สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

เรื่องสิทธิมนุษยชน : คนงานเป็นโรคเอดส์ถูกให้ออกจากงานละเมิดสิทธิมนุษยชนหรือไม่?

ปุจฉาที่ 1: คุณวิไลพนักงานบริษัทแห่งหนึ่งในภาคตะวันออก ได้ส่งจดหมายมาสอบถามว่า บริษัทได้ตรวจสุขภาพประจำปีแก่พนักงาน โดยพนักงานยินยอมให้ตรวจ ผลการตรวจปรากฏว่า คุณวิไลเป็นโรคเอดส์ ถูกให้ออกจากงานเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนหรือไม่?

วิสัชนาที่ 1: การตรวจสุขภาพประจำปีและพบโรคเอดส์ในลูกจ้างหรือพนักงานบริษัทนั้น มีคนสอบถามทั้งทางโทรศัพท์และจดหมายอยู่หลายราย ทั้งลูกจ้างและนายจ้าง นับว่าปัจจุบันปัญหานี้ได้ทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น สำหรับคุณวิไลผมคิดว่าคงเข้าใจดีว่าหากดูแลตนเองดีๆ และมีกำลังใจที่จะสู้ต่อไปเราก็อยู่ในสังคมได้อย่างปกติสุข ในประการแรกตั้งแต่เริ่มต้นต้องดูก่อนว่าการตรวจสุขภาพ หรือจะป่วยเป็นโรคอะไร เป็นสิทธิส่วนบุคคลของแต่ละคน ใครก็จะไปล่วงละเมิดไม่ได้ ถ้าหากไม่ยินยอมอยู่ๆบริษัทจะมาบังคับพนักงาน ตรวจหาโรคเอดส์นั้นไม่ได้ เป็นการล่วงละเมิดสิทธิส่วนบุคคล ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 มาตรา 34 แต่กรณีนี้คุณวิไลยินยอมให้ตรวจและพบโรคเอดส์ บริษัทจะให้คุณวิไลออกจากงานเพราะเหตุนี้ไม่ได้ เพราะคนเป็นโรคเอดส์ส่วนใหญ่นั้นยังสามารถทำงานได้ บริษัทจะต้องปฏิบัติตามหลักสิทธิมนุษยชน และต้องมองพนักงานอย่างเป็นมนุษย์คนหนึ่ง คือต้องให้ทำงานต่อไป หากทำในแผนกเดิมไม่ได้ก็ย้ายงานให้เราอยู่แผนกอื่นที่สามารถทำงานต่อไปได้ และต้องไม่บอกกับพนักงานอื่นๆ ว่าเราติดเชื้อเอดส์ ถ้าบริษัทเที่ยวไปบอกพนักงานคนอื่นๆ ก็เป็นการละเมิดสิทธิของเราเช่นกัน แต่สิ่งที่บริษัทควรทำคือการจัดอบรมให้ความรู้กับพนักงานเกี่ยวกับโรคเอดส์ บริษัทต้องสร้างให้พนักงานของบริษัทมีความรู้และทัศนคติที่ถูกต้อง ดีกว่าแก้ปัญหาโดยการตัดปัญหา มันเหมือนกับประเทศเราที่มักแก้ปัญหาการก่ออาชญากรรมหรือคดีข่มขืนโดยให้ลงโทษแรงๆ เช่น ให้ประหารชีวิต แต่มักลืมว่าสภาพสังคมของประเทศไทยเวลานี้สิ่งยั่วยุ กระตุ้นเล้ามันเกลื่อนบ้านเต็มเมือง มันควรแก้ปัญหาตรงนี้ก่อนมิใช่หรือ แต่กรณีคล้ายๆ กับคุณวิไลหลายบริษัทยังคงให้พนักงานทำงานต่อไป และได้จัดให้มีการอบรมให้ความรู้และทัศนคติที่ถูกต้องแก่พนักงานเกี่ยวกับโรคเอดส์ แต่ถ้าหากบริษัทตัดสินใจให้ออกจากงานด้วยเหตุผลเพราะเป็นโรคเอดส์แล้วละก็ถือว่าเป็นการเลือกปฎิบัติเพราะเหตุเกี่ยวกับภาพทางกายหรือสุขภาพตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 30 วรรคสาม

ปุจฉาที่ 2 : ถ้าเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน เราจะทำอย่างไรได้บ้างเพื่อปกป้องสิทธิของตนเอง?

วิสัชนาที่ 2: เรื่องนี้ถ้าบริษัทมีสหภาพแรงงานที่เข้มแข็ง ปัญหาก็อาจจะได้รับการแก้ไขได้ง่ายขึ้น เพราะสหภาพแรงงานจะทำหน้าที่ปกป้องสิทธิแทนพนักงานหรือลูกจ้างและต่อรองกับบริษัทให้ปฏิบัติในสิ่งที่ถูกต้อง แต่หากบริษัทไม่มีสหภาพแรงงาน (ซึ่งไม่ควรที่จะไม่มีบริษัทใดที่ไม่มีสหภาพแรงงานอีกต่อไปแล้ว) เราก็อาจเรียกร้องสิทธิผ่านองค์กรสิทธิมนุษยชน ไม่ว่าจะเป็นองค์กรพัฒนาเอกชน เช่น ศูนย์คุ้มครองสิทธิด้านเอดส์ สมาคมสิทธิเสรีภาพของประชาชน หรือองค์กรตามรัฐธรรมนูญ เช่น คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ซึ่งทำหน้าที่โดยตรงในการตรวจสอบการกระทำหรือการละเลยการกระทำอันเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน

นายพิทักษ์ เกิดหอม

อนุกรรมการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน 4

คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

From : http://www.fpps.or.th