สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

ตื่นใจ ไปไทยแลนด์ 4.0 ?

      วันนี้ไม่มีใครไม่เคยได้ยิน “ไทยแลนด์ 4.0” ซึ่งเป็นหนึ่งในนโยบายหลักของรัฐบาล ในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจในขณะนี้ และแนวคิดเรื่อง 4.0 นี้ ก็ไม่ใช่สำหรับประเทศไทยเท่านั้น แต่เป็นการเปลี่ยนแปลงของกระแสเศรษฐกิจที่กำลังเกิดขึ้นทั่วโลก ซึ่งเป็นเรื่องที่คาดเดาได้ยาก

      การเปลี่ยนแปลงในโลกยุค 4.0 หรือบางคนเรียกว่าเป็นการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 ในประวัติศาสตร์เศรษฐกิจของโลก เป็นปรากฏการณ์สำคัญที่กำลังเกิดขึ้นทั่วโลก ที่ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีอย่างก้าวกระโดดจะเปลี่ยนวิถีชีวิต ทั้งทางรูปแบบการทำงาน ระบบเศรษฐกิจ ตลอดจนความสัมพันธ์ของคนในสังคม

      มีการให้ความเห็นและความเข้าใจกันว่า เศรษฐกิจยุค 1.0 คือ ยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่เศรษฐกิจโลกตกต่ำ จนเกิดองค์กรการค้าโลก ธนาคารโลก และกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) ยุค 2.0 เมื่อมีการนำเอาความคิดแบบการเปิดเสรีด้านเศรษฐกิจและการรวมกลุ่มเศรษฐกิจ ส่วนยุคที่ 3.0 คือ ที่ใกล้กับคนยุคปัจจุบัน ที่เรียกว่ายุคโลกาภิวัตน์ ที่กระแสผลักดันทุนนิยม เกิดบริษัทข้ามชาติ การขยายการลงทุนไปตั้งฐานในประเทศกำลังพัฒนา เพื่อลดต้นทุนการผลิตลง ขณะที่เพิ่มกำไรให้กับผู้ประกอบการและผู้ถือหุ้น อันนำไปสู่การสร้างความเหลื่อมล้ำอย่างมาก ส่วนยุค 4.0 ที่กำลังพูดกันนี้ ด้วยอานุภาพของเทคโนโลยี จะทำให้เศรษฐกิจในโลกหันไปสู่เศรษฐกิจภายในประเทศ และลงทุนในประเทศมากขึ้น เป็นลักษณะต่อต้านโลกาภิวัตน์ ซึ่งเริ่มปรากฏมากขึ้นในปัจจุบัน

      แนวโน้มของโลกยุค 4.0 แม้จะยังมีการแข่งขันทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศอย่างสูง แต่ก็จะหันกลับมาสร้างความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจจากภายในประเทศมากขึ้น ไม่ใช่เพื่อการส่งออกแต่อย่างเดียวเช่นที่ผ่านมา การสร้างจุดแข็งภายในประเทศ ดูจะเป็นโจทย์ที่ประเทศไทยจะต้องคิดเพื่อออกแบบสังคมไทยให้ครบมิติ ไม่ใช่มองด้านเศรษฐกิจ โดยละเลยองค์ประกอบอื่นที่เป็นแรงผลักที่สำคัญที่จะทำให้ตัวเลขเศรษฐกิจเปลี่ยนแปลงไปในเชิงบวก

      การเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงที่ดีที่สุดคือการเตรียมเรื่อง “คน” ซึ่งไม่พ้นเรื่อง “คุณภาพการศึกษา” ของประเทศ เพราะคนเป็นผลผลิตทางการศึกษา จะสร้างคนอย่างไรให้ตื่นตัว “กับการเปลี่ยนแปลง” ให้รู้ว่า “โลกเปลี่ยนไปแล้ว” ความรู้และทักษะอะไรที่ต้องมีติดตัวคนไทย ที่จะเป็นเงื่อนไขช่วยให้เราสามารถที่จะอยู่ในโลกนี้ได้อย่างเข้าใจ ประสบความสำเร็จในชีวิต การงาน และจรรโลงสังคมของตนอย่างมีความรับผิดชอบต่อตนเองและส่วนรวม ไม่สร้างคนให้เป็นภาระของสังคมและของโลกด้วย

      โลกยุค 4.0 คือ โลกยุคดิจิทัล (Digital Age) ที่ตั้งอยู่บนฐานของนวัตกรรมจากสมองของมนุษย์และการแข่งขัน ซึ่งต้องการคุณภาพและความเร็ว

      ไทยแลนด์ 4.0 ที่พูดเรื่องเศรษฐกิจอย่างเดียวคงไม่พอ ต้องเน้นไปด้วยว่า ต้องสร้างคนด้วยการศึกษาที่มีคุณภาพ ให้มีกระบวนการประดิษฐ์ คิด สร้าง จากผู้เรียนให้มากกว่าการคิด-เขียน เพื่อตามกรอบเดิมๆ สถานศึกษา คือ ที่บ่มเพาะนวัตกรรม คือ โรงเรียนเพื่อการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ และสร้างสรรค์ให้ดีกว่าเดิม ไม่ใช่โรงงานผลิตผู้เรียนที่คิดและทำเหมือนกันทั้งหมด ซึ่งไม่มีทางจะไปแข่งกับใครได้ และไม่มีที่ให้ยืนบนโลกยุคนี้ และ “คน” คือสิ่งเดียวที่จะนำพาประเทศชาติให้ก้าวข้ามการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ของนวัตกรรมขั้นสูงทั้งหลายได้

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร
ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา

From : http://www.fpps.or.th