เรื่องสิทธิมนุษยชน : สิทธิในชีวิต ร่างกายกับนโยบายรัฐในการปราบปรามยาเสพติด ปุจฉา ขณะนี้สถานการณ์ใดที่มีแนวโน้มละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างกว้างขวาง วิสัชนา คือ สงครามต่อต้านยาเสพติด สถานการณ์ในบ้านเมืองที่ครอบงำประเทศไทยขณะนี้ คือ การดำเนินนโยบายการปราบปรามยาเสพติด อย่างกว้างขวางและรุนแรงทั่วประเทศ หรือที่รัฐบาลถือว่าเป็นสงครามปราบปรามยาเสพติด ซึ่งเริ่มมาตั้งแต่วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2546 ด้วยการค้าและการแพร่ระบาดยาเสพติดเป็นปัญหาหนักหน่วงที่สุดของประเทศไทย ยุทธการปราบปรามยาเสพติดดำเนินพร้อมๆ กันทั้งการจับกุมและการกดดันให้ผู้ค้าและคนเสพติดเข้ามอบตัวในขอบเขตทั่วประเทศ ส่งผลให้มีการฆ่าตัดตอนและวิสามัญฆาตกรรม ประมาณ 900 คน ผู้ถูกจับกุมที่ต้องสงสัยว่าเป็นผู้ฆ่าตัดตอน 36 คน และมารายงานตัวว่าติดยาประมาณ 200,000 คน (ข้อมูล ณ วันที่ 27 กุมภาพันธ์ 2546) นโยบายปราบปรามยาเสพติดดังกล่าว ไม่มีผู้ใดคัดค้าน ที่นักสิทธิมนุษยชนและบุคคลส่วนหนึ่งออกมาวิจารณ์ เป็นปัญหาวิธีการปราบปรามและการตั้งเป้าหมายผู้ถูกจับกุมและผู้มอบตัวไม่ต่ำกว่าร้อยละยี่สิบห้าในแต่ละจังหวัด อันก่อให้เกิดการเข่นฆ่าราวกับบ้านเมืองไม่มีแปมีขื่อ เป็นบ้านป่าเมืองเถื่อน รวมทั้งการส่งหนังสือเรียกตัวประชาชนผู้ที่ต้องสงสัยว่าพัวพันกับการค้ายาเสพติดหรืออยู่ในบัญชีดำ มารายงานตัว ถ้าไม่มารายงานตัวจะไม่รับรองความปลอดภัย ทำให้ประชาชนที่บริสุทธิ์เกิดความหวาดกลัว กินไม่ได้นอนไม่หลับ ต้องหลบซ่อนตัวตามที่ต่างๆ นี่ยังไม่พูดถึงว่า การทำเช่นนี้อาจทำให้ผู้ที่ค้ายาเสพติดรีบทำลายหลักฐาน หรือหลบหนีไป การปราบปรามยาเสพติดที่ดำเนินอยู่บางส่วน เช่น การฆ่า การจับกุมคุมขัง และตรวจค้น หากไม่เป็นไปตามกฎหมายและคำนึงถึงศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ย่อมจะกระทบต่อสิทธิและเสรีภาพ โดยเฉพาะสิทธิและเสรีภาพในชีวิตและร่างกาย สิทธิที่จะมีความมั่นคงในชีวิต และเกียรติยศ ชื่อเสียง ซึ่งบัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย มาตรา 31 33 และ 34 ปุจฉา จะคลี่คลายปัญหาดังกล่าวได้อย่างไร วิสัชนา แนวทางการต่อต้านและปราบปรามยาเสพติด ประกอบด้วย การป้องกัน ปราบปรามและบำบัดรักษาผู้ติดยาเสพติด โดยประสานกับการแก้ปัญหาเศรษฐกิจ เช่น ความยากจน หนี้สิน และปัญหาสังคม รวมทั้ง จะต้องร่วมมือระหว่างประเทศ เพราะขบวนการค้ายาเสพติดมีเครือข่ายทุกระดับ ท้องถิ่น ชาติและนานาชาติ แต่ในสถานการณ์เฉพาะหน้า ควรจะต้องสร้างกระบวนการควบคุมและตรวจสอบการใช้อำนาจของเจ้าหน้าที่ตำรวจและปกครอง เช่น การฆ่าตัดตอน จะต้องให้กระทรวงยุติธรรม หรือองค์การด้านสิทธิมนุษยชนทั้งภาครัฐและเอกชนตรวจสอบว่า ได้มีการชันสูตรพลิกศพ การสอบสวนและการจับผู้ร้ายหรือไม่ จะต้องมีการตรวจสอบการดำเนินคดีกับผู้ถูกจับกุมว่าเป็นไปตามกระบวนการยุติธรรม และตรวจสอบการขึ้นบัญชีดำว่าใช้ข้อมูลข้อเท็จจริงอะไร และที่สำคัญ เจ้าหน้าที่ทั้งฝ่ายปกครองและตำรวจ จะต้องป้องกันมิให้เกิดการฆ่าตัดตอน เพราะการฆ่าตัดตอน นอกจากผิดกฎหมาย ก่อความหวาดกลัวไปทั่วประเทศ แล้ว หากยังทำลายข้อมูลและเครือข่ายที่จะนำไปสู่ผู้ค้ายาเสพติดรายใหญ่ อีกด้วย ผศ.จรัล ดิษฐาอภิชัย กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ