สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

ระบบเศรษฐกิจการตลาดเพื่อสังคม : บทสรุป (ต่อจากฉบับที่แล้ว)

      ระบบเศรษฐกิจการตลาดเพื่อสังคม (Social Market Economy) ถูกออกแบบมาให้อยู่บนพื้นฐานของการแข่งขันที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นกระบวนการที่ดีที่สุดที่จะนำไปสู่ความสำเร็จทางเศรษฐกิจอย่างสูง โดยมีความพึงพอใจกับนโยบายทางสังคมควบคู่ไปด้วย เป็นการออกแบบระบบคู่ทั้งทางเศรษฐกิจและสังคมที่ไม่สามารถแยกออกจากกันได้ และด้วยระบบนี้ ก็มีความเชื่อด้วยว่าพลังทางเศรษฐกิจไม่ใช่สิ่งชั่วร้าย บทบาทการแข่งขันทางเศรษฐกิจก็ยังมีอยู่เต็มที่ ในการเป็นผู้ส่งเสริม (promoter) ให้เกิดความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและนวัตกรรมต่างๆ ซึ่งตรงข้ามกับระบบการผูกขาด เสรีภาพของการแข่งขัน คือ ปัจจัยพื้นฐานของระบบเศรษฐกิจขนาดย่อมทั้งหลาย และรัฐจะเป็นเพียงผู้เข้ามาสนับสนุนความคิดริเริ่มของเอกชน ด้วยระบบการกระจายอำนาจทางเศรษฐกิจไปสู่พื้นที่ต่างๆ ของสังคม ไม่ให้เกิดการผูกขาดทั้งโดยเอกชนและโดยรัฐเอง โดยที่ “การกำกับโดยรัฐ” นั้น ให้มีเท่าที่ “จำเป็น” และการจะเป็นเช่นนี้ได้ ก็จะต้องเกิดจากสังคมประชาธิปไตยที่ตื่นตัว ประชาชนมีการศึกษาที่มีคุณภาพและยึดโยงกับความรับผิดชอบอย่างยิ่งต่อสังคม ซึ่งนำไปสู่การพัฒนาเศรษฐกิจให้เกิดความเจริญเติบโต ที่เน้นคุณภาพ ไม่ใช่ปริมาณ โดยถือเอาความมั่งคั่งและคุณภาพชีวิตที่สูงเป็นเป้าหมายหลัก ซึ่งทุกพรรคการเมืองของเยอรมันต่างมีความชัดเจนในเรื่องนี้

      นับว่าเป็นเวลากว่า 7 ทศวรรษที่แนวคิดนี้ได้หยั่งรากลึกลงในสังคมเยอรมัน ซึ่งกว่าจะเห็นความสำเร็จเช่นทุกวันนี้ สังคมเยอรมันต้องใช้ความกล้าหาญอย่างสูงในการ “คิดใหม่ ที่ไม่เหมือนเดิม” เพื่อพลิกวิกฤติของประเทศในขณะนั้น อย่างสมัครสมานสามัคคี ให้เป็นโอกาสแห่งอนาคตแก่อนุชนรุ่นต่อๆ มาจนถึงปัจจุบัน

      สำหรับประเทศไทยเล่า เราก็กำลังอยู่ในวิกฤติที่ไร้ทางออก แม้เราจะยังมีทรัพยากรธรรมชาติ แหล่งข้าวปลาอาหารที่เพียงพอสำหรับทุกๆ คน แต่การปฏิรูปประเทศครั้งแล้วครั้งเล่า ทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และแม้แต่การศึกษา เราก็ยังย่ำเท้าอยู่ที่เดิม ที่ยังขาดความสามัคคี ขาดความยุติธรรมทางเศรษฐกิจ การศึกษาที่ไม่เท่าเทียม และไร้ประสิทธิภาพ ทำให้เกิดสังคมปลาใหญ่กินปลาเล็กเช่นทุกวันนี้

      การเรียบเรียงข้อเขียนที่ปรากฏในเล่มนี้ ก็เพื่อเปิดพื้นที่ให้เกิดมุมมองใหม่ที่ต่างไปจากการถกเถียงอยู่ในปัจจุบัน ซึ่งไม่จำเป็นต้องลอกเลียนแบบสังคมเยอรมัน หากแต่เป็นบทเรียนในอีกมิติที่สามารถศึกษาและแสวงหาตัวตน-หนทางของสังคมไทยเอง จากความล้มเหลว ไร้ประสิทธิภาพ ความอ่อนแอ ที่เกิดขึ้นในสังคมขณะนี้ ซึ่งอาจนำมาเป็นต้นทุนที่ก้าวออกจากสิ่งเหล่านี้ไปให้ได้ แต่การจะเป็นเช่นนี้ได้ สังคมไทยก็เหมือนสังคมอื่นๆ ที่ต้องการความกล้าหาญในการ “คิด เพื่อ ชาติ” เพื่อลงมือทำให้ไปสู่สิ่งใหม่ที่ดีกว่าเดิมจากคนทุกกลุ่ม ทุกรุ่น ตั้งแต่ผู้นำประเทศ จนถึงพลเมืองผู้ตื่นรู้ ได้ลุกขึ้นมาทำการศึกษาและออกแบบสังคมไทยใหม่ ด้วยความรับผิดชอบอย่างสูงต่อชนรุ่นหน้า เพื่อสร้างความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจที่มีคุณภาพคู่ไปกับการสร้างความยุติธรรมทางสังคมให้เกิดขึ้น เพื่อความยั่งยืนสถาพรของประเทศไทย

      โดยเฉพาะแนวคิดหรือปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง (Sufficiency Economy) ที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชดำรัสแก่ชาวไทยตั้งแต่ปี พ.ศ. 2517 เป็นต้นมา และถูกพูดถึงอย่างชัดเจนในวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2540 นั้น ในทัศนะของผู้เขียนแล้ว เห็นว่า เป็นระบบที่สร้างความสมดุลทั้งทางเศรษฐกิจและความเป็นธรรมของสังคม เพื่อผดุงความยั่งยืนของสังคมเช่นกัน แต่สังคมไทยก็ยังไม่เข้าใจลึกซึ้งเพียงพอแก่การจะนำไปปฏิบัติ แม้แต่รัฐบาลเองก็ยังไม่มีนโยบายทางเศรษฐกิจที่สอดรับกันได้กับปรัชญานี้ ซึ่งควรเป็นเรื่องที่จะต้องนำมาศึกษาให้เกิดแนวทางปฏิบัติให้เกิดขึ้นในระบบเศรษฐกิจมหภาคของประเทศด้วย

      ผู้เขียนจึงขอสนับสนุนการจัดประชุมแลกเปลี่ยน พูดคุยกันให้มากในประเด็นที่เสนอในหนังสือเล่มนื้ เพื่อสร้างความเข้าใจร่วมกันอยู่อย่างต่อเนื่องในกลุ่มต่างๆ ดังที่เคยริเริ่มและเกิดขึ้นมาแล้วเป็นระยะๆ โดยการสนับสนุนของมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ ซึ่งคาดหวังว่าจะได้มีความพยายามในการทำเรื่องนี้ต่อไปด้วยความริเริ่ม และสนับสนุนโดยคนไทยเองด้วย ไม่ว่าจะมาจากฝ่ายรัฐบาล ฝ่ายเอกชน หรือภาคประชาสังคม เพื่อสร้าวระบบเศรษฐกิจใหม่ที่ก้าวหน้าและเป็นธรรม เพื่อให้ทุกๆ ได้ดำรงชีพอยู่ในสังคมได้อย่างมีศักดิ์ศรี และคุณค่าในความเป็นมนุษย์ด้วยกัน

From : http://www.fpps.or.th