สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

การเมือง การศึกษา และการค้า

ไม่น่าแปลกใจแต่อย่างใดที่รัฐบาลชุดปัจจุบันไม่ได้จัดวาระการศึกษาของชาติให้เป็นเรื่องเร่งด่วนทั้งที่เป็นเรื่องจำเป็นต้องทำอย่างต่อเนื่องและให้เกิดมรรคผล เรื่องการปฏิรูปการศึกษาเพราะเท่ากับเป็นการปฏิรูปสังคม ปฏิรูปคน ให้มีศักยภาพ มีคุณภาพ มีความรู้ มีคุณธรรม อันจะกลายเป็นการเพิ่มพูนทุนทางสังคมโดยไม่รู้จบและยั่งยืนด้วย

ในทางสังคมและการเมืองนั้น หน้าที่สำคัญโดยตรงของรัฐก็คือการขจัดความยากจน และการให้การศึกษาแก่ประชาชน

การให้การศึกษาแก่ประชาชน จึงเป็นวิธีที่จะเปลี่ยนคนยากจนและขาดโอกาสทางสังคมให้เป็นคนที่มีความรู้และสามารถเปลี่ยนสถานะทางสังคมได้ อีกทั้งยังจะสามารถสร้างความมั่งคั่งและอำนาจให้แก่ตัวเองและสังคมประเทศชาติได้ด้วย

การศึกษาจึงเป็นทั้งเครื่องมือของรัฐ และเป็นทั้งกระบวนการเรียนรู้เพื่อปรับแต่งพฤติกรรมของมนุษย์ให้ไปในทิศทางที่พึงประสงค์ของความเป็นมนุษย์และของสังคม

เป้าหมายปลายทางของการศึกษา จึงมีเพื่อการฝึกฝนให้ผู้เรียนรู้จักคิดผ่านกระบวนการคิดให้เป็นมนุษย์ผู้รู้คิดและรู้ธรรม เพราะความหมายของความเป็นมนุษย์นั้นคือเป็นผู้มีจิตใจสูง คือมีคุณธรรมนั่นเอง

มีคำกล่าวเป็นที่ยอมรับทั่วไปว่า “ความรู้ คือ อำนาจ” ดังนี้ จึงมีแต่การให้การศึกษาเพื่อเพิ่มพูนความรู้และโอกาส ประชาชนจึงจะสามารถมีอำนาจต่อรอง และสร้างช่องทางการปกป้องผลประโยชน์ส่วนตนและส่วนรวมได้ อีกทั้งยังจะเป็นผู้มีส่วนร่วมทางสังคมและการเมืองอย่างกระตือรือร้น ไม่ยอมให้ใครมาครอบงำความคิดได้ง่ายๆ

ทิศทาง หรือยุทธศาสตร์การสร้างคน เพื่อไปสร้างชาติ จึงอยู่ในมือของนักการเมืองหรือรัฐบาล ว่าจะให้ความสำคัญมากน้อยเพียงใด

กล่าวสำหรับสังคมที่มีระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยนั้น รัฐบาลที่ดีจึงต้องจัดการศึกษาให้แก่ประชาชนให้สอดคล้องกับรูปแบบการปกครองของประเทศ คือการสร้างการศึกษาที่จะเปลี่ยนประชาชนคนส่วนใหญ่ที่รู้น้อยและรับผิดชอบน้อย ให้เป็นพลเมืองผู้มีทั้งความรู้ ความคิด และความรับผิดชอบ ที่จะสามารถกำหนดทิศทางทั้งเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองของประเทศได้

การศึกษา กับ การเมือง จะพิจารณาในแงใดก็ไม่สามารถแยกจากกันได้ ด้วยเหตุนี้ ในประเทศที่พัฒนาทั้งหลายเขาจึงให้พลเมืองได้รับการศึกษา มีความรู้ และมีทักษะทั้งทางสังคมและการเมืองไปพร้อมๆ กัน เพื่อไม่ให้คนละทิ้งการเมือง หรือเฉื่อยทางการเมือง มิเช่นนั้น นักการเมืองก็จะฉวยโอกาส “เล่น” การเมืองกันเอง โดยมีประชาชนเป็นเพียงผู้ดู

การใช้การศึกษาเพื่อเป็นเครื่องมือช่วยให้คนพ้นจากความทุกข์ยาก ความไม่รู้ เป็นเบี้ยล่างทางสังคม จึงเป็นเรื่องจำเป็นเร่งด่วนของรัฐบาล ที่จะต้องลงทุนและทุ่มเทสรรพกำลังเพื่อสร้างโอกาสความเสมอภาคและเท่าเทียมของความเป็นมนุษย์ให้มีศักดิ์ศรี และเพื่อลดปัญหาจากความ “เหลื่อมล้ำ” ที่ตกค้างมายาวนานจากโครงสร้างทางอำนาจทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม

การศึกษา แม้จะต้องเป็นการลงทุนทางสังคมอย่างหนึ่งของรัฐ แต่ย่อมมิใช่การลงทุนเพื่อการต่อยอดทางธุรกิจการค้าแต่อย่างใด แต่ระบบการศึกษาไทยในปัจจุบันได้มีกระแสแนวคิดทางธุรกิจมากขึ้น ดังที่มีคำเชิญชวนให้เข้าเรียนในสถาบันการศึกษาบางแห่งว่า “จ่ายครบจบแน่” ซึ่งกลายเป็นค่านิยมที่ลบล้างเป้าหมายและปรัชญาการศึกษาโดยสิ้นเชิง

นอกจากนี้ ข่าวที่ว่ารัฐบาลจะยอมให้โรงเรียนเก็บเงินกินเปล่า หรือ แป๊ะเจี๊ยะ จึงตีความเป็นอย่างอื่นไปไม่ได้ว่า รัฐบาลกำลังใช้การศึกษาให้คนมีเงินอยู่เหนือคนอื่นที่มีเงินน้อยหรือไม่มีได้สิทธิทางการศึกษา ทั้งที่การศึกษาต้องเปิดโอกาสให้เข้าถึงอย่างเท่าเทียมและมีคุณภาพ หากการศึกษาสามารถใช้เงินซื้อเอามาได้ง่ายๆ การศึกษาก็ไม่ต่างอะไรกับการค้าที่แข่งขันกันทุกเรื่อง เพื่อผดุงโอกาสของกำไรที่รออยู่เบื้องหน้า แล้วทิ้งขยะและความเสื่อมทรุดไว้ให้สังคมจนไม่อาจเยียวยาได้ การเมือง การศึกษา และธุรกิจการค้าที่ขาดคุณธรรมจึงไม่มีอะไรแตกต่าง

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร

ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา

From : http://www.fpps.or.th