สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เรียนรู้กับการเปลี่ยนแปลง

ประเทศไทยมีวิกฤตเกิดขึ้นมาหลายๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเศรษฐกิจที่ถูกถั่งโถมเข้าเต็มๆ ตามวิกฤตโลก วิกฤตสังคม ทั้งด้านการศึกษาและสาธารณสุข และเลวร้ายสุดๆ ก็วิกฤตทางการเมือง ที่คนไทยด้วยกันพูดกันไม่รู้เรื่อง รอยต่อระหว่างการเรียนรู้ในอดีตกับการเปลี่ยนแปลงในปัจจุบันบอกอะไรเราได้บ้าง

เมื่อก่อน ยังมีความพยายามหาทางช่วยกันทำมาหากิน ประเภท “เมดอินไทยแลนด์” ภูมิใจว่าไทยทำใช้ เอาไปขายต่างชาติก็ได้ ได้ทั้งเงินทุนหมุนเวียนในประเทศ แล้วยังได้ความภูมิใจในชาติของตน มีจิตสำนึกร่วมกันในความเป็นชาติเดียวกัน

เมื่อก่อน การรวมตัวชุมนุมประท้วงใดๆ ก็อยู่ในวิธีการและเป้าหมายชัดเจนโดยไม่ใช้ความรุนแรง กระทั่งว่าประเทศอื่นเอาตาม ก็ตะโกนก้องว่า “ไทยแลนด์” เพราะเป็นสัญลักษณ์ว่าเป็นการต่อสู้เพื่อชัยชนะที่บริสุทธิ์ มีจิตใจและอุดมการณ์เพื่อสังคมที่สวยงาม

เมื่อก่อน การศึกษาไม่ว่าประถม มัธยม อุดมศึกษา สอนคนให้เป็นคนดี มีวิชาประวัติศาสตร์ให้เรียนรู้รากเหง้าของตัวตน รู้ว่าประเทศชาติมีที่มาที่ไป มีบรรพบุรุษ ต้องตอบแทนคุณแผ่นดินและสังคมบ้านเกิด มีวิชาหน้าที่พลเมืองและศีลธรรม ให้เด็กเล็ก-เด็กโตรู้จักศีลและอยู่ในธรรม มีหน้าที่ทั้งต่อตนเองและต่อผู้อื่น รู้ประโยชน์ตน ประโยชน์ส่วนรวม

เมื่อก่อน พ่อ-แม่พร่ำสอนให้รู้จักอดออม มีน้อยใช้น้อยค่อยบรรจง หากใช้มากเดี๋ยวจะอดนาน แต่สิ่งที่ให้หาให้มากคือความรู้ ดังคำสอนที่ว่า “มีวิชาเหมือนมีทรัพย์อยู่นับแสน” เมื่อมีความรู้ก็ต้องใช้ได้อย่างเชี่ยวชาญ ชนิดที่ว่ารู้อะไรก็ต้อง “รู้ให้เชี่ยวชาญเถิดจะเกิดผล” ความรู้ที่ได้จากการสอนจึงไม่ทำให้คนไทยต้องอับจน

สังคม “เมื่อก่อน” ถูกซ้อนทับด้วยสังคมสมัยใหม่ การเรียนการสอนเปลี่ยนแปลงไปหมด ผู้คนขาดจริยธรรม วิชาหน้าที่พลเมืองและศีลธรรมก็หายไป พร้อมจะทำผิด ไม่รู้หน้าที่และขาดความรับผิดชอบ สังคมสมัยใหม่สนับสนุนให้กิน เที่ยว ใช้จ่ายมากๆ โดยไม่บอกว่าต้องออมไว้ด้วย เดี๋ยวจะช่วยตัวเองไม่ได้ ไม่ได้สอนย้ำเตือนว่าเอาของคนอื่นไม่ดี และเป็นบาป คนจึงพร้อมจะละโมบไม่สิ้นสุด คนทำผิดโกงกินและคอร์รัปชั่น จึงกลายเป็นเนื้อร้ายแทรกอยู่ในทุกอณูของสังคม วิชาประวัติศาสตร์หายไป ความเป็นไทย และอยู่อย่าง “ไท” เริ่มลืมเลือน สังคมไทยเริ่มจะเป็นสังคมไร้ราก ขาดการศึกษาที่เชื่อมต่อพลังจากบรรพบุรุษที่สร้างชาติไทยให้แข็งแกร่ง มีเอกภาพและเอกราช

สังคมยิ่งพัฒนา โลกยิ่งก้าวหน้า แต่ผู้คนยิ่งล้าหลัง เรายังคิดไม่พ้นตัวของตัวเอง คนส่วนใหญ่คิดถึงเรื่องของตัวเอง หาประโยชน์และคิดถึงผลประโยชน์ของตนเองและกลุ่มของตัวเอง การศึกษาก็สอนให้แข่งขันเพื่อไปแสวงหาความร่ำรวยของแต่ละคน โดยลืมไปแล้วว่า เราทั้งผองล้วนเป็นเพื่อนเกิด แก่ เจ็บ ตาย ร่วมกันในสังคมเดียวกัน ทุกข์และสุขอยู่ในสังคมเดียวกัน

สิ่งดีๆ ที่มีอยู่ ล้วนเป็นทุนที่ซ่อนอยู่ในสังคม การละเลยที่จะเรียนรู้ค่าของอดีต มันทำให้เราใช้จังหวะก้าวผิดพลาดได้ การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจึงเป็นแต่เพียงการสะดุดที่พร้อมจะล้มได้ตลอดเวลาเช่นที่เรากำลังเผชิญวิกฤตอยู่ในขณะนี้

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร

ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา

From : http://www.fpps.or.th