เรื่องสิทธิมนุษยชน : คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ กลไกการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิของเรา (ตอนจบ) ฉบับที่แล้วเราพูดถึงการร้องเรียนของประชาชนเมื่อถูกละเมิดสิทธิ และการดำเนินงานของสำนักงานซึ่งมีความสำคัญในการผลักดันงานเชิงรูปธรรมให้สำเร็จได้ คราวนี้เราจะมาพูดถึงการดำเนินงานที่เน้นการประสานเครือข่าย ปุจฉาที่ 1 คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติดำเนินงานอย่างไรเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิของประชาชน ? วิสัชนาที่ 1 การดำเนินงานส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิที่เน้นประสานเครือข่าย การดำเนินงานของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิของประชาชน เป็นงานที่สำคัญอย่างมาก แล้วก็เป็นงานที่ยากลำบาก เพราะต้องเผชิญกับอุปสรรคนานัปการ ทั้งความคิด ความเชื่อ อุดมการณ์ ระเบียบ นโยบาย กฎหมาย วัฒนธรรมที่ไม่เอื้อต่อการส่งเสริมสิทธิของประชาชน ฯลฯ ในการดำเนินงานดังกล่าวให้สำเร็จ ปัจจัยที่สำคัญประการหนึ่ง คือ การประสานงานเครือข่ายสิทธิมนุษยชนทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคธุรกิจและประชาสังคม อย่างเป็นระบบ มีจังหวะก้าว และรักษาระยะห่างอย่างเหมาะสม ในการประสานกับเครือข่าย คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ นอกจากจะมีสำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติแล้ว ยังได้จัดตั้งคณะอนุกรรมการ อันประกอบด้วยกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เจ้าหน้าที่ของสำนักงาน และบุคคลภายนอกที่มาจากเครือข่ายต่างๆ ทั้งตำรวจ อัยการ นักวิชาการ สภาทนายความ องค์การพัฒนาเอกชน สื่อมวลชน หลายคณะ เช่น คณะอนุกรรมการการสื่อสารและความสัมพันธ์ในสังคม คณะอนุกรรมการด้านกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม คณะอนุกรรมการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน คณะอนุกรรมการด้านที่ดินและน้ำ คณะอนุกรรมการด้านป่าเขตร้อนและความหลากหลายทางชีวภาพ คณะอนุกรรมการจัดทำรายงานผลการปฏิบัติงานประจำปี ฯล คณะอนุกรรมการเหล่านี้มีอำนาจหน้าที่เช่นเดียวกับคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ทั้งการส่งเสริม คุ้มครอง รวมถึงการเสนอแนะนโยบาย และประสานงานเครือข่าย ในด้านการส่งเสริม คณะอนุกรรมการทำงานอย่างขะมักเขม้น จัดงานสัมมนา เสวนา หลายเวที หลายครั้งทั้งในกรุงเทพ และต่างจังหวัด ส่วนงานด้านคุ้มครองสิทธิมนุษยชน เมื่อผู้ร้องส่งเรื่องร้องเรียนมาที่สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติแล้วเรื่องจะส่งไปเข้าสู่การพิจารณาของคณะอนุกรรมการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน ซึ่งดำเนินการตรวจสอบว่ามีการละเมิดสิทธิหรือไม่ เรื่องใดที่ไกล่เกลี่ยเยียวยาได้ก็ทำโดยยึดประโยชน์ของประชาชนเป็นตัวตั้ง สำหรับการเสนอแนะนโยบายและการแก้ไขกฎหมาย เมื่อคณะอนุกรรมการศึกษาข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ แล้วเห็นว่าต้องเสนอแนะนโยบายต่อรัฐบาลหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ก็จะเสนอให้คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติพิจารณาเสนอแนะนโยบายต่อรัฐบาล และเสนอแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายต่อรัฐสภา ปุจฉาที่ 2 คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติประสานงานกับเครือข่ายอย่างไร ? วิสัชนาที่ 2 จัดสัมมนาเครือข่ายเพื่อรับฟังข้อมูลและข้อเสนอแนะ และจัดทำฐานข้อมูลเครือข่าย สำนักส่งเสริมและประสานเครือข่ายภายใต้การกำกับของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ทำหน้าที่ประสานความร่วมมือกับองค์กรต่าง ๆ ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชนและภาคองค์การพัฒนาเอกชน โดยได้จัดสัมมนาเครือข่ายสิทธิมนุษยชน รับฟังข้อมูลและข้อเสนอแนะหลายครั้ง หลายเวที หลายจังหวัด ได้ฟังความคิดเห็น ความคาดหวังต่อคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ และแนวทางการประสานงานเครือข่าย โดยเฉพาะได้จัดสัมมนาเสริมสร้างความร่วมมือด้านสิทธิมนุษยชนในเดือนพฤศจิกายน ๒๕๔๕ มีนาคม และเมษายน ๒๕๔๖ เพื่อสร้างระบบประสานงานกับเครือข่ายสิทธิมนุษยชน ได้ข้อสรุปทางแนวทางในการประสานกับเครือข่ายทั้งรูปแบบที่เป็นทางการและแบบไม่เป็นทางการ การประสานแบบเป็นทางการ เช่น ให้ตั้งคณะทำงาน คณะอนุกรรมการเฉพาะกิจ คณะอนุกรรมการภาค ให้รับรองสถานภาพของเครือข่าย ออกบัตรประจำตัวแก่ผู้ที่มาทำงานร่วมกับคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ รวมทั้งการจัดทำฐานข้อมูลว่ามีใคร อยู่ที่ใด หากคณะกรรมการต้องการข้อเท็จจริงการละเมิดสิทธิ ก็สามารถติดต่อเครือข่ายนั้น ซึ่งงานประการหลังนี้ คืบหน้าไปค่อนข้างมาก เวลานี้ คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติมีฐานข้อมูลเกี่ยวกับเครือข่ายทั่วประเทศ ประสานงานกับเครือข่ายตามเหตุการณ์และกรณีที่เกิดขึ้นในสังคม โดยเครือข่าย ได้ช่วยเสาะแสวงหาข้อมูลเบื้องต้นให้กับคณะกรรมการเพื่อดำเนินการต่อไป สิ่งที่ต้องย้ำอีกที คือ งานการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติจะสำเร็จลุล่วงไปได้ก็ด้วยการประสานความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในสังคม