สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เรื่องสิทธิมนุษยชน : ปกป้องสิทธิตนเอง...เคารพสิทธิผู้อื่น...?

ปุจฉาที่ 1: สภาพสังคมไทยในปัจจุบันประชาชนได้มีความคิดเห็นแตกแยกขัดแย้งมากขึ้น ต่างฝ่ายต่างอ้างสิทธิและเสรีภาพที่ตนและฝ่ายตนกระทำได้ โดยหลักสิทธิมนุษยชนมีมุมมองสถานการณ์นี้อย่างไร?

วิสัชนา 1: ความขัดแย้งที่เกิดขึ้นในเวลานี้ เป็นความขัดแย้งระหว่างรัฐบาลกับประชาชนและประชาชนกับประชาชน บางครั้งความขัดแย้งได้นำไปสู่การใช้กำลัง อาวุธ เข้าทำร้ายร่างกายซึ่งกันและกันจนเกิดการบาดเจ็บหรือสูญเสียชีวิตและทรัพย์สิน โดยมีการอ้างสิทธิและเสรีภาพ เป็นประโยชน์ตนเองแต่ฝ่ายเดียว ฐานะของสิทธิมนุษยชนจึงเป็นเพียงเครื่องมือการต่อสู้ทางการเมืองของแต่ละฝ่ายเท่านั้น ไม่ได้คิด เชื่อ และเคารพสิทธิมนุษยชนเป็นแนวทางปฏิบัติอย่างแท้จริง

หากพิจารณาดูเนื้อหาสิทธิมนุษยชนในรัฐธรรมนูญ กติการะหว่างประเทศ และอนุสัญญาต่างๆ ที่ประเทศไทยรับรอง รวมตลอดทั้งกฎหมายภายในแล้วจะพบว่า หลักสิทธิและเสรีภาพของประชาชนนั้นไปไกลมาก ไปไกลถึงการรับรองสิทธิการตายอย่างมีศักดิ์ศรี ซึ่งประเทศไทยได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550 ในหมวดที่ 1 สิทธิและหน้าที่ด้านสุขภาพ มาตรา 12 บัญญัติว่า “บุคคลมีสิทธิทำหนังสือแสดงเจตนาไม่ประสงค์จะรับบริการสาธารณสุขที่เป็นไปเพียงเพื่อยืดเวลาการตายในวาระสุดท้ายของชีวิตตนหรือเพื่อยุติการทรมานจากการเจ็บป่วยได้” และคาดการณ์ได้ว่าในอนาคตสิทธิการสมรสระหว่างชายกับชายหรือหญิงกับหญิง จะได้รับการยอมรับและรับรองในที่สุด

การสร้างหลักประกันว่าประชาชนจะได้รับการดูแลอย่างเสมอภาค ไม่มีการเลือกปฏิบัติ และมีสิทธิและเสรีภาพนั้นเป็นสังคมที่งดงาม แต่อย่างไรก็ตาม ด้านหนึ่งเราจะต้องไม่ลืมหลักที่สำคัญของเราที่มีมาอย่างยาวนาน นั่นคือ เอาใจเขามาใส่ใจเรา หรือ เราต้องปฏิบัติต่อคนอื่นเฉกเช่นเดียวกับที่เราอยากให้คนอื่นปฏิบัติต่อเรา เพราะมนุษย์ทุกคนบนโลกใบนี้ล้วนเป็นเพื่อนเกิดแก่เจ็บตายด้วยกันทั้งสิ้น

ในทุกวันนี้สิ่งที่น่ากังวลประการหนึ่งคือ การอ้างสิทธิและเสรีภาพปกป้องตนเองจนลืมที่จะเคารพสิทธิผู้อื่น ตรงนี้สำคัญพอๆ กับประชาชนจะต้องรู้สิทธิของตนเอง การเคารพสิทธิของผู้อื่นนั้น ได้บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 “บุคลคลย่อมอ้างศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ หรือใช้สิทธิและเสรีภาพของตนได้เท่าที่ไม่ละเมิดสิทธิและเสรีภาพของบุคคลอื่น”

ดังนั้น หากเราอยากจะให้คนอื่นรับฟังเรา เราก็ต้องรับฟังคนอื่น หากเราไม่อยากให้ใครทำร้ายเรา เราก็ต้องไม่ทำร้ายคนอื่น หากเราต้องการชุมนุมแสดงออกทางการเมืองเราก็ต้องไม่ล่วงละเมิดสิทธิในการดำเนินชีวิตอยู่อย่างปกติสุขของผู้อื่นและต้องไม่กระทบต่อสิทธิประโยชน์ส่วนรวม หากเราต้องการให้ผู้อื่นเคารพในสิ่งที่เราเชื่อ เราก็ต้องเคารพผู้อื่นที่มีความเชื่อแตกต่างจากเรา

ปุจฉาที่ 2: ทำอย่างไรให้ประชาชนได้ตระหนักถึงการปกป้องสิทธิของตนเองและการเคารพสิทธิของผู้อื่น?

วิสัชนา 2: หนึ่งในการปฏิรูปประเทศไทยนั้น การปฏิรูปวัฒนธรรม ความคิด ความเชื่อ ย่อมมีความสำคัญอย่างยิ่งยวด นั่นย่อมหมายความว่า ต้องมีการปฏิรูปกระบวนการเรียนรู้ขนานใหญ่ทั้งสังคม ทั้งในระบบการศึกษาและทุกภาคส่วนของสังคมให้เข้าใจตรงกัน ต้องทำกันอย่างเอาจริงเอาจัง ซึ่งจะเป็นการแก้ปัญหาที่รากฐานและยั่งยืน โดยยึดกุมวิถีสิทธิมนุษยชนและหลักศาสนามาเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิตและแนวทางในการพัฒนาประเทศ

นายพิทักษ์ เกิดหอม
ผู้อำนวยการศูนย์กฎหมายสิทธิมนุษยชน

From : http://www.fpps.or.th