สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

การสร้างความเป็นพลเมืองที่ นาโต่

      ระหว่างวันที่ 17 ถึง 19 มิถุนายน 2558 ทีมงานสถาบันนโยบายศึกษา โดยการสนับสนุนของมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ ได้ไปสร้างความเป็นพลเมืองที่ ศูนย์การเรียนบ้านนาโต่ ต.แม่สลองใน อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย ให้กับนักศึกษา ปวช. และ ปวส. จำนวน 66 คน จาก 5 ชาติพันธุ์ ที่เป็นชาวไทภูเขา คือ ไทใหญ่ อาข่า ลีซอ ม้ง และเล่าหู่ ศูนย์นี้จัดตั้งในปี 2546 ในโอกาสเจริญพระชนมายุ 4 รอบ 2 เมษายน 2546 ของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อให้นักเรียนที่จบการศึกษาระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 จากโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน ได้มีที่เรียนต่อเพื่อเพิ่มพูนความรู้ด้านเกษตรกรรมที่เป็นอาชีพหลักของผู้ปกครองที่เป็นชาวไทภูเขา ที่ประกอบอาชีพหลักเกษตรกรรม ปลูกพืชไร่ เช่น ข้าวโพด ข้าวไร่ และชา

      ศูนย์การเรียนบ้านนาโต่สังกัดวิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีเชียงราย สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา จัดการสอนหลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพเกษตร ( ปวช. และ ปวส.) แบบโครงการเป็นฐาน (Project Based Learning) ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ด้วยตนเองภายใต้การชี้แนะชี้นำของคณาจารย์และวิทยากรที่มีความรู้ความชำนาญเฉพาะเรื่อง นักศึกษาส่วนหนึ่งเป็นนักเรียนกินนอนอยู่ประจำในศูนย์ อีกส่วนทำโครงการในที่ดินของตนเอง การเรียนการสอนแบบบูรณาการ นักศึกษาจะเรียนรู้การปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์ตามความเหมาะสมของสภาพแวดล้อม ฤดูกาล วิถีชีวิตวัฒนธรรมและความต้องการของตลาด

      ผู้อำนวยการวิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีเชียงราย นายเทพชัย ร่มโพธิ์ มีความต้องการที่จะส่งเสริมความเป็นพลเมืองให้แก่นักศึกษาที่มีภูมิลำเนาอาศัยอยู่ในพื้นที่ภูเขาสูงที่เป็นต้นน้ำลำธารในจุดยุทธศาสตร์ของประเทศ เพื่อให้เกิดจิตสำนึกตระหนักในความเป็นพลเมืองของสังคมไทยที่พวกเขาเป็นส่วนหนึ่ง

      เราจัดการสัมมนาเชิงปฏิบัติการโดยใช้วิดีทัศน์สี่ตอนจากสารคดี “ดูให้รู้” ของสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส ค่อยๆ แสดงให้นักศึกษาเรียนรู้ถึงการศึกษาในระดับอนุบาล ประถม มัธยมต้นและปลายในประเทศญี่ปุ่นที่ปลูกฝัง-บ่มเพาะต้นกล้าคือเยาวชนให้ช่วยเหลือตนเอง ซื่อสัตย์ มีระเบียบวินัย เคารพกฎระเบียบ ช่วยเหลือผู้อื่นและสังคม ประหยัด มีเหตุผล คิดวิเคราะห์ ค้นพบและพัฒนาตัวเอง รู้จักรับฟัง เข้าใจในความแตกต่างของบุคคลและสังคมรอบข้าง ฯลฯ ซึ่งจะพัฒนาเป็นคุณสมบัติของพลเมืองเมื่อพวกเขาเติบโตขึ้น หลังจบวิดีทัศน์แต่ละตอนเราใช้กระบวนการร่วมคิด ร่วมแสดงความความคิดเห็น กระตุ้นให้นักศึกษาค่อย ๆ คิดด้วยตนเองจนได้ข้อสรุปถึงความเป็นพลเมืองที่เป็นรูปธรรมชัดเจนและเข้าใจได้

      หลังจบกิจกรรมนักศึกษาเกือบร้อยละ 70 เข้าใจว่าความเป็นพลเมืองนั้นต้องเรียนรู้และปฏิบัติได้ด้วยตนเอง ร้อยละ 75 รู้ว่าความเป็นพลเมืองสามารถสร้างได้ในทุกสถานที่ ไม่ว่าจะเป็นโรงเรียน บ้าน หรือชุมชน ร้อยละ 73 คิดว่าทั้งครู ผู้ปกครอง และวิทยากร สามารถจะเป็นผู้สร้างความเป็นพลเมืองให้แก่เยาวชนได้ทั้งสิ้น และร้อยละ 42 และ 56 คิดว่าหลังจบกิจกรรมแล้วตนมีความเข้าใจเรื่องความเป็นพลเมือง “มากขึ้น” และ “ปานกลาง” ตามลำดับ

      แต่สิ่งที่สังเกตเห็นเด่นชัดโดยครูอาจารย์ศูนย์นาโต่คือนักศึกษามีความรับผิดชอบในเรื่องการตรงต่อเวลามากขึ้นและมีความเต็มใจที่จะทำหน้าที่เพื่อส่วนรวมมากขึ้น

      เรายังพบว่ากิจกรรมนี้ช่วยให้นักศึกษา ปวช. ปี 1 ที่เพิ่งจะเข้ามาเรียนเพียงหนึ่งเดือนมีพัฒนาการในความกล้าแสดงออกอย่างชัดเจนหลังทำกิจกรรมเพียงสามวัน นักศึกษาสะท้อนว่า พวกเขา “เรียนรู้” จากวิดีทัศน์ หลายคนสามารถวิเคราะห์และเชื่อมโยงเข้ากับวิถีชีวิตชาวไทภูเขา และเมื่อถึงกิจกรรมสุดท้ายการถอดบทเรียนด้วยคำถามที่วิทยากรช่วยชี้นำให้นักศึกษาถามและตอบกันเอง นักศึกษาที่อาสาตอบคำถามแสดงให้เห็นว่าเขามีความเข้าใจในความเป็นพลเมือง เช่น การมีความรับผิดชอบต่อตนเองและสังคม รักษากฎระเบียบในสังคมที่ตนเป็นส่วนหนึ่ง หน้าที่ต้องมาคู่กับสิทธิ การไม่เอาเปรียบหรือสร้างความเดือดร้อนให้แก่สังคม

      ยังมีความคิดเห็นเพิ่มเติมจากตัวนักศึกษา เช่น อยากให้มาจัดกิจกรรมอีกครั้ง อยากให้ขยายกิจกรรมการสร้างความเป็นพลเมืองสู่ชุมชน อยากให้เพิ่มกิจกรรมการแสดงละครและกีฬา อยากให้เพิ่มวันทำกิจกรรม และที่สำคัญคือ มีนักศึกษาบางคนบอกว่าจะนำความรู้ที่ได้ไปแพร่หลายให้กับชุมชนของตน

      สถาบันนโยบายศึกษาได้เพาะต้นกล้าพลเมืองจำนวน 66 ต้นลงสู่ชุมชนชาวไทภูเขาอำเภอแม่ฟ้าหลวงจังหวัดเชียงราย เราหวังว่าต้นกล้าเหล่านี้จะเติบโตเป็นไม้ใหญ่ให้ประโยชน์แก่พื้นที่ ความเป็นพลเมืองเป็นเรื่องที่ต้องสร้าง ด้วยการแสดงให้เห็น เพื่อให้เกิดการเรียนรู้และปฏิบัติ เป็นสิ่งที่จะเกิดได้จากการปลูกฝังบ่มเพาะจนตระหนักรู้ เข้าใจ สามารถวิเคราะห์ด้วยเหตุผล เชื่อมโยงกับทุกสิ่งรอบ ๆ ตัวในทุกๆ วัน เกิดเป็นอุปนิสัยและคุณสมบัติที่ติดตัวไปตลอดชีวิต และสามารถจะถ่ายทอดไปสู่บุคคลรอบข้างได้ในทุกๆ ที่และทุกโอกาส

From : http://www.fpps.or.th