีตัวอย่างแรงงานในโรงงานแห่งหนึ่งที่อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก จำนวน 20 คน กำลังรอการตัดสินจากศาลแรงงานด้วยความหวังที่จะได้รับความยุติธรรมจากกฎหมายแรงงานไทย คือได้รับค่าแรงขั้นต่ำตามระยะเวลาที่ทำงานตามกฎหมายไทย ซึ่งก็คงต้องติดตามกันต่อไปว่าจะได้รับความยุติธรรมมากน้อยเพียงใด