สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เรื่องสิทธิมนุษยชน : เพิ่มโทษกฎหมายยาเสพติด....สอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชนหรือไม่

ปุจฉาที่ 1: รัฐบาลมีแนวความคิดใช้นโยบายและมาตรการทางกฎหมายในการแก้ไขปัญหายาเสพติดให้รุนแรงเข้มข้นขึ้น สอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชนหรือไม่?

วิสัชนา1: เมื่อวันที่ 13 มกราคม 2553 นายชวรัตน์ ชาญวีรกูล รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยเป็นประธานลงนามเข้าชื่อเสนอแก้ไขกฎหมายเพื่อป้องกันและปราบปรามยาเสพติด จำนวน 3 ฉบับคือพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามยาเสพติด พ.ศ. 2519 พระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 และพระราชบัญญัติฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด พ.ศ. 2545 โดยมีแนวทางที่สำคัญในการแก้ไขปัญหายาเสพติดโดยใช้มาตรการทางกฎหมายด้วยการปรับปรุงให้มีอัตราโทษสูงขึ้น มีการใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัดและเด็ดขาด ในการเสนอแก้ไขกฎหมายมีประเด็นสำคัญ คือ ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 (แก้ไขเพิ่มเติม 2545) มาตรา 65 เดิมผู้ผลิต นำเข้ามีโทษจำคุกตลอดชีวิตและปรับตั้งแต่ 1-5 ล้านบาท เป็นจำคุกตลอดชีวิต ปรับ 1-5 ล้านบาท หรือประหารชีวิต มาตรา 93 เพิ่มโทษเป็นประหารชีวิต และหากเป็นข้าราชการกระทำความผิดจากเดิม 3 เท่าเป็นประหารชีวิต ทั้งหมดที่กล่าวมานี้สะท้อนให้เห็นถึงแนวความคิดในการแก้ไขปัญหาในสังคมไทยโดยเลือกแนวทางที่ง่ายที่สุดคือการลงโทษอย่างรุนแรง

สถานการณ์ปัญหายาเสพติดในสังคมไทยนับวันจะทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น ถึงแม้ว่ารัฐบาลทั้งในอดีตและปัจจุบันใช้มาตรการปราบปรามอย่างเด็ดขาดและกฎหมายที่มีอัตราโทษสูงสุดถึงประหารชีวิต และได้ดำเนินการประหารชีวิตในปี 2546 และปี 2552 ก็ตาม จากข้อมูลพบว่าในปี 2552 มีผู้ต้องคำพิพากษาถึงที่สุดให้ประหารชีวิต จำนวน 104 รายเป็นคดียาเสพติด 73 ราย (73.18 เปอร์เซ็นต์) คดีฆ่ากรรมอื่นๆ 31 ราย (27.82 เปอร์เซ็นต์) จะเห็นได้ว่าผู้ถูกลงโทษประหารชีวิตมีอัตราที่สูงมากในคดียาเสพติด ประกอบกับหากพิจารณาในช่วงรัฐบาลประกาศสงครามยาเสพติด ในปี 2546 มีผู้เสียชีวิตจำนวน 2,000 กว่าศพ แต่มาตรการทั้งสองอย่างกลับไม่สามารถแก้ไขปัญหาการระบาดของยาเสพติดได้อย่างแท้จริง

การสำรวจล่าสุดเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างโทษประหารกับความผิดต่อชีวิตขององค์การสหประชาชาติเมื่อปี 2531 และมีการปรับปรุงข้อมูลปี 2539 และ 2545 สรุปได้ว่า โทษประหารไม่ได้ทำให้คนกลัวที่จะกระทำความผิดเลย คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติได้มีข้อสรุปว่า การใช้โทษประหารกับคดียาเสพติดจึงยังไม่เหมาะสม

ตามหลักสิทธิมนุษยชนแล้วคดียาเสพติดยังมิใช่อาชญากรรมที่ร้ายแรงที่สุดตามข้อยกเว้นของกติการะหว่างประเทศที่ให้มีโทษประหารได้ ดังนั้นแนวความคิดของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยในการผลักดันให้มีการลงโทษประหารชีวิตมากขึ้นนั้น ย่อมไม่สอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชน

ปุจฉาที่ 2: มีแนวทางการแก้ปัญหายาเสพติดอย่างไรจึงสอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชนและแก้ไขปัญหาได้อย่างยั่งยืน?

วิสัชนาที่ 2: ในปัจจุบันแนวทางการแก้ปัญหายาเสพติดที่ควบคู่กันไปกับการปราบปรามคือการสร้างชุมชนเข้มแข็งเพื่อป้องกันยาเสพติดระบาดในชุมชน และจากการทำงานของเครือข่ายต่างๆ ได้ปรากฏให้เห็นอย่างชัดเจนว่าได้ผลจริง รัฐบาลจึงควรมีนโยบายที่ชัดเจนและเชื่อมั่นในการให้ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหายาเสพติด โดยรัฐบาลต้องให้การสนับสนุนชุมชนในทุกกรณีอย่างจริงจัง เพื่อร่วมมือกับภาครัฐในการแก้ไขปัญหา ซึ่งจะทำให้ได้ชุมชนที่มีความเข้มแข็งและปลอดยาเสพติด

นายพิทักษ์ เกิดหอม
ผู้อำนวยการศูนย์กฎหมายสิทธิมนุษยชน

From : http://www.fpps.or.th