สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

ท้องถิ่นเข้มแข็ง ไทยจึงเข้มแข็ง

เราปฏิเสธไม่ได้ว่าสังคมจะเข้มแข็งได้นั้น หัวใจอยู่ที่สมาชิกของสังคมต้องมีความพร้อมด้วยคุณภาพ ซึ่งก็อยู่ที่นโยบายของรัฐเองว่าจะต้องการสร้างคนแบบไหนให้มาสร้างรัฐที่มีความรุ่งเรืองและแข็งแกร่ง

คนที่จะเป็นกำลังในการขับเคลื่อนสังคม จึงเป็นคนที่มีพลังทั้งกายภาพ คือสุขอนามัยดี มีสติปัญญาดี คือมีความรู้ และมีสำนึกดี คือมีความรับผิดชอบ ถ้าครบองค์ประกอบนี้แล้ว ก็ถือว่ามีกำลังของเมืองที่ดี ที่จะสร้างบ้านสร้างเมืองให้เข้มแข็งได้ คำว่า “กำลังของเมือง” นี้ ก็แปลตรงตัวจากคำว่า “พลเมือง” การสร้างพลเมืองที่รับผิดชอบ จึงเป็นเป้าหมายทั้งการศึกษาให้ความรู้ และกล่อมเกลาทางสังคมให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน

การศึกษา คือเครื่องมือสำคัญในการปรับปรุงสติปัญญา และบุคลิกภาพในการสร้างสมาชิกของสังคม คนจะมีวินัย รู้ดี รู้ชั่ว และรับผิดชอบ ก็จะต้องอยู่ที่ได้มีการเรียนรู้-ฝึกฝนกันมาตั้งแต่เด็กเล็ก และเพียรตอกย้ำเป็นระยะๆ ไม่ให้ขาดตอน อย่างเป็นกระบวนการ และแต่งเติมให้เข้มข้นขึ้นตามวัยของการรับรู้ เพื่อให้เรียนรู้และจดจำนำไปใช้เมื่อเติบใหญ่ ให้เป็นบรรทัดฐานเดียวกัน การศึกษาจึงเข้ามามีบทบาทในการสร้างพลเมืองให้รับผิดชอบต่อสังคมที่ตนสังกัด คือ ประเทศ

การปฏิรูปการศึกษารอบที่สอง กำลังเริ่มต้น มีระยะเวลาของแผน 10 ปี คือ ปี 2552-2561 จึงควรเป็นแผนที่รองรับการสร้างคน เพื่อ “ไทยเข้มแข็ง” ทั่วทุกภูมิภาคของประเทศ ดังคำกล่าวที่ว่า “ไม่มีชุมชนท้องถิ่น ไม่มีประเทศ” ด้วยเหตุนี้ เป้าหมายการจัดการศึกษาจึงต้องปฏิรูปรากฐาน 2 เรื่อง คือ การสร้างท้องถิ่นที่เข้มแข็ง และการสร้างพลเมืองที่รับผิดชอบ คือ การศึกษาที่สร้างคนให้รู้จักคิด มีเหตุมีผล มีความเข้าใจกิจการสาธารณะและการมีส่วนร่วม

มีจดหมายจาก ศ.ดร.ฉัตรทิพย์ นาถสุภา นักวิชาการแนวหน้าที่ให้ความสำคัญกับการสร้างความแข็งแกร่งจากฐานรากของประเทศ เขียนถึงสถาบันนโยบายศึกษา ตอนหนึ่งว่า “สังคมจะมั่นคงและเลือกเส้นทางที่เหมาะสม ต้องมีราก เรายึดให้มั่น จึงจะพึ่งตัวเองได้ อยู่ได้”

รากฐานของประเทศอยู่ที่ชุมชนท้องถิ่นทั่วประเทศ การให้ความสำคัญกับการจัดการศึกษาของท้องถิ่นโดยไม่ยึดติดกับระบบส่วนกลาง และให้เสรีภาพในการคิดนอกกรอบให้มากขึ้น เพื่อจะได้พัฒนาหลักสูตรที่มีความยืดหยุ่นตามพื้นที่และสามารถปฏิบัติได้ สร้างความร่วมมือกันได้กับสมาชิกพหุสังคมของท้องถิ่น โดยแต่ละท้องถิ่นต้องสามารถวางยุทธศาสตร์และสร้างโมเดลของตัวเองโดยไม่จำเป็นต้องไปเลียนแบบตัวอย่างจากที่อื่น เพราะแต่ละท้องถิ่นต่างก็มีอัตลักษณ์ และต้องส่งเสริมให้สร้างอัตลักษณ์ของตนให้โดดเด่นจากรากเหง้าของถิ่น เพื่อสร้างความสามารถให้พึ่งตนเองได้มากกว่าการรอนโยบายหรืองบประมาณจากส่วนกลางทั้งหมด

การทุ่มงบประมาณหลักแสนล้านตามโครงการไทยเข้มแข็ง ลงไปในท้องถิ่นทั่วประเทศ ทั้งด้านเกษตร สาธารณูปโภค การศึกษา และสาธารณสุข จึงต้องให้ความสำคัญกับการสร้างศักยภาพของคนในท้องถิ่นให้มาก เพราะเมื่อไรที่งบประมาณหมดลง คนที่สร้างไว้อย่างดีก็จะเป็นกำลังขับเคลื่อนให้ท้องถิ่นทั่วไทยเข้มแข็ง คำตอบทั้งหมดจึงอยู่ที่หมู่บ้าน ไม่ใช่ที่ส่วนกลาง

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร

ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา

From : http://www.fpps.or.th