สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เรื่อง สิทธิมนุษยชน : คดีมาบตาพุด : สิทธิมนุษยชนกับการพัฒนาเศรษฐกิจต้องไปด้วยกัน...?

ปุจฉาที่ 1: คำสั่งศาลปกครองสูงสุด ให้ระงับโครงการ 65 โครงการในมาบตาพุด จะทำให้ประเทศไทยมีปัญหาทางด้านเศรษฐกิจหรือไม่?

วิสัชนาที่ 1: มาบตาพุดกลายเป็นแหล่งกำเนิดมลพิษ ส่งผลให้ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในชุมชนและบริเวณใกล้เคียงเกิดมลพิษทางน้ำและน้ำใต้ดิน มลพิษทางอากาศ มลพิษทางเสียง ป่าชายเลนถูกทำลาย ชายฝั่งทะเลถูกกัดเซาะเสียหาย ประชาชนได้รับมลพิษ หลายรายต้องล้มป่วยและเสียชีวิตไปด้วยโรคอันเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ ในที่สุดชาวบ้านได้ลุกขึ้นมาปกป้องสิทธิของตนเองโดยใช้สิทธิทางศาลปกครอง

ศาลปกครองระยองได้มีคำพิพากษาตามคดีหมายเลขแดงที่ 32/2542 ให้คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติดำเนินการประกาศให้พื้นที่มาบตาพุดและบริเวณใกล้เคียงเป็นเขตควบคุมมลพิษ และให้มีการดำเนินการตามโครงการทั้ง 76 โครงการ ตามนัยมาตรา 67 วรรคสอง ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ให้ครบถ้วนตามอำนาจหน้าที่ และศาลปกครองสูงสุดมีคำสั่งที่ 592/2552 ลงวันที่ 2 ธันวาคม 2552 คำสั่งกำหนดมาตรการหรือวิธีการคุ้มครองเพื่อบรรเทาทุกข์ชั่วคราวก่อนการพิพากษาให้ระงับโครงการหรือกิจกรรมไว้เป็นการชั่วคราว 65 โครงการ

โดยมีเหตุผลที่สำคัญ คือ “...การป้องกันไม่ให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพจากภาวะมลพิษดังกล่าว จึงเป็นข้อที่ควรจะพิจารณาเพื่อให้เกิดความรับผิดชอบต่อคุณภาพชีวิตที่ดีต่อสังคม ซึ่งเป็นหลักคุ้มครองสิทธิในชีวิตและร่างกายของประชาชนควบคู่ไปกับการพัฒนาเศรษฐกิจทางด้านอุตสาหกรรม......”

สิทธิมนุษยชนกับการพัฒนาเศรษฐกิจต้องไปพร้อมๆ กัน เช่นเดียวกับสิทธิมนุษยชนและความมั่นคงต้องไปด้วยกันเฉกเช่นเดียวกัน

ประเด็นที่อยากหยิบยกมาพูดถึง คือ การปฏิบัติให้เป็นไปตามรัฐธรรมนูญนั้น ถึงเวลาแล้วที่เราจะต้องเคารพและปฏิบัติอย่างเข้มงวด ในกรณีนี้คณะกรรมการกฤษฎีกาเห็นว่าบทบัญญัติมาตรา 67 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ยังไม่มีผลบังคับทันทีเพราะมีบทเฉพาะกาลตามมาตรา 301(1) กำหนดให้มีผลใช้บังคับภายใต้เงื่อนไขที่ต้องมีกฎหมายกำหนดรายละเอียดเสียก่อน แต่ศาลปกครองสูงสุดเห็นว่าขัดกับคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ ที่วินิจฉัยว่าโครงการหรือกิจกรรมที่อาจส่งผลกระทบต่อชุมชนอย่างรุนแรงทั้งทางด้านคุณภาพสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติและสุขภาพ ต้องดำเนินการตามที่มาตรา 67 วรรคสอง ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 บัญญัติไว้ทันทีตั้งแต่วันที่รัฐธรรมนูญมีผลบังคับใช้ ในวันที่ 24 สิงหาคม 2550 ตามคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญที่ 3/2552 ดังนั้นยังมีกฎหมายที่ขัดหรือแย้งกับรัฐธรรมนูญอีกหลายฉบับโดยเฉพาะที่เกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติที่ต้องแก้ไข และมีกฎหมายอีกหลายฉบับที่ต้องออกมาตามรัฐธรรมนูญ แต่ก็ยังไม่มีการดำเนินการแต่อย่างใด เป็นหน้าที่ของหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องจะต้องเร่งดำเนินการโดยอาศัยคดีมาบตาพุดเป็นบทเรียน

ปุจฉาที่ 2: จะทำอย่างไร ให้ประเทศไทยมีวิถีการปฏิบัติวิถีชีวิตที่สอดคล้องกับรัฐธรรมนูญอย่างแท้จริง?

วิสัชนาที่ 2: จากแนวทางคำสั่งและคำพิพากษาทำให้เห็นได้ว่า ถึงเวลาแล้วที่ประเทศไทยต้องเดินไปในแนวทางเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และสิทธิเสรีภาพของประชาชนดังที่ได้เขียนไว้ในรัฐธรรมนูญซึ่งเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศ สังคมของเราจะปากว่าตาขยิบ หรือละเลยไม่ใส่ใจต่อสิทธิประชาชนคงจะไม่ได้แล้ว โดยเฉพาะเจ้าหน้าที่ของรัฐทุกกระทรวง ทบวง กรมถึงเวลาต้องปฏิรูปขนานใหญ่แล้วครับ

นายพิทักษ์ เกิดหอม
ผู้อำนวยการศูนย์กฎหมายสิทธิมนุษยชน

From : http://www.fpps.or.th