กันยายน 2545 : ทูลเกล้าฯ กฎหมายปฏิรูประบบราชการ สภาผ่านกฎหมายปฏิรูประบบราชการ และนำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายเพื่อทรงลงพระปรมาภิไธยแล้ว คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ชี้ว่า นายรักเกียรติ สุขธนะ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขร่ำรวยผิดปกติ และแจ้งบัญชีทรัพย์สินเท็จ ส่วนคณะรัฐมนตรีลงมติให้นายวีรพล ดวงสูงเนิน อดีตอธิบดีกรมประชาสัมพันธ์ กลับเข้ารับราชการ นอกจากนี้ 4 ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญจะพ้นวาระในวันที่ 10 ตุลาคมนี้ วิปรัฐบาลตั้งคณะทำงานศึกษารูปแบบท้องถิ่น เพื่อเสนอภายใน 45 วัน สภาผ่านกฎหมายเลือกตั้งท้องถิ่นให้นับคะแนนที่หน่วยเลือกตั้ง ส่วนวุฒิสภาเลือก พล.อ.จารุภัทร เรืองสุวรรณ เป็นกรรมการการเลือกตั้งคนใหม่ นอกจากนี้ กกต. ยังประกาศให้ นายกิตติพงษ์ เทียมสุวรรณ ผู้สมัครพรรคไทยรักไทย เป็น ส.ส.เขต 10 จังหวัดอุบลราชธานี และศาลรัฐธรรมนูญมีคำสั่งยุบ 2 พรรคเล็ก ทูลเกล้าฯ กฎหมายปฏิรูประบบราชการ สำนักงานเลขาธิการคณะรัฐมนตรีได้นำร่างพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) ระเบียบบริหารราชแผ่นดิน และร่าง พ.ร.บ.ปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม ขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายเพื่อทรงลงพระปรมาภิไธย เมื่อวันที่ 23 และ 24 กันยายนที่ผ่านมา ตามลำดับ หลังจากที่สภาผู้แทนราษฎรได้ลงมติเห็นชอบผ่านร่าง พ.ร.บ.ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน ด้วยคะแนน 247 เสียง งดออกเสียง 42 เสียง และลงมติผ่านร่าง พ.ร.บ.ปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม ด้วยคะแนน 334 ต่อ 104 เสียง งดออกเสียง 1 เสียง ตามที่วุฒิสภาได้แก้ไขเพิ่มเติมและให้ความเห็นชอบ หลังสภาผ่านร่างดังกล่าว พรรคฝ่ายค้านได้ยื่นหนังสือถึงนายอุทัย พิมพ์ใจชน ประธานสภาผู้แทนราษฎร ให้ส่งมาตรา 49 และมาตรา 50 ของร่าง พ.ร.บ.ปรับปรุง กระทรวง ทบวง กรม ให้ศาลรัฐธรรมนูญตีความ ตามมาตรา 262 ว่าขัดรัฐธรรมนูญหรือไม่ แต่ นายอุทัย ไม่ดำเนินการส่งเรื่องให้ศาลรัฐธรรมนูญตีความ โดยให้เหตุผลว่า ได้ผ่านขั้นตอนที่ฝ่ายค้านจะขอตีความไปแล้วและยังอาจเป็นการกระทำที่ไม่บังควร หมิ่นเหม่ต่อการทับซ้อนการใช้พระราชวินิจฉัย ทำให้ฝ่ายค้านแจ้งความร้องทุกข์กล่าวโทษ นายอุทัย ฐานเป็นเจ้าพนักงานละเว้นการปฏิบัติหน้าที่ โดยประเด็นสำคัญที่ฝ่ายค้านเห็นว่าขัดรัฐธรรมนูญ คือ มาตรา 49 ที่ระบุว่า ให้สามารถออกพระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงอำนาจหน้าที่ของหน่วยงานต่างๆ ได้ในภายหลัง เท่ากับกำหนดให้พระราชกฤษฎีกาอยู่เหนือพระราชบัญญัติ และให้อำนาจรัฐบาลในการเปลี่ยนแปลงได้ตามใจชอบ มาตรา 50 เรื่องการให้รัฐมนตรีพ้นจากตำแหน่งและไปเป็นรัฐมนตรีอีกกระทรวงหนึ่ง โดยไม่ได้มาจากการโปรดเกล้าฯ เป็นเรื่องที่หมิ่นเหม่ต่อการขัดรัฐธรรมนูญ ซึ่งในการพิจารณาร่างกฎหมายดังกล่าวของสภาผู้แทนราษฎร ฝ่ายค้านได้เรียกร้องให้มีการตั้งคณะกรรมาธิการร่วมสองสภา เพื่อพิจารณาให้ละเอียดอีกครั้ง แต่ฝ่ายรัฐบาลไม่ยินยอม จึงทำให้ฝ่ายค้านยื่นเรื่องผ่านประธานสภาฯ ให้ศาลรัฐธรรมนูญตีความดังกล่าว ป.ป.ช.สั่งยึดทรัพย์ “รักเกียรติ” คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) มีมติเอกฉันท์ว่า นายรักเกียรติ สุขธนะ อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข มีความผิด 2 ข้อหา คือ 1) จงใจแจ้งบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินอันเป็นเท็จ หรือปกปิดข้อเท็จจริงที่ควรแจ้งให้ทราบ 2) ร่ำรวยผิดปกติ เป็นจำนวนเงินกว่า 233 ล้านบาท ทั้งนี้ ป.ป.ช. จะส่งเรื่องให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยชี้ขาดห้ามดำรงตำแหน่งทางการเมืองเป็นเวลา 5 ปี นับแต่วันพ้นจากตำแหน่ง (6 กันยายน 2543) ตามมาตรา 295 ของรัฐธรรมนูญ และส่งเรื่องให้อัยการสูงสุดยื่นคำร้องต่อศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองให้สั่งยึดทรัพย์ตกเป็นของแผ่นดินตามมาตรา 80 (1) ของ พ.ร.บ. ป.ป.ช. จำนวน 233 ล้านบาท ขณะที่นายรักเกียรติ อ้างว่า เงินจำนวนดังกล่าวได้มาจากการเล่นการพนันในกาสิโนต่างประเทศ และได้ฟ้องกลับคณะกรรมการ ป.ป.ช.ทั้งคณะในข้อหาหมิ่นประมาท อนึ่ง นายรักเกียรติ ยังถูกกล่าวหาทางคดีอาญาว่ารับสินบนจากบริษัทผู้ผลิตยาและเวชภัณฑ์จำนวน 5 ล้านบาท ซึ่ง ป.ป.ช.กำลังดำเนินการไต่สวนคาดว่าจะเสร็จสิ้นปีนี้ จากการตรวจสอบพบว่า นายรักเกียรติ ไม่แสดงรายการบัญชีทรัพย์สินฯ ให้ถูกต้องคือ 1) ไม่แสดงรายการทรัพย์สินในชื่อของตนเอง ภรรยา ที่อยู่ในชื่อของบุคคลอื่น จำนวน 40 ล้านบาท 2) ปกปิดทรัพย์สินที่ดินของตนเองโดยทำนิติกรรมอำพรางโอนสิทธิครอบครองที่ดินเป็นชื่อผู้อื่น มูลค่า 13 ล้านบาท 3) แสดงรายการหนี้สินเท็จจำนวน 22 ล้านบาท ส่วนกรณีความร่ำรวยผิดปกตินั้น พบว่าหลังจากนายรักเกียรติ ดำรงตำแหน่ง รมว.กระทรวงสาธารณสุข ได้มีเงินฝากธนาคารจำนวนกว่า 451 ล้านบาท โดยใช้ชื่อตนเอง ภรรยา และอาศัยชื่อบุคคลอื่น ซึ่งเป็นรายได้มากกว่าที่นายรักเกียรติ และภรรยาจะพึงมี จากการไต่สวนข้อเท็จจริงพบว่ามีเงินจำนวน 233 ล้านบาท ได้มาโดยการร่ำรวยผิดปกติ ซึ่งเป็นจำนวนเงินที่นายรักเกียรติ ไม่สามารถชี้แจงถึงที่มาของเงินได้ ครม. ให้ “วีรพล” กลับเข้ารับราชการ คณะรัฐมนตรี (ครม.) ได้มีมติเห็นชอบตามที่คณะอนุกรรมการข้าราชการพลเรือน (อ.ก.พ.) ขอให้นายวีรพล ดวงสูงเนิน อดีตอธิบดีกรมประชาสัมพันธ์ และนายชูศักดิ์ รองสวัสดิ์ อดีตผู้อำนวยการศูนย์สารสนเทศประชาสัมพันธ์ กรมประชาสัมพันธ์ที่ถูกคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ตัดสินว่ามีความผิดวินัยร้ายแรง กรณีการทุจริตเช่าซื้อคอมพิวเตอร์ 12 ล้านบาท กลับเข้ารับราชการในตำแหน่งผู้ตรวจราชการสำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี เนื่องจาก อ.ก.พ. ได้พิจารณาแล้วเห็นว่า นายวีรพล และนายชูศักดิ์ มีความผิดไม่ร้ายแรงถึงขั้นไล่ออก ผลจากมติของ ครม. ทำให้ ป.ป.ช. ยื่นเรื่องต่อศาลรัฐธรรมนูญ โดยอาศัยอำนาจรัฐธรรมนูญมาตรา 266 ขอให้วินิจฉัยอำนาจในการปฏิบัติหน้าที่ของ ป.ป.ช. ว่ามีมากน้อยเพียงใด เนื่องจากเห็นว่ามติ ครม. อาจเป็นปัญหาทางกฎหมายในอนาคตเกี่ยวกับอำนาจหน้าที่ของ ป.ป.ช. และขอให้วินิจฉัยมาตรา 96 ของกฎหมาย ป.ป.ช. ที่ระบุว่า ผู้ถูกร้องสามารถอุทธรณ์คำสั่งลงโทษต่อหน่วยงานต้นสังกัดเท่านั้นใช่หรือไม่ อนึ่ง สำนักงานอัยการสูงสุดกำลังดำเนินคดีอาญาต่อนายวีรพล และนายชูศักดิ์ ในข้อหาปลอมเอกสาร และใช้อำนาจหน้าที่โดยมิชอบ กรณีดังกล่าวเกิดขึ้นเมื่อปี 2544 เมื่อ ป.ป.ช. ชี้ว่าทั้งสองมีความผิดร้ายแรงทุจริตต่อหน้าที่ โดยให้ออกจากราชการและให้อัยการสูงสุดดำเนินคดีอาญา แต่ทั้งสองได้อุทธรณ์คำสั่งลงโทษต่อ อ.ก.พ. ซึ่งเป็นต้นสังกัด หลัง อ.ก.พ.พิจารณาแล้วเห็นว่าแม้จะมีส่วนเกี่ยวข้องการกระทำผิดจริง แต่โทษไม่น่าถึงขั้นไล่ออกจากราชการ จึงเสนอให้ยกเลิกคำสั่งลงโทษและให้กลับเข้ารับราชการ 4 ตุลาการศาล รธน. พ้นตำแหน่ง ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญจำนวน 4 คน ต้องพ้นจากตำแหน่งหลังอยู่ในวาระครบ 4 ปีครึ่ง ในวันที่ 10 ตุลาคมนี้ ตามที่รัฐธรรมนูญมาตรา 322 บัญญัติไว้ว่าในวาระแรกของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญที่มาจากการสรรหาให้มีระยะเวลาดำรงตำแหน่งเพียงกึ่งหนึ่งของวาระที่กำหนดไว้ 9 ปี คือ 1) นายอิสสระ นิติทัณฑ์ประภาศ ประธานศาลรัฐธรรมนูญ 2) นายสุจินดา ยงสุนทร 3) พล.ท.จุล อติเรก และ 4) นายอนันต์ เกตุวงศ์ นอกจากนี้ นายอิสสระ ยังจะมีอายุครบ 70 ปี ในวันที่ 3 ตุลาคมนี้ ทั้งนี้ สำนักศาลรัฐธรรมนูญได้แจ้งไปยังวุฒิสภาเพื่อให้ดำเนินการสรรหาตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญต่อไป ตั้งคณะทำงานฯ ศึกษารูปแบบท้องถิ่น คณะกรรมการประสานงานสภาผู้แทนราษฎร (วิปรัฐบาล) ได้แต่งตั้งคณะทำงานเพื่อศึกษารูปแบบวิธีการปกครอง การบริหารและการกำกับดูแลการปกครองส่วนท้องถิ่น โดยมีนายประมวล รุจนเสรี ส.ส.ระบบบัญชีรายชื่อ พรรคไทยรักไทย เป็นประธาน เพื่อทำหน้าที่ศึกษารูปแบบการปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีความเหมาะสมกับประเทศไทย ทั้งในด้านพื้นที่ ประชากร รายได้ ภารกิจ ขนาดองค์กร ระบบการปกครอง การบริหารและการกำกับดูแล โดยศึกษาให้แล้วเสร็จภายใน 45 วัน นับแต่วันที่ 29 สิงหาคม 2545 จากนั้นจะนำเสนอผลการศึกษาต่อไป คณะทำงานฯ ชุดดังกล่าวเกิดขึ้น หลังจากที่ตัวแทนเครือข่ายสมาชิกองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) ทั่วประเทศ ได้ยื่นหนังสือถึง พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี เพื่อให้ทบทวนและชี้แจงเหตุผลที่สภาผู้แทนราษฎรยับยั้ง ร่าง พ.ร.บ.สภาตำบลและองค์การบริหารส่วนตำบล ของคณะกรรมาธิการร่วมสองสภาที่กำหนดให้นายก อบต. ต้องมาจากการเลือกตั้งโดยตรง และสามารถแต่งตั้งรองนายก อบต. ที่ไม่ได้เป็นสมาชิก อบต. ได้ 2 คน หากไม่ทำตามข้อเรียกร้องจะเคลื่อนไหวชุมนุมกันที่ลานพระบรมรูปทรงม้า และจะล่ารายชื่อเพื่อถอดถอนนายกรัฐมนตรี ทั้งนี้ คณะทำงานฯ ชุดดังกล่าว ได้มีการประชุมร่วมกับตัวแทนเครือข่าย อบต. ทั่วประเทศ เพื่อให้ อบต. ชี้แจงปัญหาและอุปสรรคในการบริหารองค์กรส่วนท้องถิ่นให้คณะทำงานฯ ทราบ ซึ่งหลังการประชุมเครือข่าย อบต. แถลงว่า จะยุติการเคลื่อนไหวตลอดจนการล่ารายชื่อถอดถอนนายกรัฐมนตรี จนกว่าจะทราบผลการศึกษาของคณะทำงานฯ สภาผ่านกฎหมายเลือกตั้งท้องถิ่น สภาผู้แทนราษฎร ลงมติด้วยคะแนน 346 ต่อ 14 เสียง งดออกเสียง 6 เสียง เห็นชอบร่างพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) การเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่น หรือผู้บริหารท้องถิ่น ซึ่งคณะกรรมาธิการ (กมธ.) ร่วมสองสภาได้พิจารณาเสร็จแล้ว โดยสาระสำคัญของร่างฉบับดังกล่าวเป็นประเด็นที่ กมธ. ร่วมแก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 86 ที่ระบุให้มีการนับคะแนนเลือกตั้งที่หน่วยเลือกตั้ง จากร่างเดิมของสภาผู้แทนฯ ให้นับคะแนนเลือกตั้งรวมกัน ณ สถานที่แห่งใดแห่งหนึ่ง นอกจากนี้ ยังให้อำนาจคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.)เป็นผู้ควบคุมดูแลการเลือกตั้งท้องถิ่น ทั้งนี้ ร่างดังกล่าวจะนำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายเพื่อลงพระปรมาภิไธย และประกาศในราชกิจจานุเบกษา เพื่อบังคับใช้เป็นกฎหมายต่อไป ซึ่ง กกต. แถลงว่า จะสามารถจัดการเลือกตั้ง โดยออกพระราชกฤษฎีกากำหนดการเลือกตั้งได้อย่างช้าในวันที่ 1 มกราคม 2546 วุฒิสภาเลือก “จารุภัทร” เป็น กกต. วุฒิสภาลงมติเลือก พล.อ.จารุภัทร เรืองสุวรรณ ผู้ทรงคุณวุฒิพิเศษกองทัพบก ที่ได้รับการเสนอชื่อโดยคณะกรรมการสรรหาคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) เป็น กกต. คนใหม่ แทน พล.อ.ศิรินทร์ ธูปกล่ำ อดีตประธาน กกต. ที่ต้องพ้นจากตำแหน่งเนื่องจากศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยว่ากระบวนการสรรหาฯ ขัดรัฐธรรมนูญ ชนะนายชูชาติ ศรีแสง อดีตผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลฎีกา ที่ได้รับการเสนอชื่อโดยที่ประชุมใหญ่ศาลฎีกา โดยได้มีการลงมติถึง 2 ครั้ง โดยครั้งแรกที่ประชุมลงมติให้ พล.อ.จารุภัทร ด้วยคะแนน 95 เสียง ส่วนนายชูชาติ ได้ 92 เสียง แต่เนื่องจากคะแนนเสียงไม่ถึงกึ่งหนึ่งของจำนวนวุฒิสภาที่มีในสภา ทำให้ต้องมีการลงมติเป็นครั้งที่สอง ปรากฏว่า พล.อ.จารุภัทร ได้คะแนน 92 และนายชูชาติได้คะแนน 91 มีบัตรไม่ลงคะแนน 3 ใบ และบัตรเสีย 1 ใบ รับรองผลเลือกตั้งซ่อม จ.อุบลฯ ที่ประชุมคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ได้ประกาศให้ นายกิตติพงษ์ เทียมสุวรรณ ผู้สมัครจากพรรคไทยรักไทย เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) เขต 10 จ.อุบลราชธานี หลังจากที่ได้ทำการเลือกตั้งไปเมื่อวันที่ 8 กันยายน 2545 โดยนายกิตติพงษ์ ได้คะแนน 33,504 คะแนน ส่วนอันดับสองคือ นายวิทยา บันทุปา ผู้สมัครจากพรรคราษฎร ที่ถูกใบเหลือง ได้คะแนน 20,320 คะแนน มีผู้มาใช้สิทธิ 64,988 คน คิดเป็นร้อยละ 52 จากจำนวนผู้มีสิทธิทั้งหมด 125,000 คน มีผู้ประสงค์ไม่ลงคะแนน 2,550 คน บัตรเสีย 2,705 ใบ ซึ่งสาเหตุของบัตรเสีย เนื่องจากมีผู้จงใจลงคะแนนให้กับนายศักดิ์ชัย จินตะเวช ผู้สมัครจากพรรคชาติไทย ที่ กกต. เห็นว่าขาดคุณสมบัติการเป็นผู้สมัครไม่ประกาศให้เป็นผู้ลงสมัครรับเลือกตั้ง ทั้งนี้ นับจากวันที่ กกต. ประกาศรับรองผล หากมีผู้เห็นว่าการเลือกตั้งครั้งนี้ นายกิตติพงษ์ มีพฤติการณ์ไม่เหมาะสม ก็สามารถมาร้องคัดค้านได้ภายใน 30 วัน ศาลรัฐธรรมนูญสั่งยุบ 2 พรรค ศาลรัฐธรรมนูญมีมติสั่งยุบพรรคการเมือง 2 พรรค คือ พรรคสร้างสรรค์ไทย และพรรคไทยรวมพลัง ตามที่นายทะเบียนพรรคการเมืองของสำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ได้ส่งคำร้องให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยให้มีคำสั่งยุบทั้งสองพรรค ตามพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง มาตรา 65 วรรคหนึ่ง (1) เนื่องจาก พรรคสร้างสรรค์ไทย ได้แจ้งให้นายทะเบียนพรรคการเมืองทราบว่า คณะกรรมการบริหารพรรคและผู้ร่วมก่อตั้งพรรค ไม่มีเวลาดำเนินการกิจการทางการเมือง และประสงค์ขอลาออกจากการเป็นสมาชิกพรรค ส่วนพรรคไทยรวมพลังนั้น หลังจากที่ได้จดทะเบียนพรรคการเมืองเมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2544 พ.ร.บ.พรรคการเมือง มาตรา 29 บัญญัติให้ภายใน 180 วัน นับจากจดแจ้งพรรคการเมือง จะต้องดำเนินการให้มีสมาชิกพรรคไม่น้อยกว่า 5,000 คน และต้องจัดให้มีสาขาพรรคอย่างน้อยภาคละ 1 สาขา แต่พรรคไทยรวมพลังไม่สามารถดำเนินให้ครบถ้วนได้ ทั้งนี้ ทั้งสองพรรคจะต้องส่งบัญชี และงบดุลรวมทั้งเอกสารเกี่ยวกับการเงินของพรรคการเมืองต่อนายทะเบียนพรรคการเมืองภายใน 15 วัน นับแต่วันประกาศยุบพรรค ตามมาตรา 68 ของ พ.ร.บ.พรรคการเมือง