สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

จริยธรรมกับสิ่งแวดล้อม

ภาวการณ์หลังฝนต้นหนาวปีนี้ อากาศคงไม่ค่อยสดชื่นนัก ด้วยจิตใจพี่น้องคนไทยประสบกับภัยพิบัติน้ำท่วมอย่างซ้ำซาก ทั้งในพื้นที่ภาคเหนือและภาคกลาง ซึ่งแม้ในขณะนี้ห่างฝนมานานแล้ว แต่ก็ยังมีหลายพื้นที่ที่ยังมีน้ำท่วมขัง ทำให้วิถีชีวิตมีความยากลำบากมากขึ้น

ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้น น่าสนใจตรงที่ว่า ปีนี้ฝนไม่มาก น้ำก็ไม่มาก แต่ทำไม่น้ำจึงท่วมได้ซ้ำซาก การบริหารจัดการน้ำที่มากับธรรมชาติมีปัญหา หรือว่าทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมสูญเสียความสมดุล

มนุษย์กับธรรมชาติ คนกับป่า จะอยู่กันอย่างไรให้สมดุลและเป็นธรรม ก็เป็นคำถามมานานปีแล้ว ยิ่งตั้งคำถามมากและนานเท่าใด ก็ดูเหมือนว่าจำนวนป่าที่มีอยู่ก็จะหายไปมากเท่านั้น

หากเราเข้าใจตรงกันว่า มนุษย์เป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติทั้งที่มีชีวิตและไม่มีชีวิตที่อยู่บนโลกใบนี้ คนก็ควรตระหนักว่าส่วนใดส่วนหนึ่งของธรรมชาติก็ต้องดำรงอยู่คู่กับเรา ไม่ทำร้าย และไม่ทำลายจนกระทั่งเกิดผลกระทบดังที่เกิดภัยพิบัติกันอยู่ในขณะนี้

มนุษย์ควรมีจริยธรรมในการมองสิ่งแวดล้อมและธรรมชาติอย่างไร โดยเฉพาะโลกสมัยใหม่ การเปิดเสรียึดเศรษฐกิจบนฐานความรู้ ทำทุกวิถีทางเพื่อหาเงินเข้ากระเป๋า สนองสังคมปัจเจกสุดขั้ว แต่ละเลยการมีส่วนร่วม ส่งผลกระทบต่อส่วนรวม กระทั่งละเลยและละเมิดต่อธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กลายเป็นภัยพิบัติที่ย้อนกลับมาลงโทษมนุษย์เสียเอง เป็นบทเรียนที่ไม่หลาบจำ

มนุษย์เป็นศูนย์กลางของความเจริญทุกอย่าง โดยที่สิ่งมีชีวิตทุกอย่างในโลกต้องเสียสละเพื่อมนุษย์ เราจะต้องมีมุมมองต่อมนุษย์ ต่อโลกอย่างไร ไม่ให้เกิดการแข่งขันเร่งรัดความเจริญโดยที่ละเลยความเป็นมนุษย์ที่แท้ ที่เป็นส่วนหนึ่งของโลกและของธรรมชาติ

ประสบภัยพิบัติกันซ้ำซากขนาดนี้ คงต้องเรียกสติกันกลับคืนมาทบทวนคืนความเป็นธรรมให้กับธรรมชาติ ใช้จริยธรรมกำกับตนในการใช้ชีวิต จงอยู่และใช้ผืนน้ำ ผืนป่า อย่างรู้ค่า ใช้แต่น้อยพอประมาณ ใช้แค่พออยู่พอกิน ไม่โลภมาก และใช้อย่างมีความรู้และสมประโยชน์จนเกิดภูมิคุ้มกัน ทั้งคนทั้งป่าจะได้มีแหล่งที่อยู่ที่กินไว้สืบทอดต่อไปจนถึงชั้นลูกหลานภายภาคหน้า

มนุษย์จึงพึงใช้ชีวิตอย่างชาญฉลาด เพื่อให้ธรรมชาติได้ฟื้นฟูตัวเองสู่ความสมบูรณ์รอบใหม่เพื่อให้มีใช้ใด้อีก เป็นวงจรของการพึ่งพาที่มนุษย์พึงมีต่อธรรมชาติ และเคารพต่อธรรมชาติที่ยอมสละทุกสิ่งทุกอย่างเพื่อความเจริญของมนุษย์

คนกับป่า มนุษย์กับสิ่งแวดล้อม จึงต้องอยู่ร่วมกันด้วยสำนึกดีของทุกคน เพื่อการมีอยู่ของทรัพยากรอย่างยั่งยืน

ทิพย์พาพร ตันติสุนทร

สถาบันนโยบายศึกษา

From : http://www.fpps.or.th