สถาบันนโยบายศึกษา : Institute of Public Policy Studies (IPPS)

นครสุวรรณภูมิ

พิเชษฐ์ นิลสุข
คณะวิทยาการจัดการ สาขาการจัดการชุมชน
มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตฯ เพชรบุรี

ในอนาคตอันใกล้นี้สนามบินสุวรรณภูมิจะเป็นสนามบินที่มีขนาดใหญ่ที่ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางการเดินทางและการขนส่งทางอากาศของประเทศไทยและของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งจะนำความก้าวหน้าทางเศรษฐกิจและความเชื่อมั่นในต่างชาติที่จะมาลงทุนในประเทศไทย ทำให้เศรษฐกิจของประเทศไทยมีการขยายตัวขึ้น แต่ความเจริญทางเศรษฐกิจที่กำลังจะเติบโตขึ้นนั้น ในด้านอื่นๆ ก็จะมีผลกระทบ ทั้งในทางที่นำไปสู่ความเจริญและการพัฒนา และปัญหาอีกหลายด้านที่จะตามมา เปรียบเสมือนดาบสองคม ที่มีทั้งประโยชน์และโทษ ดังนั้นการที่จะเป็นศูนย์กลางการเดินทางและขนส่งในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้นี้ จะต้องมีความพร้อมและมีระบบการบริหารและจัดการพื้นที่ภายในสนามบินและชุมชนรอบสนามบินที่ดี ที่จะสามารถรองรับกับปัญหาต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นได้ ที่สำคัญจะต้องไม่ส่งผลกระทบต่อประชาชนที่อยู่ในพื้นที่บริเวณสนามบินด้วย สิ่งสำคัญที่จะต้องคำนึงถึงและให้ความสำคัญมีอยู่หลายประการ ดังนี้

ประการแรก จังหวัดสมุทรปราการมีทั้งพื้นที่เกษตรกรรมและพื้นที่ป่าชายเลน อันเป็นแหล่งทำมาหากินของประชาชนในปัจจุบัน และเป็นอาชีพที่สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ อีกทั้งยังมีวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีของชุมชนต่างๆ ที่สืบทอดกันมา ถ้าสนามบินสุวรรณภูมิได้เปิดใช้แล้วก็จะมีการเปลี่ยนแปลงในด้านต่างๆ พื้นที่รอบสนามบินก็จะเปลี่ยนจากพื้นที่เกษตรกรรมเป็นพื้นที่ที่มีความสอดคล้องกับสนามบิน อย่างเช่น โรงแรม ห้างสรรพสินค้า การท่องเที่ยว เป็นต้น เพราะฉะนั้นการพัฒนาของจังหวัดสมุทรปราการก็จะเป็นแบบก้าวกระโดด ที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ปัญหาต่างๆ ก็จะเพิ่มขึ้น การพัฒนาในด้านต่างๆ จะต้องสอดคล้องกับพื้นที่ ชุมชน และประชาชน จะต้องคำนึงถึงประชาชนเป็นสำคัญ ซึ่งส่วนใหญ่ยังประสบปัญหาความยากจนอยู่ ต้องมีแผนการที่จะสามารถรองรับอาชีพของประชาชนได้ เพื่อที่จะไม่ให้เกิดปัญหาความยากจน อีกประการหนึ่งก็คือ จังหวัดสมุทรปราการ ถือว่าเป็นพื้นที่รับน้ำ เพราะฉะนั้นในการเปลี่ยนแปลงหรือการพัฒนา จะต้องเตรียมการว่าจะทำอย่างไร ถึงจะทำให้พื้นที่รับน้ำและการพัฒนาเป็นไปในทิศทางเดียวกัน และสอดคล้องกัน เพื่อที่จะไม่ให้เกิดปัญหาทั้งทางด้านกายภาพ เศรษฐกิจและความเป็นอยู่ของประชาชน

ประการที่สอง การที่มีสนามบินสุวรรณภูมิ ที่เป็นศูนย์กลางการเดินทางและการขนส่งนั้น การพัฒนาและสิ่งที่แสดงถึงความเจริญก็จะเกิดขึ้นเรื่อยๆ อาคารต่างๆ ก็จะถูกสร้างขึ้น มีผู้มาลงทุนในธุรกิจต่างๆ อีกมาก เนื่องจากเป็นสถานที่ที่ผู้คนมากมาย หลากหลายเชื้อชาติ จะต้องเดินทางทั้งในประเทศและนอกประเทศ ก็ไม่น่าแปลกใจที่ความเจริญจะเข้ามาอย่างรวดเร็ว เพราะฉะนั้นก็จะมีทั้งผลดีและผลเสียตามมา และด้วยความเจริญและการเป็นศูนย์กลางในการเดินทางและการขนส่ง เปรียบเทียบได้กับพื้นที่ที่ต้องมีการปกครองพิเศษ อย่างเช่น กรุงเทพมหานคร ที่เป็นเมืองหลวงของประเทศไทย เมืองพัทยา ที่เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ เป็นต้น ดังนั้น สนามบินสุวรรณภูมิ ก็จะเป็นศูนย์กลางในการเดินทางและการขนส่ง ซึ่งมีความจำเป็นมากที่จะต้องมีการปกครองพิเศษมาดูแล เพื่อให้มีการบริหารจัดการที่ดี มีประสิทธิภาพ ด้วยความที่จะต้องมีการพัฒนาอย่างรวดเร็ว ปัญหาต่างๆ จะต้องตามมา และที่สำคัญ ประชากรก็จะเพิ่มขึ้น และมีการย้ายเข้าเป็นจำนวนมาก เมื่อประชากรมีจำนวนมากขึ้น ก็จะต้องมีแผนการที่สามารถรองรับในเรื่องของอาชีพ ที่อยู่อาศัย สาธารณูปโภคได้ ต้องมีการจัดการในเรื่องของอาชญากรรมที่จะเกิดขึ้น อีกประการหนึ่ง คือ จะต้องมีการจัดการและบริหารในเรื่องเศรษฐกิจที่จะมีผู้มาลงทุนอย่างมาก จะเห็นได้ว่า พื้นที่ที่เป็นศูนย์กลางต่างๆ นั้น จะมีความเจริญที่รวดเร็ว และมีปัญหาต่างๆ มากมายควบคู่กันไป

ดังนั้น เพื่อที่จะให้เมืองที่มีความพิเศษ หรือที่จะเรียกกันต่อไปว่า “นครสุวรรณภูมิ” อยู่อย่างสงบ ไม่มีปัญหาหรือมีปัญหาน้อยที่สุด ก็จะต้องมีการปกครองที่พิเศษที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของจังหวัดสมุทรปราการเป็นขั้นตอนที่เหมาะสม และสมดุลกันด้วย

ประการที่สาม เป็นที่รู้กันอยู่แล้วว่าพื้นที่จังหวัดสมุทรปราการส่วนใหญ่เป็นพื้นที่เกษตรกรรมดั้งเดิมและเป็นพื้นที่รับน้ำ อีกทั้งยังมีพื้นที่ที่เป็นเขตนิคมอุตสาหกรรมอีก เพราะฉะนั้นการจะออกแบบผังเมืองนั้น ต้องมีการออกแบบ วางแผนที่ดี มีมาตรฐานและมีความเหมาะสมสอดคล้องกัน ทั้งในพื้นที่ที่เป็นเกษตรกรรมและพื้นที่ที่เป็นเขตนิคมอุตสาหกรรม รวมถึงการที่จะต้องคำนึงถึงการอนุรักษ์ในอาชีพเกษตรกรรมดั้งเดิมของประชาชนในจังหวัดสมุทรปราการ วัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีให้ดำรงอยู่ ซึ่งจะต้องจัดส่วนแบ่งสรรให้ได้ความเหมาะสม ซึ่งจากการศึกษาของกรมโยธาธิการและผังเมือง ว่าพื้นที่รอบสนามบินสุวรรณภูมิจะได้รับการพัฒนา โดยสงวนพื้นที่เกษตรกรรมไว้ 70% และอีก 30% จะเป็นการพัฒนาพื้นที่ โดยแบ่งออกเป็น 6 ชุมชนที่มีกิจกรรมและธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการบินเพียง 1 ล้านคน โดยจะมีการจัดระเบียบ จัดโครงข่ายคมนาคมขนส่ง การจัดสาธารณูปโภค การรักษาสิ่งแวดล้อม การอนุรักษ์พื้นที่เกษตรกรรม และที่สำคัญ คือ การอนุรักษ์ประเพณี วิถีชีวิตและวัฒนธรรมของชุมชนดั้งเดิมที่เป็นชุมชนริมน้ำที่อยู่ในพื้นที่ด้านตะวันออกและทางใต้ กล่าวคือ โจทย์สำคัญของการออกแบบรูปแบบและมาตรการด้านผังเมือง คือ การอนุรักษ์ควบคู่กับการพัฒนา

อย่างไรก็ตาม การให้ความสำคัญกับการอนุรักษ์ก็ดี การปกครองพิเศษก็ดี การออกแบบผังเมืองก็ดี ล้วนเป็นองค์ประกอบที่สำคัญมากที่จะมีการจัดตั้ง หรือการพัฒนาพื้นที่รอบสนามบินสุวรรณภูมิ แต่อีกประการหนึ่งที่มีความสำคัญ ก็คือ การมีส่วนร่วมและสิทธิที่ประชาชนในพื้นที่จังหวัดสมุทรปราการจะได้รับ สามารถที่จะแสดงความคิดเห็นได้ว่าสมควรแล้วหรือไม่ที่จะพัฒนาอย่างนั้น มีความเหมาะสมหรือไม่ที่จะทำอย่างนี้ เพราะสิ่งที่สำคัญที่สุดก็คือ การพัฒนาที่สามารถตอบสนองประชาชนที่อยู่ในพื้นที่ หรือผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง หรือได้รับผลกระทบต่างๆ จากการกระทำกิจกรรมต่างๆ เพราะฉะนั้นกระบวนการและวิธีการต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดนโยบาย ควรให้ภาคประชาชนได้มีส่วนร่วมให้มากที่สุดในทุกช่องทาง ไม่ควรผูกขาดกับฝ่ายการเมืองแต่ฝ่ายใดฝ่ายเดียว และที่สำคัญ ในการกำหนดนโยบายและโครงการพัฒนาต่างๆ ล้วนเป็นการที่ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องนั้น มีผลประโยชน์จำนวนมากมาเกี่ยวข้อง สามารถนำไปสู่การทุจริต ซึ่งสามารถทุจริตได้โดยอาศัยกฎหมายและนโยบายต่างๆ ที่เรียกว่า ทุจริตเชิงนโยบาย

ประเทศชาติไม่ใช่ของคนใดคนหนึ่ง แต่เป็นของชาวไทยทุกคน ภาคประชาชนจึงต้องคำนึงเสมอว่า ตนเองเป็นเจ้าของ ต้องรักและเคารพในของของตน ควรที่จะใส่ใจและคิดเสมอว่าเป็นหน้าที่ของตนที่จะต้องติดตามและตรวจสอบการกำหนดนโยบายและการพัฒนาโครงการต่างๆ เสมือนกับว่าสิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นภายในบ้านของตน

** เรียบเรียงจากการประชุมประชุมเวทีสนทนาสาธารณะ เรื่อง “นครสุวรรณภูมิ” จัดโดย
คณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ วุฒิสภา สถาบันพระปกเกล้า
และสถาบันนโยบายศึกษา โดยการสนับสนุนของมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ เมื่อวันที่ 5 มีนาคม 2549
ณ ห้องอินคำ 2 โรงแรมแกรนด์อินคำ ถนนกิ่งแก้ว ต.ราชาเทวะ อ.บางพลี จ.สมุทรปราการ
วิทยากร คือ คุณธวัชชัย ฟักอังกูร รองอธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น คุณศิลา ทองคำ สมาชิก อบจ.สมุทรปราการ คุณจรูญ ยังประภากร ส.ว.สมุทรปราการ ดร.คำรบลักขิ์ สุรัสวดี รองปลัดกระทรวงคมนาคม และคุณสมชัย ศรีวิบูลย์ ผอ.กองผังเมืองเฉพาะ กรมโยธาธิการและผังเมือง โดยมี ผศ.ตระกูล มีชัย คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นผู้ดำเนินรายการ

From : http://www.fpps.or.th