สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

ธรรมะ กับ การเมือง

การเมือง ในมิติที่สัมพันธ์กับมนุษย์โดยตรง การเมือง ก็คือ ความเป็นไปได้ที่จะปรับเปลี่ยนทิศทางของประวัติศาสตร์ที่ดำเนินไปอย่างต่อเนื่องไม่ขาดสาย ดังนั้น เราจะเข้าใจการเมืองจนดำเนินการเปลี่ยนแปลงได้ เราจะต้องเข้าใจประวัติศาสตร์ (อดีต) เพื่อเป็นพื้นฐานสำคัญในการเข้าใจสภาพการณ์ปัจจุบัน ความเข้าใจนี้เป็นเงื่อนไขหลักที่จะเตรียมรับกับอนาคต

การเมืองเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับอำนาจรัฐ แต่เงื่อนไขสำคัญของการดำรงอยู่ของอำนาจรัฐนั้นก็คือ การรับใช้ปัจเจกบุคคลและรับใช้กลุ่มคนจำนวนมากที่สุดในสังคม โดยไม่บั่นทอน-ทำลายสิทธิเสรีภาพของคนส่วนน้อย

การเมืองจึงมีศูนย์กลางอยู่ที่ตัวมนุษย์ซึ่งสัมพันธ์กับพลังภายนอกตัวเขาทั้งที่เป็นพลังอันหลากหลายภายในสังคม และพลังรวมศูนย์ของอำนาจรัฐ

หากมนุษย์จะอยู่รอดปลอดภัย อยู่เย็นเป็นสุข เป็นไท และ เป็นธรรม ในความสัมพันธ์ที่เขามีอยู่ต่อพลังอำนาจทางสังคมและต่ออำนาจรัฐ ก็จะต้องมีหลักประกันพอว่า “ตัวตน” ของเขาจะไม่สลายมลายไปกับกระแสอำนาจอันเชี่ยวกรากของพลังทั้งสองด้าน แต่ตัวตนนั้นย่อมมิใช่ตัวตนที่เต็มไปด้วยความเห็นแก่ตัว แสวงหาประโยชน์เฉพาะหน้าที่คับแคบ หากแต่ต้องเป็นตัวตนที่ตื่นตัวและรับรู้ถึงสมดุลอันมีพลังของอิสระเสรีของปัจเจกด้านหนึ่ง กับความรับผิดชอบที่มีต่อสังคมอีกด้านหนึ่ง

ท่านพุทธทาส ได้กล่าวเรื่องธรรมะกับการเมืองไว้ว่า ธรรมะกับการเมือง เป็นสิ่งที่แยกกันไม่ได้ แยกกันเมื่อไร การเมืองก็เป็นเรื่องการทำลายโลกขึ้นมาทันที

รัฐบุรุษของเยอรมัน คอนราด อาเดนาวร์ และเป็นอดีตนายกรัฐมนตรี 3 สมัยติดต่อกัน 12 ปี กล่าวว่า ชาวคริสเตียนผู้เคร่งครัดสมควรอย่างยิ่งที่จะทำงานการเมือง

ศาสนาหรือธรรมะ เป็นหลักเกณฑ์ที่จะแยกระหว่างความดี-ความชั่ว และระหว่างสิ่งที่เป็นประโยชน์-ไร้ประโยชน์ ซึ่งก็คือ หลักเกณฑ์ทางจริยธรรม ด้วยหลักนี้จึงถูกนำมาใช้ในการร่างกฎหมาย ข้อบังคับ กติกา เพื่อสร้างความเป็นธรรม มีเหตุมีผลอย่างที่มนุษย์จะพึงปฏิบัติต่อกันอย่างมีศักดิ์ศรีและเคารพซึ่งกันและกัน

ธรรมะกับการเมือง จึงเกี่ยวพันกันอย่างลึกซึ้ง เพราะศาสนาหรือธรรม แสดงถึงเป้าหมายของทุกสังคม คือ สันติภาพ แต่สันติภาพที่ปราศจากอิสรภาพย่อมเป็นไปไม่ได้ แต่อิสรภาพ เสรีภาพ ที่มีอยู่ก็จะต้องคำนึงถึงผู้อื่นด้วย มิเช่นนั้นก็จะเป็นอันตราย เพราะการใช้สิทธิเสรีภาพย่อมคำนึงถึงความรับผิดชอบด้วยเสมอ

โปรดใช้ธรรมะขัดเกลาจิตใจที่เร่งร้อนอยากทำลายล้างและเป็นอันตรายต่อผู้อื่นให้สงบ และอดทน แล้วแสวงหาสิ่งที่เป็นประโยชน์ของประเทศร่วมกัน ที่ผ่านมาเราอาจหลงยึดติดกับอัตตา เฉพาะพวก เฉพาะสี จนลืมความรับผิดชอบด้านหนึ่งไป

“ตัวตน” ของนักการเมือง หรือผู้ฝักใฝ่ทางการเมือง ควรตื่นขึ้นมารับรู้ผลจากการเป็นผู้กระทำถึงความรับผิดชอบต่อความโกลาหลเช่นที่เผชิญกันอยู่ โดยที่ไม่สนใจเรียนรู้อดีตอันเจ็บปวดที่พร้อมเพรียกหา เมื่อแต่ละคนละเลยศีลธรรมไปทั่ว จนทำให้สังคมปลอดสุขและไม่ปลอดภัยเช่นทุกวันนี้

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร

ผู้อำนวยการร่วม สถาบันนโยบายศึกษา

From : http://www.fpps.or.th