สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เรื่อง สิทธิมนุษยชน : สิทธิมนุษยชนในกฎหมายเลือกตั้ง (1)

ปุจฉาที่ 1 : การเลือกตั้งควรเป็นสิทธิหรือหน้าที่ ถึงจะสอดคล้องกับสังคมไทย?

วิสัชนาที่ 1: กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ข้อ 25 ได้บัญญัติหลักปฏิบัติร่วมกันของอารยประเทศ เกี่ยวกับสิทธิทางการเมืองของประชาชนไว้ว่า พลเมืองทุกคนย่อมมีสิทธิและโอกาสโดยปราศจากความแตกต่าง (ข) ในการที่จะออกเสียงหรือได้รับเลือกตั้งในการเลือกตั้งอันแท้จริงตามวาระ ซึ่งมีการออกเสียงโดยทั่วไปและเสมอภาค และโดยการลงคะแนนลับ เพื่อประกันการแสดงเจตนาโดยเสรีของผู้เลือก ดังนั้นผู้เขียนเห็นว่าในการลงคะแนนเสียงเลือกตั้งของประชาชนนั้น จึงเป็นเจตจำนงโดยเสรีโดยแท้ นั่นย่อมหมายความว่าจะไปลงก็ได้ไม่ลงก็ได้ การเลือกตั้งจึงควรเป็นสิทธิมากกว่าเป็นหน้าที่ของประชาชน

เราจะเห็นได้ว่าทัศนคติของผู้ร่างกฎหมายเลือกตั้ง และคณะกรรมการการเลือกตั้งที่ออกระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับการเลือกตั้งนั้น ค่อนข้างจะหมิ่นแคลนประชาชน โดยเฉพาะคนยากคนจนที่มักจะอ้างว่าประชาชนคนจนโง่สามารถซื้อได้ ส.ส. มีปัญญาแค่การซื้อเสียง จึงกำหนดให้ทั้งผู้ซื้อและขายเสียงล้วนผิดกฎหมาย สำหรับผมแล้วมันเป็นเรื่องตลกที่หัวเราะไม่ออก เพราะว่าเรากำลังมองการเมืองเป็นเรื่องเลวร้าย ที่มากไปกว่านั้น ไม่เชื่อว่าประชาสามัญชนจะรับรู้และมีจิตวิญญาณประชาธิปไตยได้ เป็นความเชื่อที่ผิดพลาดอย่างร้ายแรง เจตนารมณ์โดยรวมแล้วกฎหมายเลือกตั้งขัดต่อหลักสิทธิมนุษยชนอย่างสิ้นเชิง ขัดต่อหลักพื้นฐานที่ว่ามนุษย์ล้วนมีศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกฎหมายฉบับนี้ยังคงตัดสิทธิ์ผู้ต้องโทษมิให้ใช้สิทธิในการเลือกตั้ง นักโทษก็เป็นมนุษย์คนหนึ่งที่กระทำความผิด และต้องถูกลงโทษภายใต้กฎเกณฑ์แห่งสังคมโดยการถูกจำกัดบริเวณ แต่นักโทษยังคงเป็นคนที่อยู่ในสังคม สิทธิในการเลือกตั้งจึงไม่ควรถูกจำกัดและตัดสิทธิ์แต่อย่างใด

ปุจฉาที่ 2 : คณะกรรมการการเลือกตั้ง ควรรณรงค์ให้ความรู้กับประชาชนเรื่องอะไรเป็นสิ่งสำคัญในการกำหนดทิสทางประเทศไทยในอนาคต?

วิสัชนาที่ 2: การรณรงค์ห้ามซื้อสิทธิขายเสียง เป็นการตั้งโจทก์ที่ผิด ประชาชนจะไม่ได้รับอะไรเลยสิ่งที่สำคัญยิ่งในการเลือกตั้งครั้งนี้ ผู้มีอำนาจที่เกี่ยวข้องต้องบอกให้ประชาชนได้รับรู้รับทราบว่าการเมืองของภาคพลเมืองนั้นมีสองด้าน ด้านหนึ่งคือการเลือกตั้ง และอีกด้านหนึ่งคือการเมืองโดยตรงหรือที่รัฐธรรมนูญเขียนว่า การมีส่วนร่วมทางการเมืองโดยตรงของประชาชน ในการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย ในการถอดถอนบุคคล และที่สำคัญยิ่งในการออกเสียงประชามติ การเมืองสองด้านหรือการเมืองสองขานี้ต้องไปด้วยกัน เพราะการแก้ปัญหาประเทศชาติประชาชนในเวลานี้ คงมิใช่เลือกตั้งเรียบร้อยแล้วทุกอย่างจะดีขึ้นภายในพริบตา ดังนั้นสิ่งที่ภาคประชาชนต้องคิดและออกแบบกันต่อไปคือต้องยกระดับการเมืองของภาคประชาชนจะต้องมีความสำคัญเท่ากับหรือมากกว่าการเมืองของนักการเมือง ซึ่งกฎหมายเลือกตั้งมิได้ให้ความสำคัญกับภาคประชาชนแต่อย่างใด แต่อย่างใรก็ตามประเทศไทยต้องมีการเลือกตั้ง และการเลือกตั้งจะต้องมีคุณภาพสักวันหนึ่งอย่างแน่นอน เพียงแต่เราอย่าใจร้อน เรียกหาอำนาจนอกระบบแบบอัศวินม้าขาวจนเคยตัว สุดท้ายเราก็จะได้เพียงม้าแข่งแก่ๆ เท่านั้นเอง

นายพิทักษ์ เกิดหอม
อนุกรรมการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน 4
ในคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

From : http://www.fpps.or.th