สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เรื่องสิทธิมนุษยชน

ปุจฉาที่ 1 : การที่คณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัติรย์ทรงเป็นประมุข (คปค.) ทำรัฐประหารและยกเลิกรัฐธรรมนูญ (ฉบับศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์) ทำให้สิทธิเสรีภาพของประชาชนต้องถูกยกเลิกไปด้วยหรือไม่?

วิสัชนาที่ 1 : จนถึงวันนี้ผมก็ยังไม่เข้าใจว่า เหตุใด คปค. ซึ่งปัจจุบันเป็นคณะมนตรีความมั่นคงแห่งชาติ จึงประกาศยกเลิกรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 เพราะในตลอดระยะเวลากว่า 8 ปีที่ผ่านมา มีเพียงบางส่วนเท่านั้นที่ถูกวิพากษ์วิจารณ์ แต่อย่างไรก็ตามหากถามว่าสิทธิมนุษยชนที่เคยเขียนไว้ในรัฐธรรมนูญนั้นสิ้นสุดลงไปด้วหรือไม่

ต้องเข้าใจตรงกันก่อนว่า สิทธิมนุษยชนติดตัวเรามาตั้งแต่เกิดไม่มีใครและอำนาจรัฐใดๆ พรากจากเราไปได้ เรามีเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นไม่มีอำนาจใดห้ามมิให้เราแสดงความคิดเห็นได้ และการชุมนุมก็คือการแสดงออกซึ่งเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นประการหนึ่ง ดังนั้นการออกคำสั่งหรือกฎหมายใดๆ ที่เป็นการจำกัดเสรีภาพดังกล่าวของประชาชนจึงเป็นการกระทำที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนและต้องยกเลิก เพียงแต่การเขียนรับรองไว้ในรัฐธรรมนูญเท่ากับว่ารัฐจะต้องปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด และห้ามมิให้ล่วงละเมิดสิทธิเสรีภาพของประชาชน สิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐานที่มนุษย์ทุกคนในโลกนี้ ประเทศไทยก็ต้องปฏิบัติได้ถูกบัญญัติไว้ในปฏิญญา กติกา และอนุสัญญาหลายฉบับ เช่น ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ประเทศไทยเข้าเป็นภาคีเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2539 มีผลบังคับใช้กับประเทศไทยเมื่อวันที่ 30 มกราคม 2540 กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม ประเทศไทยเข้าเป็นภาคีเมื่อวันที่ 5 กันยายน 2542 มีผลบังคับใช้กับประเทศไทยเมื่อวันที่ 5 ธันวาคม 2542 อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก ประเทศไทยเข้าเป็นภาคีเมื่อวันที่ 27 มีนาคม 2535 มีผลบังคับใช้ในประเทศไทยวันที่ 26 เมษายน 2535 อนุสัญญาว่าด้วยการขจัดการเลือกปฏิบัติต่อสตรีในทุกรูปแบบ ประเทศไทยเข้าเป็นภาคีเมื่อวันที่ 9 สิงหาคม 2528 มีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 8 กันยายน 2528 อนุสัญญาว่าด้วยการขจัดการเลือกปฏิบัติต่อเชื้อชาติในทุกรูปแบบ และอนุสัญญาองค์การแรงงานระหว่างประเทศอีกหลายฉบับ ไม่ว่าจะมีการรัฐประหารอีกกี่ครั้งสิทธิเสรีภาพของเราก็ยังคงอยู่เพียงแต่เราจะลุกขึ้นมาปกป้องมันหรือไม่ เมื่อมีการกระทำที่ล่วงละเมิดต่อสิทธิเสรีภาพของเรา สิทธิเสรีภาพมิใช่เรื่องที่ใครมาประทานให้ เมื่อมันอยู่กับตัวเราเราก็ต้องปกป้องไว้จนถึงวาระสุดท้ายของชีวิต

ปุจฉาที่ 2 : สิทธิตามธรรมชาติ อาจไม่ได้รับการยอมรับจากข้าราชการ หรือหน่วยงานของรัฐก็ได้เพราะเป็นกลุ่มที่มีการละเมิดสิทธิมนุษยชนมากที่สุดถ้าไม่เขียนไว้เป็นลายลักษณ์อักษร และปัจจุบันกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติยังทำหน้าที่ต่อได้หรือไม่?

วิสัชนาที่ 2 : ครับสิ่งที่ผมบอกว่า สิทธิมนุษยชนติดตัวเรามาตั้งแต่เกิดไม่มีใครพรากจากเราไปได้ก็อาจมีข้อโต้แย้งจากคนที่ปฏิบัติและมีรายละเอียด เช่น สิทธิอะไรบ้างล่ะ อย่างที่ผมได้กล่าวไปในเบื้องต้นว่า สิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐานได้เขียนรับรองไว้ในกฎหมายระหว่างประเทศจำนวนมาก และมันได้ถูกเขียนไว้ในกฎหมายลูกอีกหลายฉบับ เช่น สิทธิในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา นอกจากเขียนไว้ในกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองแล้ว ยังเขียนไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และถ้าหากดูรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549 (ซึ่งผมไม่อยากอ้างนัก) ในมาตรา 3 ได้บัญญัติไว้ว่า “ภายใต้บังคับบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญนี้ ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิเสรีภาพ และความเสมอภาคบรรดาที่ชนชาวไทยเคยได้รับการคุ้มครองตามประเพณีการปกครองประเทศไทยในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข และตามพันธกรณีระหว่างประเทศที่ประเทศไทยมีอยู่แล้ว ย่อมได้รับความคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญนี้” ผมคิดว่าสิทธิที่เคยเขียนไว้ในรัฐธรรมนูญทุกฉบับประชาชนสามารถอ้างอิงและนำมาใช้ได้

ดังนั้นถ้าเราดูประกาศหัวหน้าคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ฉบับที่ 7 เรื่อง การห้ามชุมนุมทางการเมือง ตั้งแต่ 5 คนขึ้นไป ณ ที่ใดๆ จึงเป็นประกาศที่ละเมิดสิทธิมนุษยชน ตามกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ข้อ 21 และการปิด Website ของมหาวิทยาลัยเที่ยงคืนก็เป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน ข้อ 19 เช่นเดียวกัน

ในปัจจุบันคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติก็ยังคงทำหน้าที่อยู่ ไม่ถูกยกเลิกแต่ประการใด ผมคิดว่าคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนฯ เป็นสถาบันสิทธิมนุษยชนในเมื่อสิทธิมนุษยชนไม่มีใครพรากจากเราไปได้ องค์กรตรวจสอบและส่งเสริมสิทธิมนุษยชนที่เป็นสถาบัน ก็ไม่อาจมีใครพรากจากเราไปได้เช่นเดียวกัน เพียงแต่การดำรงอยู่นั้นต้องอยู่ภายใต้จิตวิญญาณของการส่งเสริมและปกป้องสิทธิมนุษยชน

พิทักษ์ เกิดหอม
อนุกรรมการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน 4
ในคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

From : http://www.fpps.or.th